लण्डन: इङ्गल्याण्डका वैज्ञानिकहरूले पृथ्वीको चुम्बकीय उत्तरी ध्रुव तीव्र गतिमा रुसतर्फ सरिरहेको जानकारी दिएका छन्। लाइभ साइन्स रिपोर्ट अनुसार, वैज्ञानिकहरूले शताब्दीयौंदेखि उत्तरी ध्रुवमा नजर राख्दै आएका छन्, जुन क्यानाडाबाट साइबेरियातिर करिब २२५० किलोमिटर सरेको छ। पछिल्ला केही वर्षयता उत्तरी ध्रुवमा चिप्लिने गति निकै बढेको उनले बताए। सन् १९९० देखि २००५ सम्म यसको गति १५ किलोमिटर प्रतिघण्टा थियो, जुन अहिले बढेर ५० देखि ६० किलोमिटर प्रतिघण्टा पुगेको छ। चुम्बकीय उत्तरी ध्रुव धेरै कारणहरूका लागि महत्त्वपूर्ण छ, जस्तै नेभिगेसन, विकिरणबाट सुरक्षा, र विश्वव्यापी चुम्बकीय मोडेलहरू सिर्जना गर्न प्रयोग गरिने जीपीएस। यद्यपि, चुम्बकीय उत्तरी ध्रुव भौगोलिक उत्तरी ध्रुव भन्दा फरक छ, जुन एकै ठाउँमा रहन्छ किनभने सबै अनुदैर्ध्य रेखाहरू मिल्ने ठाउँ हो।
यो महत्त्वपूर्ण बिन्दुको स्थानान्तरण युके देखि युस वैज्ञानिकहरूले ट्र्याक गर्छन् किनकि यसले हाम्रा स्मार्टफोन र अन्य उपकरणहरूलाई नेभिगेट गर्न अनुमति दिन्छ। “विमानहरू, डुङ्गाहरू, पनडुब्बीहरू, तपाइँ यसलाई नाम दिनुहुन्छ, तिनीहरू सबै यस चुम्बकीय ध्रुवमा निर्भर छन्,” ब्रिटिश जियोलोजिकल सर्भेका ग्लोबल भूचुम्बकीय क्षेत्र मोडेलर विलियम ब्राउनले टाइम्ससँगको अन्तर्वार्तामा भने। यदि यो तीव्र गति जारी रह्यो भने, पृथ्वीको चुम्बकीय उत्तरी ध्रुव अर्को दशकमा ६६० किलोमिटर सर्नेछ। ब्रिटिश जियोलोजिकल सर्भे (बीजीएस) का वैज्ञानिकहरूका अनुसार, नतिजाको रूपमा २०२४० सम्म सबै कम्पासहरू “सम्भवतः उत्तर तर्फ इंगित हुनेछ।” पृथ्वीको चुम्बकीय दक्षिणी ध्रुवमा पनि त्यस्तै भइरहेको छ, जुन अन्टार्कटिका माथि पूर्वतिर सर्दैछ। वैज्ञानिकहरू भन्छन् कि यो परिवर्तन हरेक ३००,००० वर्षमा हुन्छ। तर पृथ्वीको ध्रुवहरूको अन्तिम स्वैप ७८०,००० वर्ष पहिले भएको थियो, त्यसैले विशेषज्ञहरू भन्छन् कि हामी धेरै ढिलो हु सक्छौं। पृथ्वीको बाहिरी कोरमा पग्लिएको फलाम अप्रत्याशित तरिकामा बग्छ, जसले गर्दा चुम्बकीय ध्रुवहरूमा परिवर्तन हुन्छ। “यो चियाको विशाल कप जस्तै हो। यो पानीको चिपचिपापन भएको तातो तरल हो,” ब्राउनले भने। जब ध्रुवहरू परिवर्तन हुन्छन्, त्यहाँ एक समय आउँछ जब चुम्बकीय ढाँचा शून्य हुन्छ र त्यसपछि विपरित ध्रुवतासँग फेरि बढ्छ। पृथ्वीको चुम्बकीय क्षेत्रले जीवनलाई दिगो बनाउन र प्राविधिक प्रणालीहरूको सुरक्षामा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ। यो अदृश्य ढाल पृथ्वीको भित्री भागबाट अन्तरिक्षमा फैलिएको छ, यसले सुरक्षात्मक बबल बनाउँछ र ग्रहलाई सौर्य हावाबाट जोगाउँछ, सूर्यबाट उत्सर्जित चार्ज गरिएको कणहरूको धारा। तर के हुन्छ यदि यो महत्त्वपूर्ण चुम्बकीय क्षेत्र गायब हुन्छ? नतिजाहरू गम्भीर हुनेछन्, पर्यावरणदेखि मानव स्वास्थ्य र प्रविधिसम्म सबैलाई असर गर्नेछ।