वासिङ्टन: अमेरिकी हवाई क्षेत्रमा प्रवेश गरेको ठूलो चिनियाँ बेलुनलाई वायुसेनाको एफ-२२ ले खसालेको केही घण्टाभित्रै रक्षा सचिव लोयड अस्टिनले आफ्ना चिनियाँ समकक्षीसँग हटलाइनमार्फत सम्पर्क गर्ने प्रयास गरे। वार्ता गरेर आफ्नो पक्ष प्रस्तुत गर्ने उनको मनसाय थियो ताकि तनाव हटाउन सकियोस्। अस्टिनको प्रयास, तथापि, शनिबार असफल भयो किनभने चिनियाँ रक्षा मन्त्री वेई फेङ्गले लाइनमा जान अस्वीकार गरे, पेन्टागनले भन्यो। चीनको रक्षा मन्त्रालयले अमेरिकाले वार्ताका लागि उपयुक्त वातावरण नबनाएको कारण अमेरिकाले चिनियाँ बेलुन नष्ट गरेपछि अस्टिनसँग फोनमा वार्ता गर्न अस्वीकार गरेको जनाएको छ। बिहीबार ढिलो जारी गरिएको विज्ञप्तिमा चिनियाँ रक्षा मन्त्रालयका प्रवक्ताले अमेरिकी कदमले अन्तर्राष्ट्रिय मापदण्डको गम्भीर उल्लङ्घन गरेको र विनाशकारी उदाहरण स्थापित गरेको बताए। यो एक अनुभव हो जसले दशकौंदेखि अमेरिकी कमाण्डरहरूलाई निराश बनाएको छ, विशेष गरी जब उनीहरूको चिनियाँ समकक्षहरूलाई फोन वा भिडियो लाइनमा प्राप्त गर्ने कुरा आउँछ। पछिल्लो समय केही गम्भीर विषयलाई लिएर दुई देशबीच तनाव बढेको छ।
शीतयुद्धका बेला अमेरिका र सोभियत सङ्घबीचको संकटका बेला सञ्चारको भरपर्दो माध्यम बनेको हेल्पलाइनमा विश्वासको कमीले अहिले अमेरिका–चीन सम्बन्धमा खतरा बढ्दै गएको छ। विशेषगरी चीनको सैन्य क्षमता बढ्दै गएको र अमेरिकासँगको तनाव पनि बढ्दै गएको बेला यो झनै गम्भीर छ। दुई देशका सेनापतिबीच द्रुत गतिमा कुराहरू समाधान गर्ने व्यवस्था नभएकोले अमेरिका चिन्तित छ, भूल बुझाइ, गलत समाचार वा एक आकस्मिक झगडाले सानो झगडालाई ठूलोमा परिणत गर्नसक्छ। जर्मन मार्शल फन्ड, एक थिंक-ट्याङ्कमा इण्डो-प्यासिफिक अध्ययनका प्रबन्ध निर्देशक बोनी ग्लेजरले सञ्चार उपकरणहरूमा कुनै प्राविधिक कमजोरीका कारण यस्तो नभएको बताए। यो मुद्दा चीन र अमेरिकाले सैन्य हटलाइनको मूल्य र उद्देश्यलाई हेर्ने तरिकामा आधारभूत असमानताबाट उत्पन्न भएको हो। ‘यो वास्तवमै खतरनाक छ’, सहायक रक्षा सचिव एली रेटनरले भने, जब डेमोक्र्याटिक सिनेटर जेफ मर्कलले बेइजि र वाशिंगटनको हटलाइन प्रणालीप्रति चीनको हालैको उदासीनताको बारेमा प्रश्न सोधे।
सिनेटको विदेश सम्बन्ध समितिमा गवाही दिँदै रक्षा अधिकारीले भने कि अमेरिकी जनरल चिनियाँ समकक्षहरूसँग सञ्चारको थप लाइनहरू खोल्ने प्रयासमा व्यस्त छन्। रेटनरले चीनको पीपुल्स लिबरेशन आर्मी (पीएलए) को सन्दर्भमा भने र दुर्भाग्यवश, अहिलेसम्म पीएलएले यस सम्बन्धमा प्रयासहरूलाई प्रतिक्रिया दिइरहेको छैन। रेटनरले चीनले सञ्चारको महत्त्वपूर्ण च्यानलहरूलाई गुप्त सन्देश संयन्त्रको रूपमा प्रयोग गरेको वा आफ्नो असन्तुष्टि वा खुशीलाई रेखांकित गर्न तिनीहरूलाई पुन: खोल्ने वा बन्द गरेको आरोप लगाए।
बेइजिङमा, विदेश मन्त्रालयका प्रवक्ता माओ निङले रक्षा मन्त्रालयलाई अस्टिनसँग वार्ता गर्न वेइले अस्वीकार गरेको बारेमा प्रश्नहरू उठाए। चीनको रक्षा मन्त्रालयका प्रवक्ता तान केफेईले अमेरिकाले बेलुन खसालेको उल्लेख गर्दै अमेरिकी कारबाहीले ‘अन्तर्राष्ट्रिय मान्यताको गम्भीर उल्लङ्घन गरेको र विनाशकारी उदाहरण स्थापित गरेको’ बताए। अमेरिकाको यो गैरजिम्मेवारपूर्ण र पूर्णतया गलत दृष्टिकोणले दुई सेनाबीच वार्ता र आदानप्रदानका लागि उपयुक्त वातावरण सिर्जना गर्न नसकेको र त्यसै कारण चीनले दुई रक्षामन्त्रीबीच फोनवार्ताको अमेरिकी प्रस्तावलाई स्वीकार नगरेको तानले बताए।
बेइजिङले बेलुन नष्ट गरेर अमेरिकाले अत्यधिक प्रतिक्रिया गरेको बताएको छ। उनले उक्त कार्यलाई गैरजिम्मेवारपूर्ण भनेका छन्। यसैबीच, अमेरिकी प्रशासनका वरिष्ठ अधिकारीहरूले बिहीबार भने, ‘चीनको बेलुन अनुगमन कार्यक्रमले अमेरिकासहित कम्तिमा ४० देशलाई असर गरेको छ, तर अहिलेसम्म बेलुन देखिएका देशहरूको नाम बताउन अस्वीकार गरे। चीनले यस्तो कुनै पनि कार्यक्रम सञ्चालन गर्न अस्वीकार गरेको छ, तर अमेरिकाले चीनमा त्यस्ता कार्यक्रमहरू प्रवर्द्धन गर्ने संस्था र कम्पनीहरूमाथि प्रतिबन्ध लगाउनेलगायतका कारबाहीका लागि काम गरिरहेको बताएको छ।
राज्य विभागका प्रवक्ता नेड प्राइसले पत्रकार सम्मेलनमा भने, ‘हामीले यो प्रणाली चाँडै पत्ता लगायौं र विवेकपूर्ण कदम चाल्यौं, त्यसैले हामीले यसको गुप्तचर सङ्कलन क्षमतालाई कम गर्न सक्षम भयौंl’ तर हरेक देशले त्यसो गर्न सम्भव हुने छैन। अमेरिकाले यस्ता कार्यक्रमबाट जोगाउन सहयोगी हुनसक्ने देशहरूलाई जानकारी दिनेछ। उनले यो कार्यक्रम पाँच महादेशका ४० देशमा फैलिएको बताए। संयुक्त राज्य अमेरिकाले शनिबार दक्षिण क्यारोलिनाको तटमा एट्लान्टिक महासागरमा ३० जनवरीमा अमेरिकी हवाई क्षेत्रमा प्रवेश गरेको लडाकु विमानको सहयोगमा एउटा ठूलो बेलुनलाई नष्ट गरेको छ। अमेरिकाले आफ्नो क्वाड सहयोगी र उत्तर एट्लान्टिक सन्धि संगठन (नेटो) सहयोगीहरूसँग यो जानकारी साझा गरेको छ। प्राइसले भने, ‘अमेरिकाले यस्तो कार्यक्रमद्वारा लक्षित देशहरूको औपचारिक गठबन्धन बनाउन खोजिरहेको छl’
About Author
