मुम्बई: बद्रुद्दीन जमालुद्दीन काजी सधैं रक्सीबाट टाढा रहन्थे। यद्यपि, उनले आफ्नो जीवन रक्सीको पात्रमा राखे, जुन देखेर अनुभवी अभिनेता र निर्देशक गुरु दत्तलाई उनको मनपर्ने स्कच याद आयो। दत्तले काजीलाई नयाँ नाम दिए। यसपछि, भारतीय फिल्म उद्योगले एक प्रतिभाशाली अभिनेता पाए जसलाई संसारले जोनी वाकर भनेर चिन्छ। तर, यो व्हिस्की र बलिउडको सम्बन्ध यति मात्र होइन। बलिउडबाहेक यो भारतमा सबैभन्दा स्वीकृत व्हिस्की ब्रान्डहरू मध्ये एक हो। स्कटल्याण्डको एउटा सानो सहरमा जन्मेको व्हिस्कीको बारेमा के हो जसले भारतीयहरूलाई आफ्नो बारेमा यति पागल बनायो?

कम्पनीको वेवसाइटका अनुसार जोनी वाकर विश्वको नम्बर १ स्कच ह्विस्की हुन् र यसको नशाले १८० भन्दा बढी देशका जनतालाई बोलिरहेको छ। हाल, रक्सी निर्माता डियाजियोले यसलाई बिक्री गर्दछ। यसको बोतलमा रहेको स्ट्राइडिङ म्यान लोगोले पनि यस व्हिस्की कम्पनीको प्रतिष्ठित स्थितिको आनन्द लिन्छ। सन् १९०८ मा यसको पहिलो प्रयोग पछि, टोपी लगाएको यो अग्लो मान्छेको रूप समयसँग परिवर्तन भएको छ। कम्पनीका अनुसार यो लोगोको सन्देश कीप वकिङ हो। यही प्रेरणाको साथ जोनी वाकरको यात्रा अब दुई सय वर्ष भन्दा बढी भएको छ। यो बलिउड अभिनेता जोनी वाकरको जन्म वर्ष सन् १९२३ भन्दा एक शताब्दी भन्दा पहिले शुरु भएको थियो। सन् १८१९ मा जोन वाकरको टाउकोबाट बुबाको छाया उठेको थियो। जोन वाकरका बुबा किसान थिए। परिवार कष्टकर जीवन बिताउन बाध्य भयो। यद्यपि, जोन वाकरमा केहि फरक थियो। उनी स्कचको तत्काल प्रकृतिसँग खुशी थिएनन्। यसको तीतोपन र कम गुणस्तरले उनलाई सताएको थियो। त्यसपछि, उनले राम्रो स्वादको व्हिस्की उत्पादन गर्न धेरै एकल माल्टहरू मिश्रण गर्ने पहल गरे। वाकरले आफ्नो बुबाको मृत्यु पछि खेत बेचेका थिए र स्कटिश शहर किलमर्नोकमा किराना पसल शुरु गरे। यी प्रयासहरूको कारण, जोनी वाकर व्हिस्कीको जन्म सन् १८२० मा भएको थियो। त्यसपछि उनले पछाडि फर्केर हेरेनन्।

जब जोन वाकरले सन् १८५७ मा यस संसारलाई बिदा लिए, उनले आफ्नो पछाडि ठूलो धन र स्कच व्हिस्कीको समृद्ध विरासत छोडे। उनको फस्टाउँदै गरेको व्यवसायलाई उनको छोरा अलेक्ज्याण्डरले अगाडि बढायो। त्यतिबेला इंग्ल्याण्डको नसामा औद्योगिक क्रान्तिको बिजुली दौडिरहेको थियो र रेलको ट्र्याक किल्मार्नकसम्म पुगिसकेको थियो। यी रेलहरूबाट सबै चीजहरू ती ठूला डुङ्गाहरूमा पुग्दै थिए, जुन समुद्र हुँदै संसारको कुनाकुनासम्म पुगेका थिए। सन् १८६७ मा जोन वाकरले पहिलो व्यावसायिक व्हिस्की उत्पादन, ओल्ड हाईल्याण्ड व्हिस्की सुरु गरे। अलेक्ज्याण्डरले यी डुङ्गाका कप्तानहरूलाई आफ्नो एजेन्ट बनाए ताकि तिनीहरूले यो व्हिस्कीलाई संसारको कुनाकुनामा लैजान सकून्। आज, जोनी वाकर बोतलहरूको स्क्वायर डिजाइन, जुन मानिसहरूले धेरै मन पराउँछन्, यो पनि यही समयमा शुरु भयो ताकि तिनीहरू समुद्रको यात्रामा कम भाँच्छन्।

यसको स्थापना भएको एक शताब्दीपछि अर्थात् सन् १९२० सम्ममा जोनी वाकर ह्विस्की विश्वका १२० देशमा पुगेको थियो। एकै समयमा, अर्को सय वर्षमा यो ब्रान्डले विश्वव्यापी स्थान हासिल गरेको छ। आफ्नो यात्रामा यो विश्वभरका फिल्म स्टारदेखि राजनीतिज्ञहरूको पहिलो रोजाइ बन्यो। इंग्ल्याण्डका राजा जर्ज पाँचौं यसको फ्यान थिए कि सन् १९३४ मा उनले जोनी वाकर एन्ड सन्सलाई शाही परिवारका मानिसहरूलाई ह्विस्की आपूर्ति गर्न आग्रह गर्दै शाही वारेन्ट जारी गरे। २०औं शताब्दीको अन्त्यमा जोनी वाकर व्हिस्कीको प्रारम्भिक दायरा बजारमा रातो तहदेखि सबैभन्दा महँगो नीलो तहसम्म उपलब्ध थियो।

कम्पनीको वेबसाइटका अनुसार जोनी वाकर सन् १८८३ मा भारत आएका थिए। अर्थात् भारतमा यसको यात्रा करिब १४० वर्ष पुरानो हो। सन् २०१५ को एक मिडिया रिपोर्टले दावी गर्यो कि जोनी वाकरले भारतीय आयातित स्कच व्हिस्की बजारको ५० प्रतिशत ओगटेको छ। कतिपय फ्यानले यसलाई ‘अंकल जोनी’ पनि भन्ने गर्छन्। बरु, यसको बोतलहरू फिल्महरूमा सामाजिक स्वीकृतिको प्रतिबिम्बको रूपमा देखा पर्छन्। कसैको विश्वास छ कि भारतीयहरूको स्वाद ग्रंथिहरू अझै पनि ब्रिटिश राजको प्रभावमा छन्, त्यसैले तिनीहरू अन्य कुनै पनि प्रकारको व्हिस्की भन्दा स्कचलाई प्राथमिकता दिन्छन्। उही समयमा भारत विश्वको सबैभन्दा ठूलो व्हिस्की बजार हो र यहाँ कम्तीमा तीन जीवित पुस्ताहरू जोनी वाकरसँग राम्ररी परिचित छन्। यस्तो अवस्थामा यो ब्रान्ड भारतको कुनै पनि रक्सी कम्पनीभन्दा बढी लोकप्रिय हुने निश्चित छ।