कोलकाता: दुर्गा पूजा आउन अझै १३० दिन बाँकी रहे पनि कुम्हारटोलीमा आजदेखि नै यसको रौनक देखिएको छ। धेरै ठाउँबाट अर्डर आएको छ, धेरै ठाउँमा खुन्टी पुजाभइरहेको छ, त्यसपछि पण्डलको थिम तय गरी मूर्तिका लागि अर्डर दिइन्छ। यसैबीच आज कोलकाताबाट दुर्गा माताको मूर्ति अमेरिका पठाइएको छ। पुरानो कोलकाताको शोभा बजारबाट ५ मिनेटको पैदल यात्रामा कुम्हारटोलीको साँघुरो गल्ली शुरु हुन्छ। यस बाटोमा प्रवेश गर्ने बित्तिकै कलाकारहरुले चारैतिर मा दुर्गाको मुर्ति बनाएको देखिन्छ। यी कलाकारका सुन्दर कलाकृति विदेशमा जाने गर्दछन्। यहाँका मूर्ति अमेरिका, बेलायत, रुसलगायत धेरै देशमा आपूर्ति हुने गरेको छ।

दशकौंदेखि दुर्गा पूजाका लागि विश्वभर निर्यात हुँदै आएको परम्परागत मूर्तिलाई छोडेर कलाकार भवतोष सुतारले यस वर्ष न्यू जर्सीको पूर्वी ब्रन्सविकमा सामुदायिक पूजाका लागि थिममा आधारित दुर्गाको मूर्ति बनाएका छन्। यहाँ पूजाको विषयवस्तु ‘वसुन्धरा’ वा पृथ्वी हो र त्यसैले सिकर्मीले मूर्तिमा माटोको प्राकृतिक रंग प्रयोग गरेको छ, जुन बसेको मुद्रामा छ, जुन महामारीको अन्त्य पछि शान्त शान्ति ल्याउने आमाको अँगालोको सम्झना दिलाउँछ। ‘इतिहास, भूगोल, भाषा र संस्कृतिमा भिन्नता भए पनि संसारका विभिन्न भागमा बसोबास गर्ने बंगालीहरूले यसलाई आफ्नो मातृभूमिका रूपमा स्वीकार गरे। तर, उनको परम्पराको जरा भारतको मुटु ‘वसुन्धरा’ मा गहिरो रूपमा गाँसिएको छ,’ सुतारले बताए।

एडिसन टाउनमा पूजाको मुख्य आयोजक उत्सवका जोयदीप चक्रवर्तीले भने, ‘हामीले महामारी अघि नै पूजा गर्ने योजना बनाएका थियौं। टोली तीन वर्षदेखि सुतारसँग सम्पर्कमा थियोl’ सुतारले भने, ‘परम्परागत नभएको मूर्ति बनाउन पुजा समितिले पूर्ण स्वतन्त्रता दिएकोले मैले प्रस्ताव स्वीकार गरें। बङ्गाली डायस्पोरामा मूर्तिकला निर्यातका लागि लोकप्रिय कुम्हारटोलीका फाइबरग्लास कलाकारहरू अहिले अन्तिम मिनेटको भीडको सामना गरिरहेका छन्। अहिलेसम्म ८ वटा अर्डर पाएका कुम्भारटोलीका कुमाले मिन्टु पलले भने, ‘मूर्तिहरू सामान्यतया मईदेखि अगस्तसम्म ल्याइन्छ। मूर्तिहरू गन्तव्यमा पुग्न लगभग ६०-९० दिन लाग्छl’

कोलकाताबाट मूर्ति विदेश पठाउने निर्यातकर्ताले यस वर्ष विदेशबाट पनि थिमका मूर्तिको माग बढेको बताए। महानगरका एक ठूला निर्यातकर्ता कौशिक घोषले भने, ‘मेरो कार्यशालामा पहिलो पटक शान्तिको विषयवस्तुमा आधारित दुर्गाको मूर्ति बनाइएको हो। यो त ध्यानस्थ बुद्ध जस्तै हुनेछ।” भदौसम्म यो मूर्ति दुबई पठाउने योजना रहेको छl’ उनीहरूले प्रत्येक वर्ष अमेरिका, क्यानडा, इंग्ल्याण्ड, बेल्जियम, फ्रान्स, अष्ट्रेलिया र सिंगापुरका साथै जापान, फिनल्याण्ड, आयरल्याण्ड, इन्डोनेसिया र युएईबाट अर्डरहरू प्राप्त गर्छन्। यस वर्ष पनि उनले मईमा १७ वटा फाइबरग्लासका मूर्ति निर्यात गरेका छन्। मूर्तिहरूको आकार ३ फिट देखि १० फिट बीच फरक हुन्छ। उनीहरुको मूल्य १ लाखदेखि ५ लाख रुपियाँसम्म रहेको छ। शहरका अर्का निर्यातकर्ता मोन्टी पलले भने, ‘आयोजकहरूले मूर्तिहरू जहाजबाट निर्यात गर्न रुचाउँछन्l’