नयाँ दिल्ली: प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले दिल्लीको प्रगति मैदानमा ९०औं इन्टरपोल महासभालाई सम्बोधन गरे। महासभालाई सम्बोधन गर्दै प्रधानमन्त्री मोदीले नयाँ दिल्लीमा इन्टरपोलको ९०औं महासभाको अवसरमा सबैलाई न्यानो स्वागत गरे। प्रधानमन्त्री मोदीले भने, ‘भारतले आफ्नो स्वतन्त्रताको ७५औं वर्ष मनाउँदै छ, जुन मानिसहरू र संस्कृतिहरूको उत्सव होl’ इन्टरपोलले सन् २०२३ मा आफ्नो स्थापनाको सय वर्ष मनाउने पनि प्रधानमन्त्रीले जानकारी दिए। उनले पूर्ववर्ती सोचका साथ भविष्यको निर्णय गर्ने समय आएको बताए। उनले भने, ‘यो खुशी र चिन्तन गर्ने, असफलताबाट सिक्ने र आशाका साथ भविष्यलाई हेर्ने सही समय होl’

प्रधानमन्त्रीले भारतीय संस्कृतिसँग इन्टरपोलको दर्शनको सम्बन्धलाई प्रकाश पार्दै इन्टरपोलको ‘सुरक्षित विश्वसँग पुलिस जोड्ने’ भन्ने आदर्श वाक्यमा समानता रहेको औंल्याए, जसमा वेदको उद्धृत ‘आनो भद्र कृतवो यन्तु विश्वथ’ अर्थात् महान् विचार सबै दिशाबाट भित्र आउन दिनुहोस्। प्रधानमन्त्री मोदीले विश्वलाई राम्रो ठाउँ बनाउन यो विश्वव्यापी सहयोगको आह्वान भएको बताए। भारतको अद्वितीय वैश्विक दर्शनको वर्णन गर्दै, प्रधानमन्त्रीले प्रकाश पारेl ‘भारत बहादुर पुरुष र महिलाहरूलाई संयुक्त राष्ट्र शान्ति मिसनहरूमा पठाउनमा शीर्ष योगदानकर्ताहरू मध्ये एक हो। हामीले भारत स्वतन्त्र हुनु अघि नै विश्वलाई राम्रो ठाउँ बनाउनको लागि त्याग गरेका थियौं’, प्रधानमन्त्री मोदीले भने। उनले विश्वयुद्धमा हजारौं भारतीयले आफ्नो जीवन बलिदान दिएको बताए। कोभिड भ्याक्सिन र जलवायु लक्ष्यहरू बारेमा प्रधानमन्त्री मोदीले भने, ‘भारतले कुनै पनि संकटमा नेतृत्व गर्न इच्छुक देखाएको छ। जब राष्ट्र र समाजहरू भित्री रूपमा फर्किरहेका छन्, भारतले अझ ठूलो अन्तर्राष्ट्रिय सहयोगको लागि आह्वान गर्दछ। स्थानीय हितका लागि विश्वव्यापी सहयोगको लागि यो हाम्रो आह्वान होl’

विश्वभरका पुलिस बलले जनताको सुरक्षा मात्रै गर्दैन, सामाजिक कल्याणलाई पनि अगाडि बढाएको पनि प्रधानमन्त्रीले बताए। ‘उनीहरू कुनै पनि संकटको स्थितिमा समाजको प्रतिक्रियाको अग्रपंक्तिमा छन्’, प्रधानमन्त्री मोदीले भने। कोभिड संकटको उदाहरण दिँदै उनले पुलिस जवानले आफ्नो ज्यान जोखिममा राखेर जनतालाई सहयोग गरेको बताउँदै उनले भने,  ‘जनताको सेवामा धेरैले त्याग पनि गरेका छन्l’ उनले भारतको भौगोलिक र सांस्कृतिक विविधताका साथै यसको आकार र भारतको विशालताको बारेमा कुरा गरे। उनले भने, ‘भारतीय पुलिसले संघीय र प्रदेश तहमा ९ सय भन्दा बढी राष्ट्रिय र करिब १० हजार राज्यका कानून कार्यान्वयन गर्न सहयोग गरेको छ। हाम्रो पुलिस बलले जनताको विविधता र अधिकारको सम्मान गर्दै संविधानले दिएको प्रतिज्ञाअनुसार काम गर्छ। उनीहरूले जनताको सुरक्षा मात्र गर्दैनन्, हाम्रो लोकतन्त्रको सेवा पनि गर्छन्l’ इन्टरपोलका उपलब्धिहरूबारे चर्चा गर्दै प्रधानमन्त्री मोदीले इन्टरपोलले विगत ९९ वर्षमा विश्वका १९५ देशका पुलिस संगठनहरूलाई जोडेको र यस गौरवपूर्ण घटनाको सम्झनामा भारत सरकारले स्मृती टिकट तथा सिक्का जारी गरेको बताए।

प्रधानमन्त्री मोदीले आतंकवाद, भ्रष्टाचार, लागुऔषध ओसारपसार, चोरी सिकार र संगठित अपराधजस्ता विश्वव्यापी रूपमा बढ्दै गएका हानिकारक खतराको स्मरण गराए। यस सिलसिलामा उनले भने, ‘यी धम्कीहरू परिवर्तनको गति पहिलेको भन्दा छिटो छ। जब धम्कीहरू विश्वव्यापी हुन्छन्, प्रतिक्रिया स्थानीय स्तरमा मात्र हुन सक्दैन! यी खतराहरूलाई परास्त गर्न विश्व एकजुट हुने समय आएको छl’ अन्तर्राष्ट्रिय आतंकवादको नराम्रो कुरालाई प्रकाश पार्दै प्रधानमन्त्री मोदीले भने, ‘भारतले यसलाई विश्वले मान्यता दिनुअघि नै दशकौंदेखि लड्दै आएको छ। हामीलाई सुरक्षा र सुरक्षाको मूल्य थाहा छ। यस लडाइमा हाम्रा हजारौं जनताले सर्वोच्च बलिदान दिएl’ उनले आतंकवाद अब भौतिक रूपमा मात्र नभई अनलाइन कट्टरपन्थी र साइबर धम्कीका माध्यमबाट तीव्र गतिमा फैलिरहेको बताए। बटनको क्लिकमा आक्रमण गर्न सकिने वा प्रणाली ध्वस्त पार्न सकिने उनले बताए। अन्तर्राष्ट्रिय रणनीतिलाई थप विकास गर्नुपर्ने आवश्यकता दोहोर्‍याउँदै प्रधानमन्त्री मोदीले भने, ‘हरेक राष्ट्रले उनीहरूविरुद्ध रणनीति बनाएर काम गरिरहेका छन्। तर हामीले हाम्रो सीमाभित्र के गर्छौं त्यो अब पर्याप्त छैनl’ प्रारम्भिक पत्ता लगाउने र चेतावनी दिने प्रणाली स्थापना, यातायात सेवाको सुरक्षा, सञ्चार पूर्वाधारको सुरक्षा, महत्वपूर्ण पूर्वाधारको सुरक्षा, प्राविधिक तथा प्राविधिक सहयोग, गुप्तचर आदानप्रदानलगायत विभिन्न विषयमा नयाँ तहमा लैजान उनले सुझाव दिए।

प्रधानमन्त्री मोदीले भ्रष्टाचारको खतराबारे विस्तृतमा बताए। उनले भ्रष्टाचार र आर्थिक अपराधले धेरै देशका नागरिकको हितमा नोक्सान पुर्याएको बताए। उनले भने, ‘भ्रष्ट मानिसहरूले अपराधको आम्दानीलाई संसारका विभिन्न भागहरूमा राख्ने तरिका खोज्छन्। यो पैसा देशका नागरिकहरूको हो, जहाँबाट उनीहरूले लिएका छन्। प्रायजसो, यो संसारका केही गरिब मानिसहरूबाट लिइन्छ। साथै, पैसा धेरै हानिकारक चीजहरूमा प्रयोग गरिन्छl’ उनीहरुको सुरक्षित आश्रयस्थल हटाउन विश्व समुदायले अझ छिटो काम गर्नुपर्नेमा प्रधानमन्त्रीले जोड दिए। उनले अझ भने, ‘भ्रष्ट, आतंककारी, लागुऔषध कारोबारी, चोरी शिकारी गिरोह वा संगठित अपराधका लागि सुरक्षित आश्रय हुनुहुँदैन। एकै ठाउँमा मानिसमाथि हुने यस्ता अपराध सबैविरुद्धको अपराध हो, मानवताविरुद्धको अपराध होl’ प्रधानमन्त्री मोदीले भने, ‘पुलिस र कानून कार्यान्वयन गर्ने निकायबीचको सहकार्य अभिवृद्धि गर्न कार्यविधि र प्रोटोकल बनाउन आवश्यक छ, फरार अपराधीलाई रेड कर्नर नोटिस जारी गरेर इन्टरपोलले सहयोग गर्नसक्छ। सुरक्षित र सुरक्षित विश्व हाम्रो साझा दायित्व हो। जब असल शक्तिले सहयोग गर्छ, अपराधको शक्तिले काम गर्न सक्दैनl’

प्रधानमन्त्री मोदीले उपस्थित सबैलाई नयाँ दिल्लीमा रहेको राष्ट्रिय पुलिस स्मारक र राष्ट्रिय युद्ध स्मारकको भ्रमण गर्न र भारतलाई सुरक्षित राख्न आफ्नो जीवन बलिदान दिने वीरहरूलाई श्रद्धाञ्जली अर्पण गर्न अपील गरे। प्रधानमन्त्रीले इन्टरपोलको ९०औँ महासभा अपराध, भ्रष्टाचार र आतंकवाद नियन्त्रण गर्न प्रभावकारी र सफल मञ्च साबित हुने विश्वास व्यक्त गरे। ‘अपराध, भ्रष्टाचार र आतंकवादलाई परास्त गर्न सञ्चार, समन्वय र सहकार्यको प्रयोग गर’ भन्दै प्रधानमन्त्रीले समापन गरे।

कार्यक्रम स्थलमा पुग्दा प्रधानमन्त्रीलाई इन्टरपोलका अध्यक्षले कार्यसमिति समक्ष परिचय गराए। त्यसपछि प्रधानमन्त्रीले सामुहिक तस्वीर खिचेर इन्टरपोलको सेन्टेनरी स्ट्यान्डको भ्रमण गरे। त्यसपछि प्रधानमन्त्रीले रिबन काटेर राष्ट्रिय पुलिस सम्पदा प्रदर्शनी उद्घाटन गर्नुका साथै त्यहाँ पुगे। मञ्चमा पुगेपछि प्रधानमन्त्रीले कलर्सको प्रवेशद्वार- आईटीबी टोलीद्वारा मार्चपासको निरीक्षण गरे। त्यसपछि भारतको राष्ट्रिय गीत र इन्टरपोलको गीत बजाइएको थियो। इन्टरपोलका अध्यक्षले प्रधानमन्त्रीलाई बोन्साई प्लान्ट हस्तान्तरण गरेका छन्। त्यसलगत्तै प्रधानमन्त्रीले इन्टरपोलको ९०औँ महासभाको सम्झनामा एउटा स्मृति हुलाक टिकट र एक सय रुपियाँको सिक्का जारी गरे। यस अवसरमा केन्द्रीय गृहमन्त्री अमित शाह, इन्टरपोलका अध्यक्ष अहमद नासेर अल राइस, इन्टरपोल महासचिव जुर्गेन स्टक र सीबीआई निर्देशक सुबोध कुमार जैसवाल उपस्थित थिए।

पृष्ठभूमि

इन्टरपोलको ९०औँ महासभा यही अक्टोबर १८ देखि २१ सम्म हुँदैछ। बैठकमा इन्टरपोलका सदस्य राष्ट्रका मन्त्री, पुलिस प्रमुख, राष्ट्रिय केन्द्रीय ब्यूरो प्रमुख र वरिष्ठ पुलिस अधिकारीसहित १९५ सदस्य राष्ट्रका प्रतिनिधिमण्डलको सहभागिता रहेको छ। साधारण सभा इन्टरपोलको सर्वोच्च प्रशासकीय निकाय हो र यसको कार्यसम्पादन सम्बन्धी महत्त्वपूर्ण निर्णयहरू गर्न वर्षमा एक पटक बैठक बस्छ। करिब २५ वर्षको अन्तरालपछि भारतमा इन्टरपोलको महासभाको बैठक बस्दैछ – पछिल्लो पटक सन् १९९७ मा भएको थियो। भारतको स्वतन्त्रताको ७५औं वर्षको उपलक्ष्यमा सन् २०२२ मा नयाँ दिल्लीमा इन्टरपोलको महासभा आयोजना गर्ने भारतको प्रस्तावलाई महासभाले भारी बहुमतले स्वीकृत गरेको थियो। यो कार्यक्रमले सारा संसारमा भारतको कानून र व्यवस्था प्रणालीको उत्कृष्ट अभ्यासहरू देखाउने अवसर प्रदान गर्दछ। -पीआईबी