इराकका अन्वेषकहरूले जमिनमा गाडिएको ४५०० वर्ष पुरानो मन्दिर फेला पारेका छन्। यो प्राचीन सुमेरियन शहर गिरसुको उत्खननमा फेला परेको हो। यस मन्दिरमा धेरै पुरातन चीजहरू पनि भेटिएका छन्। यो मन्दिर मेसोपोटामियाका देवता निन्गिरसुको भनिएको छ। लामो समयसम्म अज्ञात, यो मन्दिर माटोको इट्टाले बनेको थियो र पुरातन शहर गिरसुको भव्य केन्द्रबिन्दु थियो। यो अब एक पुरातात्विक साइट टेल्लोको रूपमा चिनिन्छ। गार्जियनको  रिपोर्टअनुसार सुमेरियनहरू सम्भवतः संसारको सबैभन्दा पुरानो सभ्यता थिए। धर्म र कानूनको संहिता स्थापना गर्ने उहाँ नै पहिलो व्यक्ति हुनुहुन्थ्यो।

यो मन्दिर इराकको ब्रिटिश संग्रहालयका अन्वेषकहरूले पत्ता लगाएका हुन्। यो छवि डिजिटल ४,५०० वर्ष पहिले गिरसुको सुमेरियन मन्दिर कस्तो देखिने थियो भनेर प्रतिनिधित्व गर्न सिर्जना गरिएको हो। यो ठ्याक्कै दरबार जस्तै देखिन्छ। इंग्ल्याण्डका अन्वेषकहरूका अनुसार उनीहरू अझै पनि उत्खननमा संलग्न छन्। ब्रिटिश म्युजियमका प्राचीन मेसोपोटामियाका क्युरेटर सेबास्टियन रेले भने, ‘यो मन्दिर सहरको मुख्य देवतालाई समर्पित थियो।’

गिरसु मेसोपोटामियाको केन्द्रमा रहेको सांस्कृतिक केन्द्र थियो। गिरसु सायद संसारको सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण सम्पदा स्थलहरू मध्ये एक हो, जसको बारेमा धेरै कम मानिसहरूलाई थाहा छ। पुरातत्वविद्हरूले बालुवा र अन्य गाडिएका सामग्रीहरू र साइट सुविधाहरू पत्ता लगाउन रिमोट सेन्सिङ प्रविधिहरू प्रयोग गर्छन्।

प्राचीन शहर पहिलो पटक १४० वर्ष पहिले पत्ता लगाइएको थियो, तर साइट लुटपाट र अवैध उत्खनन को लक्ष्य भएको छ। यो खोज गिरसु परियोजना को परिणाम हो, सन् २०१५ मा स्थापित पुरातात्विक सहयोग र ब्रिटिश संग्रहालय को नेतृत्वमा र गेटी संग्रहालयद्वारा वित्त पोषित। इराकी संस्कृति मन्त्री अहमद फकाक अल-बद्रानीले भने, ‘इराकमा ब्रिटिश पुरातात्विक उत्खननले मेसोपोटामियाको महत्त्वपूर्ण प्राचीन युगहरू प्रकट गर्नेछ। यो दुई देशको संयुक्त सहयोगको वास्तविक प्रमाण होl’ दरबार र ट्याब्लेटको खोजको अतिरिक्त, सुमेरियन देवता निनिरसुलाई समर्पित मुख्य मन्दिर पनि पहिचान गरिएको थियो। पुरातन शहरको प्रशासनिक अभिलेखहरू सहित साइटमा २०० भन्दा बढी क्यूनिफॉर्म लेखहरू फेला परेका थिए।