जोधपुर: असत्यमाथि सत्यको विजय र पापमाथि पुण्यको प्रतीकका रुपमा दशैंका दिन देशभर रावण दहन गरी मनाइँदैछ। तर जोधपुरमा भने आफूलाई रावणको वंशज दाबी गर्ने श्रीमाली ब्राह्मण समाजका मानिसहरूले लंकापति रावणको मन्दिरमा शोकसँगै पूजा–आराधना गर्ने गर्छन्। रावणको ससुरा जोधपुरमा रहेको विश्वास गरिन्छ। रावणकी पत्नी महाराणी मन्दोदरी जोधपुरका मण्डोरका राजाकी छोरी थिइन्। जब रावण लंकाबाट जुलुस लिएर जोधपुरको मन्डोरमा आएका थिए, गोद गोत्रका श्रीमाली ब्राह्मणहरू पनि उनीसँगै जुलुसमा आएका थिए। विवाहपछि रावण मन्दोदरीसँग लङ्का फर्के तर गोदगोत्रका श्रीमाली ब्राह्मणहरू जोधपुरमै रहे। त्यसबेलादेखि आजसम्म यहाँ दशनानको पूजा–आराधना गर्छन्। यो समाजले दशैंलाई शोकको रुपमा मनाउँछ भने रावण दहन पनि देख्दैन।
गोदगोत्रका श्रीमाली ब्राह्मण समुदायका मानिसहरूले आफूलाई रावणको वंशज र मन्डोरेलाई रावणको ससुरा मान्छन्। यो गोत्रका १०० भन्दा बढी परिवार जोधपुरमा र ६० भन्दा बढी परिवार फलोदीमा बस्छन्। सन् २००८ मा जोधपुरका श्रीमाली ब्राह्मणहरूले मेहरानगढको फेदमा रावणको मन्दिर बनाएका थिए। यहाँ शिवको पूजा गर्दै रावण र मन्दोदरीको विशाल मूर्ति स्थापना गरिएको थियो। हाल मन्दिर निर्माणको काम पनि भैरहेको र यहाँ दैनिक रुपमा रावणका सन्तानले पूजा गर्ने गरेको छ। रावणको तर्पण श्राद्ध पक्षमा गरिन्छ। गोदगोत्रका श्रीमाली ब्राह्मणहरूले रावणको विशेष पूजा गर्दै आएका छन्। रावण दहनको दिन शोक मनाउँछन्। गोदगोत्रको ब्राह्मण श्राद्ध पक्षमा पनि दशमीका दिन रावणको श्राद्ध र तर्पण गरिन्छ। आफन्तको मृत्युपछि जसरी नुहाएर यज्ञोपवीत परिवर्तन हुन्छ, त्यसैगरी दशैंमा रावण दहनपछि पनि पोखरी–सरोवरमा नुहाएर यज्ञोपवीत परिवर्तन गर्ने गर्छन्।
जोधपुरको फोर्ट रोडमा रहेको नवग्रह मन्दिरमा लंकापति रावणको मन्दिर बनाइएको छ। जहाँ शिवको पूजा गर्दा रावणको मूर्ति छ। लंकापति रावण महादेवका परम भक्त थिए। त्यसैले यहाँ शिव रावणको मन्दिर अगाडि मन्दोदरीको मन्दिर पनि बनाइएको छ। जोधपुरको रावण मन्दिरको करिब ५०० मिटरको परिधिमा रावण दहन हुँदैन, न त यहाँका मानिसहरु रावण दहन हेर्न जान्छन्। यहाँका मानिसहरू भन्छन्, ‘रावणलाई दुष्टको प्रतीक मानिए पनि उनका पुर्खाहरूले रावणको पूजा गरेका छन्। रावण एक धेरै विद्वान र संगीतकार थिए। यस्तो अवस्थामा उनीहरू पनि रावणको पूजा गर्न जान्छन्l’ आफूलाई रावणको वंशज मान्ने रावण मन्दिरका मुख्य पुजारी पण्डित कमलेशकुमार दवे आफू गोदगोत्रको श्रीमाली ब्राह्मण समाजको र आफू पनि रावणको सन्तान भएको बताउँछन्। रावण मन्दोदरीसँग विवाह गर्न लंकाबाट मन्डोर आएपछि उनका पुर्खाहरू पनि दाइजारको गुफाबाट विवाहमा सहभागी हुन आएका थिए। विवाहपछि लंकापति रावण मन्दोदरीसँग पुष्पक विमानमा लंका फर्किए र उनका सन्तानहरू यहीँ बसे। त्यसयता उनले आजसम्म यहाँ रावणको पूजा–आराधना गर्दै आएका छन्।
About Author
