१९६१ मा आजकै दिन भारतीय सेनाले गोवा, दमन र दीवलाई पोर्चुगिज शासनबाट मुक्त गर्दै ऐतिहासिक कदम चाल्यो। यस सैन्य अपरेशनलाई अपरेशन विजय नाम दिइयो। स्वतन्त्रतापछि १४ वर्षसम्म भारत र पोर्चुगल बीचको कूटनीतिक प्रयासहरू गरिएपनि पोर्चुगलले यी क्षेत्रहरूको नियन्त्रण कायम राख्यो।
अपरेशन विजयको उद्देश्य सीमित अवधिभित्र सशस्त्र संघर्षमार्फत पोर्चुगाली शासनको अन्त्य गर्नु र यी क्षेत्रहरूलाई भारतमा एकीकृत गर्नु थियो। यस अभियानमा भारतीय थलसेना, नौसेना र वायुसेनाले संयुक्त रूपमा भाग लिए। अपरेशनको तीव्र र सटीक रणनीतिका कारण पोर्चुगाली सेनाले चाँडै आत्मसमर्पण गर्‍यो। परिणामस्वरूप, करिब ४५० वर्षसम्म पोर्चुगालको उपनिवेश रहेका यी क्षेत्रहरू स्वतन्त्रताको ढोकामा पुगे।
यस विजयले भारतको क्षेत्रीय अखण्डता मात्र होइन, देशको सार्वभौमिकता र गौरवलाई पनि सुदृढ गर्‍यो। अपरेशन विजयपछि गोवा, दमन र दीवलाई भारतीय संविधानअन्तर्गत पूर्ण राज्य तथा केन्द्रशासित प्रदेशको रूपमा समावेश गरियो। यो दिन भारतीय इतिहासमा राष्ट्रिय एकता र साहसको प्रतीक बन्यो। आज पनि १९ डिसेम्बर ‘गोवा मुक्ति दिवस’का रूपमा मनाइन्छ, जसले अपरेशन विजयका बलिदान र सैनिक पराक्रमलाई स्मरण गराउँछ।
महत्वपूर्ण घटनाहरू:
१२७१ – मंगोल शासक कुबलाइ खानले आफ्नो साम्राज्यको नाम ‘युआन’ राखे; यससँगै मंगोलिया र चीनमा युआन वंशको सुरुवात भयो
१३९८ – तैमूरले सुल्तान नुसरत शाहलाई पराजित गरी दिल्ली कब्जा गरे
१६४२ – समुद्री अन्वेषक एबेल तस्मान यस दिन न्युजिल्यान्ड पुगे; उनको नामबाट तस्मान सागर नामाकरण गरियो
१७८७ – न्यु जर्सी अमेरिकी संविधान स्वीकार गर्ने तेस्रो राज्य बन्यो
१८३३ – रुसको राष्ट्रिय गान ‘गड सेभ द जार’ पहिलो पटक गाइयो
१८६५ – दासप्रथा अन्त्य गर्दै अमेरिकी संविधानको १३औँ संशोधन अपनाइयो
१८७८ – अल–थानी परिवार कतारको शासक परिवार बन्यो
१९५६ – जापान संयुक्त राष्ट्रसंघको ८०औँ सदस्य बन्यो।
१९६० – नयाँ दिल्लीमा राष्ट्रिय संग्रहालयको उद्घाटन भयो
१९६१ – भारतीय सेनाले गोवा, दमन र दीवलाई पोर्चुगाली शासनबाट मुक्त गर्‍यो। यस अभियानलाई ‘अपरेशन विजय’ भनियो
१९६९ – इङ्ल्यान्डमा मृत्युदण्ड समाप्त गरियो
१९७३ – इस्लामिक डेभलपमेन्ट बैंक स्थापना भयो
१९८९ – सचिन तेन्दुलकरले पाकिस्तानविरुद्ध पहिलो एकदिवसीय अन्तर्राष्ट्रिय खेल खेले
१९९० – संयुक्त राष्ट्रसंघले प्रवासी मजदुरका अधिकारसम्बन्धी सम्मेलन अपनायो; १८ डिसेम्बर अन्तर्राष्ट्रिय प्रवासी दिवस घोषित भयो
१९९५ – पश्चिम बंगालको पुरुलियामा अज्ञात विमानबाट हतियार खसालियो
१९९७ – भारत र अमेरिकाबीच अन्तरिक्ष अनुसन्धान सहयोगसम्बन्धी वासिङ्टन सम्झौतामा हस्ताक्षर भयो
१९९९ – श्रीलङ्काकी राष्ट्रपति चन्द्रिका कुमारातुङ्गामाथि आक्रमण हुँदा २५ जनाको मृत्यु भयो
२००० – फ्रान्सेली अभिनेता जेरार्ड ब्लेनको निधन भयो
२००२ – अन्तर्राष्ट्रिय न्यायालयले सिपिदान र लिगितान टापुमा मलेसियाको अधिकार पुष्टि गर्‍यो
२००५ – भुटानका राजा जिग्मे सिंग्ये वाङचुकले २००८ मा गद्दी त्याग्ने घोषणा गरे
२००५ – क्यानडामा गृहयुद्ध शुरु भयो
२००६ – मलेसियाको बाढीमा कम्तीमा ११८ जनाको मृत्यु भयो
२००६ – संयुक्त अरब इमिरेट्समा पहिलो पटक निर्वाचन भयो
२००७ – जापानले इन्टरसेप्टर मिसाइल परीक्षण गर्‍यो
२००८ – ब्रह्मोस सुपरसोनिक क्रुज मिसाइलको सफल परीक्षण भयो
२०१४ – जीएसएलभी मार्क–३ को सफल प्रक्षेपण गरियो
२०१५ – बेलायतको केलिङ्ली कोलियरी कोइला खानी बन्द गरियो
२०१७ – भारतले राष्ट्रमण्डल कुस्ती च्याम्पियनसिपमा २९ स्वर्ण पदक जित्यो
२०१९ – अमेरिकी प्रतिनिधि सभाले राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पको महाभियोग पक्षमा मतदान गर्‍यो
जन्म:
१७५६ – गुरु घासीदास – भारतीय सन्त तथा छत्तीसगढको धार्मिक परम्पराका प्रमुख व्यक्तित्व
१८७८ – जोसेफ स्टालिन – सोभियत नेता
१८८७ – भिखारी ठाकुर – प्रसिद्ध भोजपुरी लोक कलाकार
१९०९ – वी. वेंकटसुब्बा रेड्डियार – भारतीय राष्ट्रिय कांग्रेसका नेता
१९२४ – ई. एस. वेंकटारमैया – भारतका पूर्व १९औँ मुख्य न्यायाधीश
१९८७ – राम मोहन नायडू किंजरापु – आन्ध्र प्रदेशका भारतीय राजनीतिज्ञ।
निधन:
१९७१ – पदुमलाल पुन्नालाल बक्षी – प्रसिद्ध निबन्धकार
१९८० – भारतीय राजनीतिज्ञ र लोकसभा सदस्य भार्गव – भारतीय राजनीतिज्ञ
१९८० – अलेक्सी कोसिगिन – सोभियत संघका प्रधानमन्त्री
२००१ – अमल कुमार सरकार – भारतका पूर्व आठौँ मुख्य न्यायाधीश
२००४ – विजय हजारे – भारतीय क्रिकेट खेलाडी
२००७ – सदानन्द बकरे – प्रसिद्ध कलाकार
२०११ – अदम गोंडवी – भारतीय कवि
महत्वपूर्ण दिवसहरु:
राष्ट्रिय धातुविज्ञान दिवस
अन्तर्राष्ट्रिय अल्पसंख्यक अधिकार दिवस
अन्तर्राष्ट्रिय प्रवासी दिवस