४४ वर्षपछि नासाले प्रणाली बन्द गर्न थाल्यो

वासिङ्टन: अमेरिकी अन्तरिक्ष एजेन्सी नासाले सन् १९७७ मा फ्लोरिडाको केप क्यानभेरलबाट भ्वाएजर-१ अन्तरिक्ष यान प्रक्षेपण गरेको थियो। दुई भ्वाएजर अन्तरिक्ष यान प्रक्षेपण गरियो। जसमध्ये एउटा अन्तरिक्ष यान मानिसले बनाएको सबैभन्दा टाढाको चीज हो। भ्वाएजर-१ र भ्वाएजर-२ बृहस्पति र शनिलाई नजिकबाट अध्ययन गर्न निर्माण गरिएको थियो। तर भोयाजर सोचेभन्दा धेरै अगाडि बढेको छ। उनले युरेनस र नेप्च्युन ग्रहहरूको पनि अध्ययन गरे। कुनै पनि कुरा सधैंभरि टिक्न सक्दैन र भोयाजरको ब्याट्री पनि धेरै वर्षपछि सकिन थालेको छ। जसका कारण यो अन्तरिक्ष यानले मानिससँगको सम्पर्क सदाका लागि टुटेको छ। ४४ वर्षपछि अब नासाले आफ्ना प्रत्येक प्रणाली बन्द गर्न थालेको छ, जसका कारण आउँदो केही वर्षमा पूर्ण रूपमा बन्द हुने भएको छ। भ्वाएजरको डिजाइन गरिएको कार्य १९९० मा मात्र पूरा भएको थियो, तर अन्तरिक्ष यानले पृथ्वीमा महत्त्वपूर्ण डाटा पठाउन जारी राख्यो। भ्वाएजर १ र २ ले पृथ्वीबाट १४ अर्ब किलोमिटरको यात्रा गरेको छ।

जोन हप्किन्स विश्वविद्यालयका वैज्ञानिक राल्फ म्याकनटले भ्वाएजर ४४.५ वर्षदेखि काम गरिरहेको बताएका छन्। ‘हामीले सोचेभन्दा १० गुणा बढी काम भोयाजरबाट लिएका छौं,’ भ्वाएजरको निर्माणमा भूमिका खेल्ने डोनाल्ड गार्नेट बताउँछन्, “हामीले जहिले पनि दुईवटा अन्तरिक्षयान प्रक्षेपण गर्यौं किनभने त्यसबेला मिसन असफल हुने सम्भावना धेरै थियो।” यसका लागि दुईवटा भ्वाएजर विमान बनाइएको थियो। क्यालटेक भौतिकशास्त्री एलन कमिङ्सले भने, ‘आज हामी टेक्नोलोजीको शीर्षमा छौं जस्तो लाग्छ। त्यो किनभने भोयाजर-१ र २ मा ६९.३ किलोबाइट (केबी) मेमोरी छ। त्यो भन्दा बढी, आज यो कार खोल्नको लागि चाबीमा छ।

भ्वाएजरले कसरी शक्ति प्राप्त गर्छ? भ्वाएजर अन्तरिक्ष यान कुनै पनि सौर्य प्यानलमा चल्दैन किनभने यदि यो चलेको भए यो सूर्यबाट टाढा हुँदा धेरै अघि रोकिने थियो। प्रि-चार्ज गरिएको ब्याट्री पठाइएको भए यो सम्भव थिएन, किनकि यसले विमानलाई भारी बनाइदिन्छ। वास्तवमा भोयाजरले रेडियो आइसोटोप थर्मोइलेक्ट्रिक जेनरेटरबाट यसको शक्ति प्राप्त गर्दछ। यो आणविक ऊर्जा हो जसले भ्वाएजर लाई शक्ति दिन्छ। तर अहिले आणविक तत्व लगातार घट्दै गएको छ, जसका कारण भोयाजर कम पावर पाइरहेको छ। नासाले एक विज्ञप्तिमा भनिएको छ, कम पावरका कारण भोयाजरको अत्यावश्यक वस्तु मात्र चलाइनेछ। भ्वाएजर कहिले पूर्णतया बन्द हुन्छ भन्ने अझै स्पष्ट नभए पनि सन् २०३० भन्दा अगाडि नै बन्द हुने निश्चित छ।