वैज्ञानिकहरूले जेरुसेलममा एउटा शौचालय फेला पारेका छन्, जसले त्यस समयका मानिसहरूको स्वास्थ्य बानीको बारेमा बताउँछ। यो शौचालय पत्ता लागेपछि वैज्ञानिकहरू पनि त्यसबेला आफ्नो स्वास्थ्यप्रति सचेत नभएको कुरामा विश्वस्त भएका छन्। वैज्ञानिकहरूले २५०० वर्ष पुरानो शौचालयको नमूना परीक्षण गरेपछि फलाम युगका मानिसको बानी स्वास्थ्यका लागि राम्रो नभएको निष्कर्ष निकालेका छन्। शोधकर्ताहरूले पाठकरको दुईवटा शौचालय मुनिको खाडलबाट उत्खनन गरेका थिए। तिनीहरूले यस समयमा पेचिश-निम्न ब्याक्टेरियाको प्रमाण फेला पारे।

यी शौचालय उच्च वर्गका परिवारका हुन्। जेरुसेलमलाई अश्शूर साम्राज्यको समयमा राजनीतिक र धार्मिक केन्द्र भनिन्छ। त्यतिबेला यहाँ आठदेखि २५ हजार मानिस बस्दै आएका थिए। वैज्ञानिकहरूका अनुसार यी शौचालयहरू जियार्डिया डुओडेनेलिस नामक रोगको पहिलो प्रमाण हुन्। यद्यपि, पेटको संक्रमण, जसले पखाला, पेट दुखाइ र वजन घटाउँछ, पहिलो पटक रोमन युगको टर्की र मध्यकालीन इजरायलमा पहिचान गरिएको थियो। अनुसन्धानमा संलग्न डा. पियर्स मिचेलले भने, ‘फोहोर पानी वा दूषित खानेकुरा पिउनाले पिसाब लाग्ने गर्छ र धेरै भीडभाड, गर्मी र झिंगाका कारण विगतमा यो ठूलो समस्या भएको हुनसक्ने आशंका छ। गर्मीमा सीमित पानीको उपस्थिति थियो।’ यो अनुसन्धान विज्ञान पत्रिका प्यारासाइटोलजीमा प्रकाशित भएको छ।

यो अनुसन्धान क्याम्ब्रिज विश्वविद्यालयको पुरातत्व विभागले गरेको हो। शोधकर्ताहरूले जेरुसेलमको दक्षिणमा सन् २०१९ मा शौचालयको सिट फेला पारेका थिए। यो शौचालय सिट आर्मोन हा-नात्जिबाभ हवेलीको छेउमा थियो। यो सम्भवतः राजा मनस्सेको समयको हो भन्ने विश्वास गरिन्छ। उनले ईसापूर्व सातौं शताब्दीको मध्यमा ५० वर्ष शासन गरे। यस चूना ढुङ्गाको शौचालयमा शौचको लागि ठूलो दैलो थियो र त्यहाँ पुरुषहरूको लागि पिसाब गर्नको लागि छेउछाउको खोल्ने सम्भावना छ। जेरुसेलमको पुरानो शहरमा रहेको हाउस अफ अहिल भनेर चिनिने सात कोठाको भवनमा अर्को शौचालय भेटिएको छ। कुनै उच्च वर्गीय परिवारको घर भएको हुनसक्ने अनुमान गरिएको छ। अन्वेषकहरूले चार प्रकारका आन्द्राका परजीवीहरू पनि फेला पारे टेपवर्म, पिनवार्म, राउण्डवर्म र ह्विपवर्म। तर नयाँ अनुसन्धानका अनुसार पेचिश निम्त्याउने सूक्ष्मजीवहरू नाजुक र अत्यन्त कडा हुन्छन्। गिआर्डियाको कारण हुने पेचोरीले आजकल धेरै भन्दा धेरै नानीहरूलाई मार्छ। यस रोगबाट संक्रमित बालबालिकाको मानसिक विकास पनि रोकिन्छ।