कोलकाता: हृदय-स्वस्थ शहर बनाउनको लागि एक प्रमुख कदममा भारतको प्रमुख स्वास्थ्य सेवा प्रदायकहरू मध्ये एक, मणिपाल अस्पतालले आज ‘हृदय जुरे कोलकाता’ पहल शुरु गरेको छ। हरेक वर्ष सेप्टेम्बर २९ मा विश्वभर मनाइने विश्व मुटु दिवसको पूर्वनिर्धारित कार्यक्रमको रुपमा यो कार्यक्रम आयोजना गरिएको हो। कार्यक्रममा, मणिपाल अस्पतालका सबै एकाइका प्रमुख हृदय रोग विशेषज्ञहरूले मुटुको स्वास्थ्य र बिरामीको नतिजाको वरिपरि चिकित्सा कुराकानीलाई परिवर्तन गर्ने पछिल्लो शल्यक्रियाका बारेमा आफ्ना अनुभवहरू साझा गरे। यसपछि अन्तरक्रियात्मक सत्र र मणिपाल अस्पतालमा टीएभीआई, सीएबीजी, भल्भ रिप्लेसमेन्ट र एभीआर जस्ता प्रक्रियाहरू मार्फत हृदय रोगहरूमाथि विजय हासिल गर्ने ‘हार्ट हिरोहरू’लाई सम्मान गरिएको थियो। कार्यक्रमको प्रमुख अतिथि चर्चित अभिनेता तथा साहित्यकार बरुण चन्द थिए। यससँगै हृदय रोग विशेषज्ञ डा प्रकाश कुमार हाजरा, निर्देशक र एचओडी कार्डियोलोजी, मणिपाल अस्पताल, ढकुरिया, डा रबिन चक्रवर्ती, वरिष्ठ उपाध्यक्ष र प्रमुख, कार्डियोलोजी, मेडिका सुपरस्पेशालिटी अस्पताल (मणिपाल अस्पतालको भाग), र डा कुणाल सरकार, वरिष्ठ उपाध्यक्ष र प्रमुख, कार्डियक सर्जरी, मेडिका सुपरस्पेशालिटी अस्पताल (मणिपाल हस्पिटलको एक भाग), अयानाभ देगगुप्ता, क्षेत्रीय सीओओ, मणिपाल हस्पिटल (पूर्व) सँग यस महान स्वास्थ्य सेवा पहललाई प्रकाश पारे।

कार्यक्रममा दुईवटा क्रान्तिकारी सचेतना अभियान पनि संचालन गरिएको थियो। ‘एउटा स्क्यानले जीवन बचाउन सक्छ’, जसअन्तर्गत ट्राफिक सिग्नलहरूमा क्युआर कोड भएका बोर्डहरू जडान गरिनेछन्। यो कोड स्क्यान गरेर नागरिकहरूले मणिपाल एम्बुलेन्स रेस्पोन्स सेवा (एमएआरएस) मा तुरुन्त पहुँच प्राप्त गर्न सक्छन्, २४x७ आपतकालीन सेवाका साथै सीपीआर (कार्डियोपल्मोनरी रिसुसिटेशन प्रक्रिया) सिक्न जानकारीमूलक भिडियो ट्युटोरियलहरू उपलब्ध गराउँछन्। यस पहलको एक भागको रूपमा, ट्राफिक बत्तीहरू सेप्टेम्बर २५ देखि सेप्टेम्बर ३० सम्म विधाननगर पुलिस आयुक्तालयको क्षेत्राधिकार अन्तर्गत महत्त्वपूर्ण चोकहरूमा सामान्य गोलो आकारको सट्टा हृदय आकारमा देखा पर्नेछ। यो अनौठो ट्राफिक सिग्नलले कोलकाताका जनतामा हृदय स्वास्थ्य सचेतना बढाउन जारी राख्नेछ।

‘हृदये जुरे कोलकाता’ अभियानले कम्तीमा ३% भारतीयहरूलाई सीपीआर कसरी दिने भनेर थाहा छ भनी सुनिश्चित गर्ने लक्ष्य राखेको छ। मणिपाल अस्पतालले समुदायका सदस्यहरू, जस्तै आवासीय कल्याण संघहरू (आरडब्ल्युएअहरू), विद्यालयका विद्यार्थीहरू, कर्मचारीहरू र प्रधानाध्यापकहरू, सुरक्षा गार्डहरू, पुलिसहरू, मानव संसाधन प्रमुखहरू र कर्पोरेट कर्मचारीहरूका लागि व्यापक सीपीआर प्रशिक्षण कार्यक्रमहरू संचालन गरेको छ। ‘हार्ट स्मार्ट कोलकाता’ नाम दिइएको यो पहलले शहरभरि सीपीआर प्रशिक्षित व्यक्तिहरूको डाटाबेस विकास गर्ने लक्ष्य राखेको छ। यसपछि दुई प्यानल छलफलहरू गरियो- ‘महिलाहरूमा हृदय समस्याहरू’, र ‘कार्डियक सर्जरी: मिथ्स बनाम तथ्यहरू’, जहाँ मणिपाल अस्पतालका प्रमुख हृदय रोग विशेषज्ञहरू र कार्डियाक सर्जनहरूले बहुमूल्य जानकारी प्रदान गरे।

यस पहलको महत्त्वलाई प्रकाश पार्दै, मणिपाल हस्पिटल ईस्टका क्षेत्रीय प्रमुख अपरेटिङ अफिसर अयनाभ देबगुप्ताले भने, ‘हृदय जुरे कोलकाता’ पहलको उद्देश्य कार्डियक अरेस्ट विरुद्ध प्रतिक्रिया र प्रशिक्षण सुधार गरेर नायक र बाँचेकाहरूको समुदाय सिर्जना गर्ने हो। हामी सीपीआरमा नागरिकहरूलाई तालिम दिएर एक हृदय-सुरक्षित समुदाय सिर्जना गर्न चाहन्छौं र हामी मणिपाल समूहका सबै अस्पतालहरूमा सक्रिय रूपमा यो पहल लागू गरिरहेका छौं।‘ मेडिका सुपरस्पेशालिटी हस्पिटल (मणिपाल हस्पिटलको एक हिस्सा) का वरिष्ठ उपाध्यक्ष तथा प्रमुख कार्डियक सर्जरी डा कुणाल सरकारले यस पहलप्रति मणिपाल अस्पतालको प्रतिबद्धतालाई रेखांकित गर्दै भने, ‘मणिपाल अस्पतालहरूमा हाम्रो दृष्टिकोण हृदय रोगको हेरचाह प्रणालीलाई परिवर्तन गर्ने हो। कोलकाता हाम्रो उद्देश्य चिकित्सामा क्रान्ति ल्याउने र सबैभन्दा राम्रो र नवीनतम उपचार प्रदान गर्ने हो। हृदय रोगको रोकथाम, प्रारम्भिक हस्तक्षेप र यी अवस्थाहरूको प्रभावकारी व्यवस्थापनलाई सम्बोधन गर्न महत्त्वपूर्ण छ।‘ मेडिका सुपरस्पेशालिटी अस्पताल (मणिपाल हस्पिटलको एक हिस्सा)का वरिष्ठ उपाध्यक्ष तथा प्रमुख कार्डियोलोजी डा रबिन चक्रवर्ती भने, ‘विशेष गरी २५-४० वर्ष उमेर समूहका बिरामीहरूमा हृदयाघातको बढ्दो घटना गम्भीर चिन्ताको विषय हो। पछिल्लो दशकमा ५० वर्षको उमेर नपुग्दै हृदयघात हुनेमा ५० प्रतिशतले वृद्धि भएको छ। २५ प्रतिशत  भन्दा बढी मानिसहरू ४० वर्षको उमेर अघि हृदयघातबाट प्रभावित हुन्छन्।‘

मणिपाल अस्पताल ढकुरियाका निर्देशक तथा प्रमुख कार्डियोलोजी डा प्रकाश कुमार हाजराले भने, ‘यो विश्व मुटु दिवस हामीले मानिसहरूलाई उनीहरूको मुटुको स्वास्थ्यको बारेमा सचेत गराउन र आम मानिसहरूलाई सीपीआर प्रविधिहरूमा तालिम दिन यो पहल गरेको हो, यो अद्वितीय मात्र होइन, तर पनि धेरै महत्त्वपूर्ण। सीपीआर थाहा पाउँदा हजारौंको ज्यान बचाउन सक्छ, किनकि यसले हृदयघातका बिरामीलाई अस्पताल नपुग्दासम्म पुनरुत्थान गर्न मद्दत गर्न सक्छ।‘ प्यानल छलफलको क्रममा डाक्टरहरूले महत्त्वपूर्ण बुँदाहरू प्रकाश पारेl विशेषज्ञहरूले हृदय स्वास्थ्य, उदार चिकित्सा रोकथाम उपायहरू र मुटुको उपचारमा समसामयिक प्रचलनहरूका विभिन्न पक्षहरूमा आफ्ना विचारहरू साझा गरे।