नयाँ दिल्ली: प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले शनिबार भिडियो सम्मेलन मार्फत रोजगार मेला १० लाख कर्मचारीहरूको लागि भर्ती अभियानको शुभारम्भ गरे। कार्यक्रममा नवनियुक्त ७५ हजार जनालाई नियुक्ति पत्र हस्तान्तरण गरिएको थियो। नियुक्त भएकाहरुलाई सम्बोधन गर्दै प्रधानमन्त्रीले धनतेरसको शुभकामना र शुभकामना दिएर मन्तव्यको शुरुवात गरे। उनले भने, ‘विगत आठ वर्षदेखि मुलुकमा जुन रोजगारी र स्वरोजगारको अभियान चलिरहेको छ, आज त्यसमा अर्को कडी थपिएको छ। यो कडी नै रोजगार मेला होl’ प्रधानमन्त्रीले स्वतन्त्रताको ७५ वर्षलाई ध्यानमा राख्दै केन्द्र सरकारले एक कार्यक्रमअन्तर्गत ७५ हजार युवालाई नियुक्ति पत्र दिएको बताए। रोजगार मेलाको महत्व बताउँदै उनले भने, ‘विभागमा समयसीमाभित्र आयोजना सम्पन्न गर्ने सामूहिक प्रकृतिको विकास होस् भनेर एकैपटक नियुक्ति पत्र दिने प्रचलन शुरु गर्ने निर्णय गरेका हौँ। आउँदो दिनहरूमा पनि उम्मेदवारहरूले समय समयमा सरकारबाट नियुक्ति पत्र प्राप्त गर्ने क्रम जारी छ। ‘म खुशी छु कि केन्द्र शासित प्रदेशहरुसँगै, धेरै एनडीए -शासित र भाजपा शासित राज्यहरूले यस्तै मेलाहरू आयोजना गर्नेछन्l’

उनीहरूलाई स्वागत गर्दै प्रधानमन्त्रीले उनीहरू सेवामा सामेल भएको समयको महत्त्वलाई जोड दिँदै भने, ‘नवनियुक्त व्यक्तिहरूलाई ‘अमृत काल’ मा विकसित भारतको लागि हाम्रो संकल्प पूरा गर्न आत्मनिर्भर भारतको बाटोमा हिँडिरहेका छौंl’ प्रधानमन्त्रीले भने, ‘भारतलाई आत्मनिर्भरताको बाटोमा लैजान हाम्रा आविष्कारकहरू, उद्यमीहरू, उद्यमीहरू, किसानहरू, सेवाहरू र उत्पादन साझेदारहरूको ठूलो भूमिका रहेको छl’ सबैको प्रयासको महत्वलाई उजागर गर्दै प्रधानमन्त्रीले यो यात्रामा सबैको मिहिनेत महत्वपूर्ण रहेको बताउँदै सबै महत्वपूर्ण सुविधाहरू सबैमा पुगेपछि मात्रै सबका प्रार्थनाको यो भावना सम्भव हुने बताए। उनले केही महिनाभित्रै लाखौं रिक्त पदमा छनोट प्रक्रिया पूरा हुनु र नियुक्ति पत्र जारी गर्नु विगत ७–८ वर्षमा सरकारी प्रणालीमा परिवर्तन आएको सङ्केत भएको बताए। उनले भने, ‘आज कार्य संस्कृतिमा परिवर्तन आएको छ। आज केन्द्र सरकारका विभागहरूमा यत्तिको तत्परता, यति दक्षता आएको छ भने त्यसको पछाडि ७–८ वर्षको मेहनत हो, कर्मयोगीहरूको ठूलो संकल्प हो। उनले सरकारी नोकरीका लागि आवेदन दिन झन्झटिलो प्रक्रिया भएको र छनोटमा पूर्वाग्रह र भ्रष्टाचार व्याप्त हुने दिनहरू स्मरण गरे। उनले आफ्नो सरकारको प्रारम्भिक वर्षहरूमा समूह सी र समूह ‘डी’ पदहरूमा आत्म-प्रमाणीकरण र अन्तर्वार्ताको प्रक्रिया खारेज गर्नेजस्ता केन्द्र सरकारका कदमहरूले युवाहरूलाई मद्दत गरेको बताए।

प्रधानमन्त्रीले भने, ‘आज भारत विश्वको पाँचौं ठूलो अर्थतन्त्र भएको छ। विगत ८ वर्षमा भएका सुधारका कारण यो उपलब्धि हासिल भएको हो। ७-८ वर्षमा हामी १० नम्बरबाट ५ नम्बरमा पुगेका छौं। देशले सामना गरिरहेका आर्थिक चुनौतिहरूको विशालतालाई स्वीकार गर्दै प्रधानमन्त्रीले नकारात्मक असरलाई भारतले धेरै हदसम्म नियन्त्रण गर्नसक्नेछl’ उनले भने, ‘विगत ८ वर्षमा देशको अर्थतन्त्रमा बाधा पु¥याउने कमजोरीलाई हामीले हटाउने भएकाले यो सम्भव भएको होl’ कृषि, निजी क्षेत्र र एमएसएमई जस्ता सबैभन्दा रोजगारी क्षेत्रहरूमा जोड दिँदै, प्रधानमन्त्रीले उज्ज्वल भविष्यको लागि भारतका युवाहरूलाई सीप बनाउने महत्त्वलाई प्रकाश पारे। उनले भने, ‘आज हाम्रो मुख्य ध्यान युवाको सीप विकासमा रहेको छ। प्रधानमन्त्री कौशल विकास योजनाअन्तर्गत देशका उद्योगहरूको आवश्यकताअनुसार युवाहरूलाई तालिम दिने ठूलो अभियान चलिरहेको छ। स्किल इण्डिया अभियानअन्तर्गत १.२५ करोड युवालाई तालिम दिइएको उनले जानकारी दिए। देशभर सीप विकास केन्द्र र सयौं उच्च शिक्षा संस्था खोलिएका छन्l’ प्रधानमन्त्रीले अझ भने, ‘ड्रोन नीतिलाई उदारीकरण, अन्तरिक्ष नीति खोल्ने र मुद्रा योजनाअन्तर्गत २० लाख करोड रुपियाँ ऋण जस्ता पहलहरूले प्रक्रियालाई अगाडि बढाएको छ। देशमा यति ठूलो स्वरोजगार कार्यक्रम यसअघि कहिल्यै लागू भएको थिएनl’

प्रधानमन्त्री मोदीले भने, ‘स्व-सहायता समूह बाहेक गाउँमा ठूलो संख्यामा रोजगारी सिर्जना गर्ने अर्को उदाहरण हाम्रो खादी र ग्रामोद्योग हो। देशमा पहिलो पटक खादी र ग्रामोद्योगले ४ लाख करोड रुपियाँ नाघेको छ। यी वर्षहरूमा खादी र ग्रामोद्योगमा ४ करोडभन्दा बढी रोजगारी सृजना भएका छन्। यसमा पनि हाम्रा दिदीबहिनीहरूको ठूलो हिस्सा छl’ उनले भने, ‘स्टार्टअप इण्डिया अभियानले देशका युवाहरूको क्षमता विश्वभर स्थापित गरेको छ। त्यसैगरी, एमएसएमई क्षेत्रलाई महामारीको समयमा ठूलो रूपमा समर्थन गरिएको थियो, लगभग १.५ करोड रोजगारीहरू बचत गरियोl’ उनले मनरेगाले देशका सात करोड मानिसलाई रोजगारी दिएको बताए।

प्रधानमन्त्री मोदीले २१औँ शताब्दीमा देशको सबैभन्दा महत्वाकांक्षी मिशन मेक इन इण्डिया, आत्मनिर्भर भारत रहेको बताए। ‘आज देश धेरै हिसाबले ठूलो आयातकर्ताबाट धेरै ठूलो निर्यातकर्तातर्फ उन्मुख छ। त्यस्ता धेरै क्षेत्रहरू छन् जसमा भारत आज विश्वव्यापी हब बन्ने दिशामा द्रुत गतिमा अघि बढिरहेको छ। कीर्तिमानी निकासीले पनि मजबुत रोजगारी वृद्धि हुने संकेत गरेको छ’, उनले भने। उनले भने, ‘सरकारले उत्पादन र पर्यटन क्षेत्रमा व्यापक रूपमा काम गरिरहेको छ किनभने दुवै क्षेत्रमा रोजगारीको प्रशस्त सम्भावना छ। विश्वभरका कम्पनीहरूले भारतमा आउन, आफ्ना कारखानाहरू स्थापना गर्न र विश्वको माग पूरा गर्नका लागि प्रक्रियाहरू पनि सरलीकृत गरिँदै छन्। उत्पादनमा आधारित प्रोत्साहन दिन सरकारले पीएलआई योजना पनि ल्याएको छ। धेरै उत्पादन, बढि प्रोत्साहन, यो भारतको नीति हो। यसको नतिजा आज धेरै क्षेत्रमा देखिन्छ। विगतका वर्षहरूमा ईपीएफओ​​बाट आएको तथ्याङ्कले पनि रोजगारी सम्बन्धी सरकारको नीतिका कारण स्थितिमा कत्तिको सुधार आएको देखाउँछl’ प्रधानमन्त्री मोदीले भने, ‘दुई दिन अघि आएको तथ्यांकअनुसार यस वर्षको अगस्ट महिनामा करिब १७ लाख मानिस ईपीएफओमा सामेल भए र अहिले देशको औपचारिक अर्थतन्त्रको हिस्सा बनेका छन्। त्यस्ता करिब ८ लाख १८ देखि २५ वर्ष उमेर समूहका रहेको छl’

प्रधानमन्त्रीले पूर्वाधार निर्माणबाट रोजगारी सिर्जना गर्ने पक्षमा प्रकाश पारेका थिए। उनले विगत आठ वर्षमा देशभर हजारौं किलोमिटर राष्ट्रिय राजमार्ग निर्माण भएको र देशभर रेलमार्गको दोहोरीकरण, गेज रुपान्तरण र विद्युतीकरणको काम निरन्तर भइरहेको बताए। उनले देशमा नयाँ विमानस्थल बन्ने, रेलवे स्टेशनको आधुनिकीकरण र नयाँ जलमार्ग निर्माण भइरहेको पनि बताए। ‘प्रधानमन्त्री आवास योजनाअन्तर्गत तीन करोड भन्दा बढी घरहरू पनि बनाइएका छन्’, उनले भने। प्रधानमन्त्री मोदीले भने, ‘केन्द्र सरकारले देशमा धेरै भन्दा धेरै रोजगारी सिर्जना गर्न धेरै मोर्चाहरूमा मिलेर काम गरिरहेको छl’ उनले एक लाख करोड रुपियाँभन्दा बढीको लक्ष्यका साथ पूर्वाधार निर्माणमा भारत सरकारको कामको बारेमा जानकारी दिए। स्थानीय तहमा लाखौं युवालाई रोजगारीको अवसर सिर्जना गर्न बृहत विकास कार्य भइरहेको उनले बताए। प्रधानमन्त्रीले देश भरी विकसित भइरहेका आस्था, अध्यात्म र ऐतिहासिक महत्वका ठाउँको उदाहरण दिए। प्रधानमन्त्रीले आधुनिक पूर्वाधारका लागि यी कामबाट पर्यटन क्षेत्रमा पनि नयाँ उर्जा मिलिरहेको र दुर्गम क्षेत्रमा समेत युवाका लागि रोजगारीको अवसर सिर्जना भइरहेको बताए।

प्रधानमन्त्री मोदीले भने, ‘देशको युवा जनसङ्ख्यालाई आफ्नो सबैभन्दा ठूलो शक्ति मान्छौँ। स्वतन्त्रताको अमृत कालमा विकसित भारतको निर्माणमा उनीहरु नै प्रमुख शक्ति हुनुहुन्छl’ उनले नयाँ भर्ना भएका कर्मचारीलाई कार्यालयमा प्रवेश गर्दा ‘कर्तव्य मार्ग’ ख्याल गर्न आग्रह ग । ‘तपाईलाई देशका नागरिकको सेवा गर्न नियुक्त गरिएको हो,’ प्रधानमन्त्रीले भने। आफ्नो सम्बोधनको अन्त्यमा, प्रधानमन्त्रीले भने, ’२१औं शताब्दीमा भारतको सरकारी नोकरी भनेको सुविधा मात्र होइन, तर देशको हरेक कुना र कुनाका मानिसहरूलाई प्रतिबद्ध र समयबद्ध रूपमा सेवा गर्ने सुनौलो अवसर होl’

पृष्ठभूमि

आजको पहल युवालाई रोजगारीका अवसर उपलब्ध गराउने र नागरिकको हित सुनिश्चित गर्ने प्रधानमन्त्रीको निरन्तर प्रतिबद्धता पूरा गर्ने दिशामा महत्वपूर्ण कदम हुनेछ। प्रधानमन्त्रीको निर्देशनबमोजिम सबै मन्त्रालय र विभागले मिशन मोडमा स्वीकृत पदका लागि रहेका रिक्त पदहरू पूर्ति गर्ने दिशामा काम गरिरहेका छन्। देशभरबाट छनोट भएका नयाँ भर्ती भएका कर्मचारीहरू भारत सरकारका ३८ मन्त्रालय/विभागहरूमा संलग्न हुनेछन्। नियुक्तिकर्ताहरू समूह-क, समूह-ख (राजपत्रित), समूह-ख (अराजपत्रित) र समूह-सी गरी विभिन्न तहमा सरकारको सेवामा सामेल हुनेछन्। भर्ती भइरहेको पदहरूमा केन्द्रीय सशस्त्र बल कर्मचारी, सब इन्स्पेक्टर, कन्स्टेबल, एलडीसी, स्टेनो, पीए, आयकर निरीक्षक, र एमटीएस आदि समावेश छन्। यी भर्नाहरू मिशन मोडमा मन्त्रालय र विभागहरू आफैले वा संघ लोक सेवा आयोग, कर्मचारी चयन आयोग र रेलवे भर्ती बोर्ड जस्ता भर्ती एजेन्सीहरू मार्फत गरिरहेका छन्। छिट्टै भर्नाका लागि छनोट प्रक्रियालाई सरलीकृत गरी प्राविधिक रूपमा सक्षम बनाइएको छ। -पीआईबी