माया सभ्यतासँग जोडिएको शताब्दीयौं पुरानो शहर जङ्गलमुनि भेटिएको छ। यस शहरमा धेरै मन्दिर, घर, बजार र नहरको प्रमाण भेटिएको छ। शहर पत्ता लगाउन लेजर इमेजिङ प्रविधि प्रयोग गरिएको थियो। अनुसन्धानकर्ताहरूले एउटा अभियानअन्तर्गत यो पुरानो शहर भेटाएका हुन्। यो शहर क्याम्पेचे (मेक्सिको) को घना जङ्गलको बीचमा भेटिएको छ। यो शहर भेटाउँदा  अनुसन्धानकर्ताहरू ‘कल्कमुल पुरातात्विक साइट’ नजिकै अनुसन्धान गरिरहेका थिए।

‘द मिरर’को रिपोर्टका अनुसार यो पुरानो शहरमा धेरै भग्नावशेषहरू भेटिएका छन्, यो ठाउँ कल्कमुल पुरातात्विक स्थलअन्तर्गत पर्छ। नेशनल इन्स्टिच्युट अफ एन्थ्रोपोलोजी एण्ड हिस्ट्रीका अन्वेषकहरूले लिडार (लेजर इमेजिङ, पत्ता लगाउने, र रेंजिङ) प्रविधि प्रयोग गरी जंगल भित्र लुकेको यो शहर पत्ता लगाए। टेक्सासको नेशनल सेन्टर फर एयरबोर्न लेजर म्यापिङले ९५ वर्ग किलोमिटर क्षेत्रफलमा फैलिएको जङ्गलको हवाई सर्वेक्षण गरेको थियो। यस बाहेक मेक्सिकोको हिडाल्गो प्रान्तको पचुआमा रहेको एरोटेक्नोलोजिया डिजिटल एसए डी सीभीका विज्ञहरूले पनि यस कार्यमा सहयोग गरेका थिए। ‘मिरर’का अनुसार यो शहर पत्ता लगाउन ‘लेजर इमेजिङ टेक्नोलोजी’ प्रयोग गरिएको थियो। यो माया सभ्यता भएको अमेरिकाको सबैभन्दा ठूलो र पुरानो शहर भएको बताइन्छ। यहाँको जनसङ्ख्या ५० हजार हुनसक्ने र यो शहर १५० किलोमिटर क्षेत्रफलमा फैलिएको अनुसन्धानकर्ताहरूले अनुमान गरेका छन्।

यस सम्बन्धमा डाक्टर क्याथरिन टेल र पुरातत्वविद् एड्रियाना भेल्क्वेज मोर्लेटले नयाँ नतिजाले कल्कमुलमा पहिले पनि मानिसको अस्तित्व रहेको थाहा पाएको बताइन्। अन्वेषकहरूका अनुसार भूमिगत परिसरभित्र ६० भन्दा बढी विभिन्न संरचनाहरू भेटिएका छन्। यसबारे इनाहले जङ्गलको बीचबाट धेरै मन्दिर, अभयारण्य, सम्भावित बजार भेटिएको बताए। माया पुरातात्विक स्थल हो र क्याम्पेचेमा अवस्थित छ। यो ठाउँ पेटेन बेसिन क्षेत्रको जंगलको बीचमा अवस्थित छ। यो माया सभ्यताको सबैभन्दा शक्तिशाली र पुरानो शहरहरू मध्ये एक हुनुपर्छ भन्ने दाबी गरिएको छ। माया पुरातात्विक स्थल ग्वाटेमालाको सिमानाबाट ३५ किलोमिटर टाढा छ र हाल युनेस्को विश्व सम्पदा स्थलमा समावेश छ। लिडार इमेजिङ टेक्नोलोजी यो साइट नजिकै २०१८ मा प्रयोग गरिएको थियो, जब हजारौं माया सभ्यता घरहरू यहाँ फेला परेका थिए। त्यसबेलाको अनुसन्धानमा २१०० किलोमिटरभन्दा बढी क्षेत्रलाई समावेश गरिएको थियो।