नयाँ दिल्ली: प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले मङ्गलबार (३ जनवरी) मा भिडियो कन्फरेन्स मार्फत १०८औं भारतीय विज्ञान कांग्रेसको उद्घाटन गर्नेछन् र सम्पूर्ण सत्र अवलोकन गर्नेछन्। उद्घाटन समारोह बिहान ९:३०: बजे शुरु हुनेछ। यो कार्यक्रम राष्ट्रसन्त तुकडोजी महाराज नागपुर विश्वविद्यालय (आरटीएमएनयु) ले आफ्नो अमरावती रोड क्याम्पसमा आयोजना गर्दैछ। उद्घाटन सत्रमा सहभागी हुने प्रतिष्ठित व्यक्तित्वहरूमा महाराष्ट्रका राज्यपाल एवं महाराष्ट्र शासकीय विश्वविद्यालयका कुलपति भगत सिंह कोश्यारी, केन्द्रीय मन्त्री तथा आरटीएमएनयु शताब्दी समारोहका लागि सल्लाहकार समितिका अध्यक्ष नितिन गडकरी, केन्द्रीय विज्ञान तथा प्रविधि एवं पृथ्वी विज्ञान राज्यमन्त्री (स्वतन्त्र प्रभार) डा. जितेन्द्र सिंह, महाराष्ट्रका मुख्यमन्त्री एकनाथ शिन्दे र उपमुख्यमन्त्री देवेन्द्र फडणवीस रहेका छन्। राष्ट्रसन्त तुकडोजी महाराज नागपुर विश्वविद्यालयका उपकुलपति डा. सुभाष आर चौधरी र भारतीय विज्ञान कांग्रेस संघ (आईएससीए), कोलकाताका अध्यक्ष डा. (श्रीमती) विजय लक्ष्मी सक्सेनाको विशेष उपस्थिति रहनेछ।

यस वर्षको कार्यक्रमको नारा “महिला सशक्तिकरणसहित दिगो विकासका लागि विज्ञान र प्रविधि” (महिला सशक्तिकरणसहित दिगो विकासका लागि विज्ञान र प्रविधि) रहेको छ। जान संवाद र प्रदर्शनी सर्वसाधारणका लागि खुला रहनेछ। १०८औं भारतीय विज्ञान कांग्रेसलाई प्राविधिक सत्रहरूसहित १४ खण्डहरूमा विभाजन गरिएको छ, जसअन्तर्गत विश्वविद्यालयको महात्मा ज्योतिबा फुले शैक्षिक परिसरमा विभिन्न स्थानहरूमा समानान्तर सत्रहरू सञ्चालन हुनेछन्। यी १४ खण्डबाहेक महिला विज्ञान महाधिवेशन, किसान विज्ञान महाधिवेशन, बालविज्ञान महाधिवेशन, जनजाति सम्मेलन, विज्ञान तथा समाज र विज्ञान सञ्चारकर्मीको महाधिवेशन पनि एक–एक सत्रमा हुनेछ।

पूर्ण सत्रहरूमा नोबेल पुरस्कार विजेताहरू, भारत र विदेशका प्रख्यात अनुसन्धानकर्ताहरू, अन्तरिक्ष, रक्षा, सूचना प्रविधि र चिकित्सा अनुसन्धानलगायत विभिन्न क्षेत्रका विज्ञहरू र प्राविधिकहरू समावेश छन्। कृषि, वन विज्ञान, पशु, भेटेरिनरी र मत्स्य विज्ञान, मानव र व्यवहार विज्ञान, रसायन विज्ञान, पृथ्वी प्रणाली विज्ञान, इन्जिनियरिङ विज्ञान, वातावरण विज्ञान, सूचना तथा सञ्चार विज्ञान तथा प्रविधि, भौतिक विज्ञान, गणित विज्ञान, चिकित्सा विज्ञान, लगायतका विषयहरु देखाइनेछ। नयाँ प्राणी विज्ञान, भौतिक विज्ञान र वनस्पति विज्ञानको क्षेत्रमा अभूतपूर्व र लागू अनुसन्धानको बारेमा दर्शाइनेछ।

कार्यक्रमको प्रमुख आकर्षण मेगा एक्सपो ‘प्राइड अफ इण्डिया’ हो। प्रदर्शनीले भारतीय विज्ञान र प्रविधिले समाजमा गरेका प्रमुख योगदानहरू, उनीहरूका प्रमुख उपलब्धिहरू र सम्पूर्ण वैज्ञानिक विश्वका लागि सयौं नयाँ विचार, आविष्कार र उत्पादनहरूलाई आकार दिने प्रमुख विकासहरू प्रदर्शन गर्नेछ। प्राइड अफ इण्डियाले सरकार, कर्पोरेट, सार्वजनिक क्षेत्रका उपक्रमहरू, शैक्षिक र अनुसन्धान र विकास संस्थाहरू, आविष्कारकहरू र देशभरका उद्यमीहरूको उपलब्धि र क्षमताहरू प्रदर्शन गर्नेछ।

कार्यक्रमको पूर्वसन्ध्यामा आज आयोजित भारतीय विज्ञान कांग्रेसको परम्परागत ‘विज्ञान ज्योति’ कार्यक्रमको आयोजना गरिएको थियो। यसमा चार सयभन्दा बढी विद्यालय तथा कलेजका विद्यार्थीहरू शून्य माइलस्टोनमा भेला भएका थिए। सबैले विशेष टोपी र टी-सर्ट लगाएका थिए। त्यहाँबाट उनीहरु र्‍यालीको रुपमा विश्वविद्यालय क्याम्पसमा गएका थिए। विद्यार्थीहरुले वैज्ञानिक सोचलाई जीवनमा अवलम्बन गर्ने शपथ लिएका थिए। आईएससीएका अध्यक्ष डा. (श्रीमती) विजय लक्ष्मी सक्सेनाले विद्यार्थीहरूलाई विज्ञानलाई पाठ्य सामग्रीको रूपमा मात्र नभई जीवनमा जे गरे पनि विज्ञानलाई समावेश गर्न आग्रह गरे। विज्ञान ज्वालाको अवधारणा ओलम्पिक ज्वाला जस्तै छ। यो एक आन्दोलनको प्रकृतिमा छ, समाजमा र विशेष गरी युवाहरूमा वैज्ञानिक स्वभाव सिर्जना गर्न समर्पित। यो ज्वाला विश्वविद्यालय परिसरमा स्थापित गरिएको छ र १०८औं भारतीय विज्ञान कांग्रेसको समापनसम्म प्रज्वलित रहनेछ। -पीआईबी