मुम्बई: लामो समयदेखि बिरामी रहेका सहारा समूहका प्रमुख सुब्रत रोयको ७५ वर्षको उमेरमा मंगलबार राति निधन भयो। कुनै समय स्कुटरमा बिस्कुट बेच्ने सुब्रत रोयले सहारा ग्रुपको स्थापना गरेका थिए। सडकमा सामान बेचेर शुरु भएको उनको यात्रा सहारा समूहमा परिणत भयो। उनको कोलकातासँग पनि सम्बन्ध छ। किनभने उनले आफ्नो प्रारम्भिक अध्ययन कोलकाताबाट गरेका थिए। सहारा समूह कुनै समय देशको सबैभन्दा ठूलो निजी वायुसेवा कम्पनी र हक्की तथा क्रिकेट टोलीको मुख्य प्रायोजक थियो। सहारा समूहको व्यवसाय सहकारी वित्त कम्पनीदेखि घरजग्गा, डीटुसी एफएमसीजी र मिडिया क्षेत्रमा फैलिएको छ।

सन् १९७८ मा, सुब्रत रोय, एक साथी संग, एक स्कुटरमा बिस्कुट बेच्न थाले। तर कसलाई थाहा थियो कि एक दिन यही व्यक्तिले सहाराको नाम २ लाख करोडभन्दा बढीको साम्राज्य बनाउनेछ। मानिसहरूलाई दैनिक १०-२० रुपियाँ जम्मा गराएर सुब्रत रोयले भारतको वित्त क्षेत्रका लागि नयाँ उदाहरण बसाएका छन्। मानिसहरूले आफ्नो सानो बचतमा राम्रो प्रतिफल पाएका छन्। जनताबाट उठेको पैसाले अन्य व्यवसाय शुरु गरे। सहाराको इतिहासमा एक समय आयो जब सहारा समूह रेलवे पछि देशको दोस्रो ठूलो रोजगारदाता बन्यो। कार्यालय र फिल्डसहित सहारामा कार्यरत कर्मचारीको संख्या १२ लाख पुगेको छ। देशको कुनै पनि निजी कम्पनीले अहिलेसम्म यो आँकडा छुन सकेको छैन। बिस्कुट बेचेर सुब्रत रोयले सन् १९७८ मा एक साथीसँग चिटफण्ड कम्पनी शुरु गरे। यो कम्पनी पछि सहाराको अद्वितीय सहकारी वित्त व्यवसाय बन्यो। एउटै कोठामा दुईवटा कुर्सी र एउटा टेबुलबाट शुरु भएको यो कम्पनी छिट्टै देशभर लोकप्रिय भयो। यसले सहरदेखि गाउँसम्म आफ्नो पहुँच विस्तार गरेको छ। मध्यमवर्गदेखि तल्लो वर्गसम्मका मानिसहरूले सहाराप्रति पूर्ण विश्वास व्यक्त गरे र सहारा नजिक पैसाको ठूलो पोखरी जम्मा हुन थाल्यो। कम्पनीको सबैभन्दा ठूलो यूएसपी यो थियो कि जोसँग पैसा छ उसले आफ्नो खातामा जम्मा गर्नसक्छ। उनको मोडेलले वित्तीय समावेशीकरणको नयाँ परिभाषा तय गरेको छ। यो ‘न्यूनतम सीमा छैन’ निक्षेपको कारण, सबैभन्दा गरीबले पनि सहारामा खाता खोल्न थाले।