डा. मनसुख मण्डाविया र अश्विनी वैष्णवले झण्डा देखाएपछि ‘जनऔषधी रेल’ प्रस्थान

नयाँ दिल्ली: केन्द्रीय स्वास्थ्य तथा परिवार कल्याण तथा रसायन तथा उर्वरक मन्त्री डा. मनसुख मण्डाविया र रेलवे, सञ्चार, इलेक्ट्रोनिक्स तथा सूचना प्रविधि मन्त्री अश्विनी वैष्णवले सप्ताहव्यापी उत्सवको तेस्रो दिन जनऔषधी रेल (छत्तीसगढ सम्परकान्ति एक्सप्रेस)लाई झण्डा देखाएर प्रस्थान गराए। नयाँ दिल्लीमा पठाइयो जनऔषधी जेनेरिक औषधिहरूका बारेमा सचेतना फैलाउन रेललाई जन औषधि योजनाको रूपमा नाम दिइएको छ, जुन नौ हजार भन्दा बढी केन्द्रहरूमा किफायती मूल्यहरूमा उपलब्ध छन्। यो रेलले २ महिनासम्म ४ भन्दा बढी राज्यको यात्रा गर्नेछ। साथै, जनऔषधी योजनाको बारेमा सर्वसाधारणमा चेतना जगाउनका लागि दुई महिनाको लागि चार राज्यहरू कभर गर्दै पुणेदेखि दानापुरसम्मको यस्तै रेललाई झण्डा देखाएको छ।

जनऔषधी दिवस, २०२३ को तेस्रो दिन ‘जनऔषधी– मातृशक्तितर्फको एक कदम’ भनेर देशभर मनाइएको छ। सबै राज्य/केन्द्र शासित प्रदेशहरूमा ३४ स्थानहरूमा जन औषधि केन्द्रहरूमा ठूलो संख्यामा महिला लाभार्थीहरूले भाग लिएका थिए, जहाँ महिला जनप्रतिनिधिहरू, महिला डाक्टरहरू, गैरसरकारी संस्थाहरूको उपस्थितिमा जन औषधिको स्वास्थ्य लाभहरूको बारेमा अन्तरक्रिया र जानकारी छलफल गरिएको थियो। त्यस्तै महिनावारीसँग सम्बन्धित स्वास्थ्य समस्याका बारेमा पनि विशेष छलफल भएको थियो। तोकिएको स्थानमा ३५ सय भन्दा बढी महिलालाई महिलाका लागि विशेष बनाइएको किट वितरण गरिएको थियो।

यस अवसरमा डा. मनसुख मण्डवीयले जनऔषधी केन्द्रले गुणस्तरीय र सस्तो औषधि उपलब्ध गराउने बताए। सर्वसाधारणलाई सुपथ मूल्यमा गुणस्तरीय औषधि उपलब्ध गराउन ९ हजारभन्दा बढी जनऔषधी केन्द्रहरू कार्यरत छन्, र यी केन्द्रहरू आमजनतामाझ लोकप्रिय बन्दै गएका छन्। सस्तो जेनेरिक औषधिको प्रवर्द्धन गर्न रेलवेले विशेष अभियान पनि चलाएको छ, जसले जनतामा चेतना जगाउने र उनीहरूको पैसा बचत गर्ने पनि डा. मण्डावियाले बताए। केन्द्रीय मन्त्रीले जानकारी दिएअनुसार रेल मन्त्रालयले केही प्रमुख रेलवे स्टेशनहरूमा जन औषधि केन्द्रहरू खोल्ने निर्णय गरेको छ। यो यात्रुहरूका लागि फाइदाजनक साबित हुनेछ किनकि उनीहरूले स्टेशनहरूमा रहेका यी केन्द्रहरूबाट औषधिहरू किन्न सक्छन् र उनीहरूलाई कतै जानु पर्दैन। मन्त्री मण्डावियाले यो पनि भने,  ‘कुनै पनि व्यक्तिले जन औषधि केन्द्र खोल्नसक्छ। उनलाई २० प्रतिशत कमिशन दिइन्छ, जसले गर्दा उनले रोजगारी मात्र नभई सेवाको साधन पनि पाउन सक्छन्। उनले देशभरका जनऔषधी केन्द्रहरूमा सस्तो र गुणस्तरीय औषधि उपलब्ध भए पनि यी केन्द्रहरूले महिलालाई प्रतिप्याड मात्र एक रुपियाँमा सेनेटरी प्याड उपलब्ध गराउँदै आएको बताए।

औषधि विभागले १ मार्च देखि ७ मार्चसम्म विभिन्न शहरहरूमा विभिन्न कार्यक्रमहरूको योजना बनाएको छ, जसले जन औषधि योजनाको बारेमा जागरूकतामा केन्द्रित हुनेछ। सबै राज्य/केन्द्र शासित प्रदेशहरूमा सेमिनार, बालबालिका, महिला र गैरसरकारी संस्थाहरू, हेरिटेज पदयात्रा र स्वास्थ्य शिविरहरूको सहभागिता र पीएमबीजेले मालिकहरू, लाभार्थीहरू, राज्य/केन्द्र शासित प्रदेशका अधिकारीहरू, जनप्रतिनिधिहरू, डाक्टरहरू, स्वास्थ्यकर्मीहरू, नर्सहरू, फार्मासिस्टहरू, जन औषधि मित्रहरू मार्फत साझेदारी, देशका विभिन्न स्थानमा धेरै गतिविधिहरू आयोजना गरिनेछ। यो योजनाले देशको हरेक कुना कुनाका मानिसहरूलाई सस्तो औषधिको सहज पहुँच सुनिश्चित गर्दछ। सरकारले दिसम्बरको अन्त्यसम्ममा प्रधानमन्त्री भारतीय जनऔषधी केन्द्र (पीएमबीजेके) को संख्या १० हजार पुर्याउने लक्ष्य राखेको छ। पीएमबीजेपीका उत्पादनहरूमा १७५९ औषधि र २८० सर्जिकल उपकरणहरू छन्। साथै प्रोटिन पाउडर, माल्टमा आधारित खाद्य पोषण, प्रोटिन बार, इम्युनिटी बार, स्यानिटाइजर, मास्क, ग्लुकोमिटर, अक्सिमिटर जस्ता नयाँ औषधि तथा न्यूट्रास्युटिकल उत्पादनहरु पनि लन्च गरिएको छ।

पीएमजेपीअन्तर्गत उपलब्ध औषधिहरूको मूल्य ब्रान्डेड मूल्यहरू भन्दा ५० प्रतिशत-९० प्रतिशत कम छ। आर्थिक वर्ष २०२१-२२ मा, पीएमबीजेपीले रु. ८९३.५६ करोड (एमआरपीमा) को बिक्री हासिल गरेको छ। जसका कारण आम नागरिकको करिब ५३६० करोड रुपियाँ बचत भएको छ। चालू आर्थिक वर्ष अर्थात् २०२२-२३ मा १५.०२.२०२३ सम्म, पीएमबीजेपीको कार्यान्वयन गर्ने एजेन्सी, फार्मास्युटिकल्स एण्ड मेडिकल डिभाइस ब्यूरो अफ इण्डिया (पीएमबीआई)ले रु. १००० करोड भन्दा बढीको बिक्री हासिल गरेको छ, जसको परिणामस्वरूप नागरिकहरूको लगभग रु. ६००० करोडको बचत भएको छ। हाल पीएमबीजेपीसँग गुरुग्राम, चेन्नई, गुवाहाटी र सूरतमा तीनवटा आईटी सक्षम गोदामहरू छन्। दुर्गम तथा ग्रामीण क्षेत्रमा औषधिको आपूर्तिलाई सहयोग गर्न देशभर ३६ वितरक नियुक्त गरिएको छ।

विगत ८ वर्षमा पीएमबीजेपीले देशका जनतालाई सस्तो मूल्यमा गुणस्तरीय औषधि उपलब्ध गराएर अभूतपूर्व वृद्धि र उत्कृष्ट सफलता हासिल गरेको छ। यसले भारतका तल्लो र मध्यम वर्गका मानिसहरूको खर्चमा भारी कटौती गर्न सम्भव बनाएको छ। यसले नागरिकहरूलाई औषधिको लागतबाट २०,००० करोड भन्दा बढी बचत गरेको छ। जनताको यो व्यापक स्वीकृतिले पीएमबीजेपीलाई देशको हरेक कुना र कुनासम्म आफ्नो पहुँच विस्तार गर्न थप प्रोत्साहित गरेको छ। -पीआईबी