सिंहलाई जंगलको राजा भनिन्छ, तर जंगलमा एउटा यस्तो जनावर छ जसको सामना गर्न सिंह पनि हिच्किचाउँछ। त्यो जनावर हो ब्वाँसो। जीवविज्ञानीहरूका अनुसार ब्वाँसाहरू झुण्डमा हिड्छन्, र यदि कुनै जनावरले झुण्डको कुनै सदस्यलाई आक्रमण गरेमा मार्न तयार हुन्छन्। यही कारणले गर्दा सिंहजस्ता साहसी जनावरले पनि ब्वाँसोको शिकार गर्नबाट जोगिन्छ। आखिर किन ब्वाँसो झुण्डमा मात्रै हिड्छ? वैज्ञानिकहरुका अनुसार र्तिनीहरूको बन्धन यसको लागि जिम्मेवार हुन्छ। ब्वाँसोहरू एकअर्कासँग धेरै बलियो बन्धन मान्छन् र एकअर्काको धेरै हेरचाह गर्छन्। परिवारको सबैभन्दा जेठो सदस्य वा प्रमुखले प्रत्येक सदस्यको हेरचाह गर्नुपर्छ र तिनीहरूलाई सधैं साथ लिनुपर्छ। ब्वाँसोहरू आफ्नो झुण्डबाट अलग हुन मन पराउँदैनन्। झुण्डमा ७-१२ जना सदस्य छन्। केही झुण्डहरूमा २० देखि ३० ब्वाँसाहरू हुन सक्छन्।
ब्वाँसोहरू धेरै अनुशासित जनावरहरू हुन् र झुण्डको नेताले भनेका सबै कुरा पालन गर्छन्। झुण्डमा हिँड्दा पनि तिनीहरू अत्यन्त अनुशासित रहन्छन्। ‘वुल्फ प्याकवल्फ प्याक फॉर्मेसन’ शब्द प्रायः लडाई वा युद्ध चलचित्रहरूमा प्रयोग गरिन्छ। यो ब्वाँसोको झुण्डबाट मात्र आएको हो। जब ब्वाँसोहरू झुण्डमा हिड्छन्, त्यहाँ अगाडि तीन जना वृद्ध वा बिरामी हुन्छन्, जसले सम्पूर्ण झुण्डलाई चलाइराख्न्छन्। एम्बुसको अवस्थामा तिनीहरूले आफैलाई पनि बलिदान गर्छन्। यस पछि, झुण्डका सबैभन्दा बलियो पाँच सदस्यहरू अर्को पंक्तिमा बस्छन्।
झुण्डको बीचमा बाँकी सदस्यहरू र झुण्डका नेता अन्तिममा हिड्छ, जो अल्फा नर हो। ऊ पछाडि रहन्छ र सबै कुरा नियन्त्रण गर्दछ। पछाडिबाट सबै देख्न सक्छ, दिशा तय गर्नसक्छ। प्रायः ब्वाँसाहरू चिच्याएको सुनिन्छ। ब्रिटानिका इन्साइक्लोपीडियाका अनुसार ब्वाँसो चिच्याउनुको कारण विशेष हुन्छ। जब ब्वाँसो आफ्नो झुण्डबाट अलग हुन्छ, उसले तिनीहरूसँग चिच्याएर वा आवाज निकालेर कुराकानी गर्ने प्रयास गर्छ। दोस्रो, कुनै प्रतिद्वन्द्वी झुण्डले आफ्नो क्षेत्रमा प्रवेश गर्न वा हस्तक्षेप गर्न खोजेमा ब्वाँसाहरूले पनि रुँदै विरोध प्रकट गर्छन्। साइन्स न्यूजका अनुसार ब्वाँसाहरू चिच्याउनुको अर्को कारण पनि छ। जब कुनै खतरनाक जनावर आफ्नो क्षेत्रमा प्रवेश गर्न थाल्छ वा ब्वाँसोहरूले कुनै शिकार देख्छन्, तिनीहरू पनि चिच्याउँछन्, र आफ्नो झुण्डका अन्य सदस्यहरूलाई सचेत गर्छन्। यस बाहेक पोथी ब्वाँसोले संभोगका लागि आवाज पनि निकाल्छ। ब्वाँसोको चिच्याहट यति चर्को हुन्छ, जुन छह सात माइल टाढासम्म सुन्न सकिन्छ। यस आवाजको माध्यमबाट आफ्नो झुण्डबाट अलग गरिएको ब्वाँसो सजिलैसँग आफ्ना साथीहरूसम्म पुग्नसक्छ।
धेरै फिल्म र सिरियलहरूमा, ब्वाँसोहरू पूर्णिमाको रातमा चन्द्रमा तिर कराउँदै देखाइन्छ, तर यो एक मिथक हो। यसको बारेमा कुनै वैज्ञानिक प्रमाण छैन। राष्ट्रिय चिडियाखानाका अनुसार पूर्णिमाको रातमा ब्वाँसोहरू कराउने कथामा कुनै सत्यता छैन। पूर्णिमाको रातमा ब्वाँसोहरूले अचानक व्यवहार परिवर्तन गर्ने कुनै तथ्यगत प्रमाण छैन। हो, यो साँचो हो, ब्वाँसोको कराउने आवाज प्राय: राति मात्र सुनिन्छ। यसको कारण के हो भने, ब्वाँसोहरू निशाचर प्राणी हुन् र राति मात्रै शिकारमा निस्कन्छन्। ब्वाँसो रोएको वा चिच्याउने सम्बन्धमा धेरै विश्वासहरू छन्। उदाहरणका लागि, अमेरिका र युरोपका धेरै देशहरूमा ब्वाँसोको रुवाइ वा चिच्याउनुलाई अशुभ मानिन्छ। राति ब्वाँसोले चर्को स्वरले कराएको खण्डमा कुनै अप्रिय घटनाको संकेत हुनसक्ने विश्वास गरिन्छ। विश्वमा लगभग २७ प्रजातिका ब्वाँसोहरू पाइन्छ। एउटा वयस्क नर ब्वाँसो ६.५ फिटसम्म अग्लो हुन्छ र पोथी ब्वाँसो ४.५ देखि ६ फिटसम्म अग्लो हुनसक्छ। ब्वाँसाहरू ३६ देखि ३८ माइल प्रतिघण्टाको गतिमा दौडन सक्छन्। ४२ वटा धारिलो दाँत भएका ब्वाँसाहरूले आँखा झिम्काउँदा सबैभन्दा ठूलो शिकारलाई पनि मार्न सक्छन्। ब्वाँसोको क्षेत्र एक हजार वर्ग माइलसम्म विस्तार गर्नसक्छ। ब्वाँसो भारतका सबै राज्यमा पाइन्छ। तर, शिकार र अन्य कारणले उनीहरुको संख्या द्रुत गतिमा घट्दै गएको छ। वन्यजन्तु संरक्षण ऐनअन्तर्गत ब्वाँसोलाई संकटग्रस्त श्रेणीमा राखिएको छ। वाइल्डलाइफ इन्स्टिच्युट अफ इण्डिया (डब्ल्युआईआई)को हालैको अध्ययनअनुसार कुकुरहरूसँग क्रस-ब्रिडिङले ब्वाँसाको जीनमा निकै हानिकारक प्रभाव पारिरहेको छ। तिनीहरूको संख्या घट्नुको एउटा कारण यो पनि हो भन्ने भनाइ छ।