नयाँ दिल्ली: प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले आज (१३ जनवरी) विश्वको सबैभन्दा लामो नदी क्रूज एमभी गंगा विलासलाई झण्डा देखाएर वाराणसीमा भिडियो कन्फरेन्स मार्फत टेन्ट सिटीको उद्घाटन गरे। उनले एक हजार करोड भन्दा बढीको धेरै अन्य आन्तरिक जलमार्ग परियोजनाहरूको उद्घाटन र शिलान्यास पनि गरे। रिभर क्रुज पर्यटन प्रवर्द्धन गर्न प्रधानमन्त्रीको प्रयास अनुरूप, यो सेवाको सुरुवातले रिभर क्रुजको विशाल अप्रयुक्त सम्भावनाको उपयोग गर्न र भारतको लागि नदी क्रूज पर्यटनको नयाँ युगको शुरुवात गर्नेछ।

सभालाई सम्बोधन गर्दै प्रधानमन्त्रीले भगवान महादेवको जयजयकार गर्दै लोहरीको पावन अवसरमा सबैमा शुभकामना व्यक्त गरेका थिए। प्रधानमन्त्रीले हाम्रा चाडपर्वहरूमा परोपकार, आस्था, तपस्या र आस्था र त्यसमा नदीको भूमिकामा जोड दिए। उनले यो नदीले जलमार्गसँग सम्बन्धित आयोजनालाई थप महत्व दिएको बताए। उनले काशीदेखि डिब्रुगढसम्मको सबैभन्दा लामो रिभर क्रुजलाई आज झण्डा फहराउँदै उत्तर भारतका पर्यटकीय गन्तव्यलाई विश्वको पर्यटन नक्सामा ल्याउने बताए। उनले भने, ‘वाराणसी, पश्चिम बङ्गाल, उत्तर प्रदेश र बिहार, असममा आज समर्पित गरिँदैछ एक हजार करोड रुपियाँको अन्य परियोजनाहरूले पूर्वी भारतमा पर्यटन र रोजगारीका अवसरहरूलाई बढावा दिनेछ।

प्रत्येक भारतीयको जीवनमा गंगा नदीको केन्द्रीय भूमिकाको बारेमा कुरा गर्दै प्रधानमन्त्रीले भने, ‘गंगाजी हाम्रो लागि एक धारा मात्र होइन, तर प्राचीन कालदेखि नै हाम्रो महान भारतको तपस्याको साक्षी रहेको छ। भारतको परिस्थिति जस्तोसुकै किन नहोस्, माँ गंगाले सधैं करोडौं भारतीयहरूलाई पालनपोषण र प्रेरित गरिन्। स्वतन्त्रता पछिको अवधिमा गंगाको किनार वरपरको क्षेत्र विकासमा पछाडि परेको थियो, जसले गर्दा यस क्षेत्रबाट ठूलो मात्रामा जनसंख्या पलायन भएको थियोl’ प्रधानमन्त्रीले यो दुर्भाग्यपूर्ण अवस्थालाई सामना गर्न दुईवटा दृष्टिकोणको व्याख्या गरे। एकातिर नमामि गंगेबाट गंगा सफा गर्ने अभियान चलाइयो, अर्कोतिर धरती गंगाको सहयोग लिइयो। ‘पृथ्वी गंगा’ मा गंगा बग्ने राज्यहरूमा आर्थिक गतिशीलताको वातावरण सिर्जना गर्न कदम चालिएको छ। क्रूजको पहिलो यात्रामा विदेशी पर्यटकहरूलाई प्रत्यक्ष रूपमा सम्बोधन गर्दै प्रधानमन्त्रीले भने, ‘आज भारतसँग सबै कुरा छ र तपाईंको कल्पनाभन्दा बाहिर छl’ भारतले क्षेत्र, धर्म, सम्प्रदाय वा देशको भेदभाव नगरी सबैलाई खुल्ला हृदयले स्वागत गरेको र विश्वका विभिन्न भागबाट आउने पर्यटकलाई भारतले स्वागत गरेकोले हृदयबाट मात्रै अनुभव गर्न सकिने उनले बताए।

रिभर क्रुजको अनुभवलाई उजागर गर्दै प्रधानमन्त्रीले यसमा सबैका लागि केही न केही विशेष रहेको बताए। उनले अध्यात्ममा रुचि राख्नेहरूका लागि काशी, बोधगया, विक्रमशिला, पटना साहिब र माजुली जस्ता गन्तव्यहरू समेटिने, बहुराष्ट्रिय क्रुजको अनुभव खोज्ने पर्यटकहरूले बंगलादेशको ढाका हुँदै भारत यात्रा गर्ने अवसर पाउने बताए। भारतको प्राकृतिक विविधता हेर्न चाहनेहरूका लागि यो सुन्दरवन र असमको जङ्गलबाट पार हुनेछ। प्रधानमन्त्रीले उक्त क्रुजले २५ वटा विभिन्न नदी खोला हुँदै जाने भएकाले भारतको नदी प्रणाली बुझ्ने गहिरो रुचि राख्नेहरूका लागि यो क्रुजको विशेष महत्व रहेको बताए। उनले यो पनि भने, ‘भारतको असंख्य खाना र खानाहरू अन्वेषण गर्न चाहनेहरूका लागि यो सुनौलो अवसर हो। क्रूज पर्यटनको नयाँ युगलाई हाइलाइट गर्दै प्रधानमन्त्रीले भने, ‘यस क्रूजमा भारतको सम्पदा र यसको आधुनिकताको असाधारण संयोजन देख्न सकिन्छ, जहाँ देशका युवाहरूका लागि नयाँ रोजगारीका अवसरहरू सिर्जना हुनेछन्l’ ‘विदेशी पर्यटकका लागि यो आकर्षण मात्र होइन, पहिले यस्ता अनुभवका लागि विदेश जाने देशका पर्यटकहरू अब पूर्व–उत्तर पूर्व भारततर्फ जान सक्नेछन्’, प्रधानमन्त्री मोदीले भने। उनले बजेटलाई ध्यानमा राखी लक्जरी अनुभवका साथै क्रुज पर्यटन प्रवर्द्धन गर्न देशका अन्य आन्तरिक जलमार्गमा पनि यस्तै सुविधा निर्माण गरिएको जानकारी दिए।

बढ्दो विश्वव्यापी प्रोफाइलसँगै भारत पर्यटनको बलियो चरणमा प्रवेश गरिरहेको पनि प्रधानमन्त्रीले बताए। त्यसैले विगत ८ वर्षमा देशमा पर्यटन क्षेत्रको विस्तारका लागि धेरै कदम चालिएको प्रधानमन्त्रीले बताए। आस्थाका ठाउँहरूलाई प्राथमिकताका आधारमा विकास गरिएको थियो र काशी त्यस्ता प्रयासहरूको जीवित उदाहरण हो। काशी विश्वनाथ धामको राम्रो सुविधा र जीर्णोद्धारसँगै काशीमा दर्शनार्थीहरुको संख्यामा उल्लेख्य वृद्धि भएको छ। यसले स्थानीय अर्थतन्त्रलाई ठूलो टेवा दिएको छ। काशीको गंगापारिको अद्भुत टेन्ट सिटीबाट देश र विश्वका पर्यटक-भक्तहरूलाई त्यहाँ आउन र बस्ने अर्को ठूलो कारण छ। आधुनिकता, अध्यात्म र विश्वासले भरिएको नयाँ टेन्ट सिटीले पर्यटकलाई नयाँ अनुभव प्रदान गर्नेछ। प्रधानमन्त्री मोदीले आजको कार्यक्रम सन् २०१४ पछिको नीति, निर्णय र दिशानिर्देशको प्रतिविम्ब रहेको बताए। उनले भने, ’२१औं शताब्दीको यो दशक भारतमा पूर्वाधार परिवर्तनको दशक हो। यो दशकमा भारतका जनताले आधुनिक पूर्वाधारको यस्तो तस्वीर देख्न लागेका छन्, जुन कल्पना गर्न पनि गाह्रो थियो। घर, शौचालय, अस्पताल, बिजुली, पानी, खाना पकाउने ग्यास, शैक्षिक संस्था जस्ता सामाजिक पूर्वाधारदेखि रेलमार्ग, जलमार्ग, हवाई मार्ग र सडक जस्ता भौतिक पूर्वाधार, यी सबै भारतको द्रुत विकासका बलियो सूचक हुनl’

प्रधानमन्त्रीले यातायातको यस मोडमा देशको समृद्ध इतिहास भए पनि सन् २०१४ अघि भारतमा नदी जलमार्गको प्रयोगमा कम भएको कुरा गरे। सन् २०१४ पछि, भारतले यो पुरातन शक्तिलाई आधुनिक भारत निर्माण गर्न प्रयोग गरिरहेको छ। देशका ठूला नदीहरुमा जलमार्ग विकास गर्न नयाँ कानून र विस्तृत कार्ययोजना बनेको छ। प्रधानमन्त्रीले सन् २०१४ मा देशमा ५ वटा मात्र राष्ट्रिय जलमार्ग रहेकोमा अहिले १११ राष्ट्रिय जलमार्ग रहेको र करिब दुई दर्जन सञ्चालित रहेको बताए। त्यस्तै नदी जलमार्गबाट ​​हुने कार्गो ढुवानी ८ वर्ष अघिको ३० लाख मेट्रिक टनको तुलनामा ३ गुणाले बढेको छ।

पूर्वी भारतको विकासको बारेमा कुरा गर्दै, प्रधानमन्त्री मोदीले भने, ‘आजको घटनाले पूर्वी भारतलाई विकसित भारतको विकास इन्जिन बनाउन मद्दत गर्नेछ। यसले हल्दिया मल्टिमोडल टर्मिनललाई वाराणसीसँग जोड्छ र भारत बङ्गलादेश प्रोटोकल मार्ग र पूर्वोत्तरसँग पनि जोडिएको छ। यसले कोलकाता बन्दरगाह र बङ्गलादेशलाई पनि जोड्छ। यसले उत्तर प्रदेश, बिहार, झारखण्ड र पश्चिम बङ्गालबाट बङ्गलादेशसम्मको व्यापार सहज बनाउनेछl’ कर्मचारी र दक्ष जनशक्तिको तालिमको आवश्यकतामा जोड दिँदै प्रधानमन्त्रीले गुवाहाटीमा सीप विकास केन्द्र स्थापना गरिएको र जहाज मरम्मतका लागि गुवाहाटीमा नयाँ सुविधा पनि निर्माण भइरहेको जानकारी दि । उनले भने, ‘क्रूज जहाज होस् वा कार्गो जहाज, यसले यातायात र पर्यटनलाई प्रवद्र्धन मात्र गर्दैन, सेवासँग जोडिएका सम्पूर्ण उद्योगले पनि नयाँ अवसर सिर्जना गर्छ। एक अध्ययनलाई उद्धृत गर्दै प्रधानमन्त्रीले जलमार्ग वातावरण संरक्षणका लागि राम्रो हुने र पैसाको पनि बचत हुने बताए। जलमार्ग सञ्चालनको लागत सडकको तुलनामा साढे दुई गुणा र रेलमार्गको तुलनामा एक तिहाइ कम रहेको उनले बताए। राष्ट्रिय रसद नीतिको बारेमा कुरा गर्दै प्रधानमन्त्री मोदीले भारतसँग हजारौं किलोमिटर जलमार्गको सञ्जाल विकास गर्ने क्षमता रहेको बताए। उनले भारतमा १२५ भन्दा बढी नदी र खोला रहेकाले मानिस र सामानको ढुवानीका लागि प्रयोग गर्न सकिने र यी जलमार्गले भारतको बन्दरगाहको विकासमा पनि सहयोग पुग्ने बताए। उनले जलमार्गको आधुनिक बहु-मोडल नेटवर्क निर्माणको आवश्यकतामा जोड दिए र बङ्गलादेश र अन्य देशहरूसँगको साझेदारीको बारेमा जानकारी दिए, जसले पूर्वोत्तरमा जल सम्पर्कलाई बलियो बनाएको छ।

सम्बोधनको समापन गर्दै, प्रधानमन्त्रीले भारतमा जलमार्गको विकासको निरन्तर विकास प्रक्रियालाई प्रकाश पार्दै भने, ‘विकसित भारत निर्माण गर्न बलियो जडान आवश्यक छl’ प्रधानमन्त्रीले भारतको नदीले भारतको जलशक्ति र देशको व्यापार र पर्यटनलाई नयाँ उचाइ दिने विश्वास व्यक्त गर्दै सबै क्रूज यात्रुहरूलाई सुखद यात्राको कामना गरे। कार्यक्रममा उत्तर प्रदेशका मुख्यमन्त्री योगी आदित्यनाथ, असमका मुख्यमन्त्री हिमन्त विश्व शर्मा, केन्द्रीय जहाज तथा जलमार्ग मन्त्री सर्वानन्द सोनोवाललगायतको उपस्थिति थियो। -पीआईबी