नयाँ दिल्ली: भारतका उर्वरक कम्पनीहरू कोरोमण्डल इन्टरनेशनल, चम्बल फर्टिलाइजर्स र इन्डियन पोटास लिमिटेडले २७ सेप्टेम्बर २०२२ मा क्यानपोटेक्स क्यानडासँग एक समझदारी पत्रमा हस्ताक्षर गरे। यो किसान समुदायका लागि दिगो मल उपलब्धता सुनिश्चित गर्ने दिशामा महत्त्वपूर्ण कदम हो। आज एमओयू भएको थियो। केन्द्रीय रसायन र उर्वरक मन्त्री डा. मनसुख मण्डावियालाई प्रस्तुत गरियो। क्यानपोटेक्स, क्यानडा विश्वव्यापी रूपमा पोटासको सबैभन्दा ठूलो आपूर्तिकर्ता हो, जसले वार्षिक रूपमा लगभग १३० एलएमटी उत्पादन निर्यात गर्दछ।

केन्द्रीय रसायन र उर्वरक मन्त्रीले भारतीय किसानहरूलाई एमओपी (म्युरेट अफ पोटास) आपूर्ति गर्न कम्पनीहरू बीचको दीर्घकालीन सम्झौतामा हस्ताक्षर गरेकोमा प्रशंसा गरे। यसलाई नयाँ कदमका रूपमा व्याख्या गर्दै डा मनसुख मण्डावियाले भने, ‘एमओयूले आपूर्ति र मूल्यको अस्थिरता दुवैलाई कम गर्नेछ र भारतलाई पोटास मलको स्थिर दीर्घकालीन आपूर्ति सुनिश्चित गर्नेछ। भारत सरकारले स्रोतसाधन सम्पन्न देशहरूसँग दीर्घकालीन साझेदारीमार्फत आपूर्ति सम्बन्ध स्थापना गर्न घरेलु मल उद्योगलाई प्रोत्साहन गर्दै आएको छ। कच्चा पदार्थ र मल खनिजको आयातमा भारतको उच्च निर्भरतालाई ध्यानमा राख्दै, यी साझेदारीहरूले समयसँगै मल र कच्चा पदार्थको सुरक्षित उपलब्धता प्रदान गर्दछ र अस्थिर बजार अवस्थाहरूमा मूल्य स्थिरता पनि प्रदान गर्दछ।

उनले भने, ‘एमओयूको एक भागको रूपमा क्यानपोटेक्स, क्यानडाले ३ वर्षको अवधिका लागि भारतीय मल कम्पनीहरूलाई वार्षिक १५ एलएमटी पोटास आपूर्ति गर्नेछ। यो आपूर्ति साझेदारीले देश भित्र मल उपलब्धता सुधार गर्न र आपूर्ति पक्ष र मूल्य कमजोरीहरूलाई सम्बोधन गर्न मद्दत गर्नेछl’ आउँदो बाली सिजन अगाडि एमओयूको महत्त्वलाई रेखांकित गर्दै डा. मण्डवियाले भने, ‘यो महत्त्वपूर्ण पहल हो किनभने यसले किसान समुदायका लागि एमओपीको उपलब्धतामा सुधार गर्नेछ, उनीहरूको कल्याण कायम राख्न र खाद्य सुरक्षा सुनिश्चित गर्न योगदान पुर्‍याउनेछl’ उनले भने, ‘यस एमओयूले हाम्रो पारस्परिक सम्बन्धलाई सुदृढ बनाउन र दुई देशबीचको द्विपक्षीय सम्बन्धलाई अगाडि बढाउन मार्ग प्रशस्त गर्नेछl’

डा. मण्डावियाले भारत सरकारले रुस, इजरायल र अन्य देशहरूसँग पोटास र अन्य मलका लागि दीर्घकालीन एमओयूमा काम गरिरहेको कुरा प्रकाश पारे। आयात निर्भरता घटाउने उद्देश्यका साथ मल विभागले पोटासका स्वदेशी श्रोतहरूलाई समर्थन गर्न पोषणमा आधारित अनुदान योजना (एनबीएस) योजनामा पीडीएम (मोलासेसबाट प्राप्त पोटास) समावेश गरेको छ। मल उद्योगले खर्चिएको धुलोबाट पोटास उत्पादन गर्न पनि यस्तै पहल गरेका छन्।

पृष्ठभूमि:

पोटास, जुन पोटासियमको स्रोत हो, एमओपी र एनपीके मलहरूमा सीधा ‘एन’ र ‘पी’ पोषक तत्वहरूको संयोजनको रूपमा प्रयोग गरिन्छ। भारतले आफ्नो पोटास आवश्यकताको शतप्रतिशत आयातबाट पूरा गर्छ। देशले वार्षिक करिब ४० लाख टन मोप्स आयात गर्छ। क्यानपोटेक्स प्रमुख उर्वरक कम्पनीहरू, मोजाइक र न्यूट्रियन र क्यानाडाको सास्काचेवान क्षेत्रमा उत्पादन हुने पोटासको बजारमा रहेको संयुक्त उद्यम हो। यो विश्वव्यापी रूपमा पोटासको सबैभन्दा ठूलो आपूर्तिकर्ता मध्ये एक हो, यसले वार्षिक रूपमा ४० भन्दा बढी देशहरूमा लगभग १३० एलएमटी उत्पादन निर्यात गर्दछ र भारतलाई आपूर्तिकर्ताहरू मध्ये एक हो। -पीआईबी