फ्लोरिडा: नासाको डेड स्याटेलाइट ३८ वर्षपछि पृथ्वीमा फर्किएको छ। यो स्याटेलाइट कसैलाई हानि नगरी अलास्कामा खसेको छ। यसको आधिकारिक जानकारी नासाले सोमबार दिएको हो। सन् १९८४ मा यो भूउपग्रह रक्षा विभागले प्रक्षेपण गरेको थियो। यो उपग्रह पृथ्वी विकिरण बजेट उपग्रह (ईआरबीएस) को रूपमा चिनिन्थ्यो। यसलाई स्पेस शटल च्यालेन्जरमार्फत अन्तरिक्षमा पठाइएको थियो। अन्तरिक्ष यात्री शेली राइड योसँगै अन्तरिक्षमा उडिन्।

सन् २००५ सम्म ईआरबीएसको सहयोगमा अनुसन्धानकर्ताहरूले पृथ्वीले कसरी सूर्यबाट ऊर्जा प्राप्त गर्छ र त्यसपछि यसलाई फिर्ता उत्सर्जन गर्छ भनेर अनुसन्धान गरे। थप रूपमा तिनीहरूले पृथ्वीको वायुमण्डलमा ओजोन, जल वाष्प, नाइट्रोजन डाइअक्साइड र एरोसोल सांद्रता पनि मापन गरे। अमेरिकी रक्षा मन्त्रालयले स्थानीय समयअनुसार आइतबार उक्त स्याटेलाइट पृथ्वीको वायुमण्डलमा पुनः प्रवेश गरेको जनाएको छ। पुन:प्रवेश गर्दा भूउपग्रहको कुन भागमा क्षति पुग्यो भन्ने जानकारी अहिलेसम्म प्राप्त भएको छैन। धेरैजसो उपग्रहहरू पृथ्वीमा फर्किएपछि पूर्ण रूपमा जल्छन्। नासाले उपग्रह पृथ्वीमा पुन: प्रवेश गर्दा सबै कुराको भविष्यवाणी गरेको थियो। पृथ्वीको यो उपग्रहका कारण नगण्य क्षति हुने नासाले जनाएको छ। स्याटेलाइटले निर्धारित समयभन्दा धेरै समय काम गर्यो। गत हप्ता मात्र नासाले यो उपग्रह पृथ्वीमा प्रवेश गरेपछि कसैले चिन्ता लिनुपर्ने अवस्था नरहेको बताएको थियो।

यो सम्पूर्ण मिसन नासाका लागि निकै ऐतिहासिक थियो। च्यालेन्जरको सहयोगमा यो उपग्रह पठाउँदा पहिलो अमेरिकी महिला अन्तरिक्ष यात्रीले पनि अन्तरिक्षमा पाइला टेकेका थिए। स्ट्र्याटोस्फेरिक एरोसोल र ग्यास प्रयोग २ (एसएजीई २), ईआरबीएसमा एक उपकरण, डेटा प्राप्त गर्यो। यस उपकरणको सहायताले विश्वमा ओजोन तह घट्दै गएको जानकारी प्राप्त भएको थियो। यस स्याटेलाइटको सहयोगमा सन् १९८७ मा मोन्ट्रियल प्रोटोकल सम्झौतामा हस्ताक्षर भएको थियो। ओजोन कम गर्ने क्लोरोफ्लोरोकार्बन ८ (सीएफएस) रसायनको प्रयोगलाई कम गर्ने उद्देश्यले एक दर्जन देशले सम्झौतामा हस्ताक्षर गरेका छन्। यो सम्झौतापछि मात्रै यो केमिकल प्रतिबन्ध लगाइएको थियो। यदि क्लोरोफ्लोरोकार्बनमा प्रतिबन्ध नभएको भए ओजोन तह पूरै ध्वस्त हुने थियो। जसका कारण सन् २०२१ को अन्त्यसम्ममा पृथ्वीको तापक्रम २ दशमलव ५ डिग्री सेल्सियससम्म बढेर ग्लोबल वर्मिङ खतराको तहमा पुग्ने थियो। आज एसएजीई ३ अन्तर्राष्ट्रिय अन्तरिक्ष स्टेशनमा ओजोन तहको स्वास्थ्यमा अनुसन्धान गरिरहेको छ।