नयाँ दिल्ली: रक्षा मन्त्री राजनाथ सिंहले भारतीय रक्षा उद्योगलाई अत्याधुनिक लागत-प्रभावी उत्पादनहरू/प्रविधिहरू पहिचान गर्न र निर्माण गर्न आह्वान गरेका छन्, जसले उनीहरूको आवश्यकता मात्र पूरा गर्दैन, तर अन्तर्राष्ट्रिय आवश्यकताहरू पनि पूरा गर्दछ। उनले 27 सेप्टेम्बरमा नयाँ दिल्लीमा सोसाइटी अफ इण्डियन डिफेन्स म्यानुफ्याक्चरर्स (एसआईडीएम) को पाँचौं वार्षिक सत्रलाई सम्बोधन गर्दै थिएl रक्षामन्त्री राजनाथ सिंहले जोड दिए कि सरकारले निर्दोष सुरक्षा प्रणालीको महत्त्वलाई पूर्ण रूपमा बुझेको छ र देशलाई अझ उचाइमा लैजान राष्ट्रिय सुरक्षाका सबै आयामहरूलाई सुदृढ पार्ने दिशामा निरन्तर काम गरिरहेको छ। उनले भने, ‘सुरक्षित र बलियो राष्ट्रले मात्रै सफलताको उचाइमा पुग्नसक्छ। कुनै राष्ट्र जतिसुकै धनी वा ज्ञानी किन नहोस्, यदि राष्ट्रिय सुरक्षा सुनिश्चित गरिएन भने त्यसको समृद्धि पनि खतरामा पर्छ। हामी राष्ट्रिय सुरक्षा र आर्थिक समृद्धिमा केन्द्रित छौं भारतलाई विश्वको सबैभन्दा बलियो देश बनाउनका लागिl’

रक्षामन्त्रीले भने, ‘पूर्वप्रधानमन्त्री अटल बिहारी वाजपेयीले निजी क्षेत्रलाई व्यापक परिवर्तनको वाहकका रूपमा विश्वास गर्थे र प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीको नेतृत्वमा रहेको वर्तमान सरकारले त्यो दृष्टिकोणलाई ठूलो उत्साहका साथ अगाडि बढाइरहेको छl’ निजी क्षेत्रको सहभागिता बढाउन केही वर्षयता रक्षा मन्त्रालयले गरेका विभिन्न सुधारले देशको सर्वाङ्गीण विकासका साथसाथै रक्षा कम्पनीहरूको पनि वृद्धिदर सुनिश्चित गर्न सक्षम वातावरण सिर्जना गरेको उनले बताए। निजी क्षेत्रलाई प्रोत्साहन गर्न चालिएका कदमहरूबारे प्रकाश पार्दै रक्षामन्त्री राजनाथ सिंहले आर्थिक वर्ष २०२२-२३ मा पूँजीगत खरिद बजेटको ६८ प्रतिशत स्वदेशी उद्योगका लागि विनियोजन गरिएको र २५ प्रतिशत निजी क्षेत्रका लागि विनियोजन गरिएको बताए। थप रूपमा रक्षा अनुसन्धान र विकास बजेटको २५ प्रतिशत निजी उद्योग र स्टार्ट-अपहरूको लागि छुट्याइएको छ जसले भारतमा नयाँ रक्षा प्रविधिहरूको आविष्कारको लागि मार्ग प्रशस्त गर्नेछ। अन्य उपायहरू सहित सकारात्मक स्वदेशीकरण सूची जारी गर्ने; रक्षा अधिग्रहण प्रक्रिया २०२० अनावरण; रणनीतिक साझेदारी मोडेल र रक्षा उत्कृष्टताका लागि इनोभेसन (आईडीईएक्स) पहल मार्फत लडाकु विमान, हेलिकप्टर, ट्याङ्क र पनडुब्बीहरूसहित एक विशाल रक्षा कार्यक्रम निर्माण गर्ने अवसरहरू खोल्दै, जसले रक्षा र एयरोस्पेस क्षेत्रहरूमा नवीनता र प्रविधि विकासको लागि वातावरण सिर्जना गरेको छ।

रक्षा मंत्री ने इंगित किया कि लगातार विकसित हो रहे वैश्विक परिदृश्य ने दुनिया भर में सैन्य उपकरणों की मांग बढ़ा दी है, जिससे देश अपनी सुरक्षा प्रणालियों को मजबूत बनाने पर ध्यान केंद्रित कर रहे हैं। उन्होंने उद्योग जगत से भारतीय रक्षा क्षेत्र के मौजूदा स्वर्णिम काल का लाभ उठाने का आग्रह करते हुए ‘आत्मनिर्भर भारत‘ के विजन को साकार करने के उद्देश्‍य से उत्तर प्रदेश और तमिलनाडु में स्थापित दो रक्षा गलियारों में निवेश में वृद्धि के माध्यम से अपनी भागीदारी बढ़ाने के लिए प्रोत्साहित किया।

रक्षामन्त्री राजनाथ सिंहले भने, ‘स्टकहोम इन्टरनेशनल पीस रिसर्च इन्स्टिच्युट (एसआईपीआरआई) को हालैको रिपोर्टअनुसार २०२१ मा विश्व सैन्य खर्च पहिलो पटक २ ट्रिलियन डलर नाघेको छ। सन् २०२० को तुलनामा ०.७ प्रतिशत र २०१२ को तुलनामा १२ प्रतिशतले बढेको छ। आउँदो वर्षहरूमा हाम्रो सशस्त्र सेनाले पनि पूँजी खरिदमा ठूलो रकम खर्च गर्नेछ। यसले विश्वको सुरक्षा आवश्यकता बढ्दै गएको देखाउँछ। भारतले गुणस्तर र अर्थतन्त्र दुवै हिसाबले ती आवश्यकताहरू पूरा गर्न सक्षम भएको छ। यो उद्देश्य हासिल गर्न सार्वजनिक क्षेत्र, निजी क्षेत्र, शिक्षाविद् र अनुसन्धान र विकास संगठनहरूले एसआईडीएमसँग उनीहरूको नोडल बिन्दुको रूपमा काम गरिरहनुपर्छl’

स्वदेशी उद्योगलाई ठेक्का दिनेको संख्या बढेकाले सरकारले गरेको प्रयासले सकारात्मक नतिजा दिन थालेकोमा रक्षामन्त्रीले प्रशंसा गरे। उनले भने, ‘यी प्रयासहरूको परिणाम स्वरूप, १० हजार भन्दा बढी एमएसएमईहरू रक्षा क्षेत्रमा सामेल भएका छन्, अनुसन्धान र विकास, स्टार्ट-अप, नवीनता र रोजगारीमा वृद्धि भएको छ। सात-आठ वर्ष पहिले हाम्रो रक्षा निर्यात एक हजार करोड रुपियाँ पनि थिएन, जुन अहिले १३ हजार करोड नाघेको छ। हामीले सन् २०२५ सम्ममा १.७५ लाख करोड रुपैयाँको रक्षा उत्पादन गर्ने लक्ष्य राखेका छौं, जसमा ३५ हजार करोड रुपियाँको निर्यात समावेश छl’ रक्षा मन्त्रीले रक्षा स्टकमा हालैको उछाललाई उल्लेख गर्दै कम्पनीहरूको बढ्दो बजार मूल्याङ्कनले ठूला लगानीकर्ताहरू, सेवाहरू र राष्ट्रिय सुरक्षामा योगदान गर्ने संस्थाहरूप्रति राष्ट्रको विश्वासको प्रतिबिम्ब रहेको बताए।

एसआईडीएमलाई सरकार र उद्योग बिचको पुलको रुपमा सम्बोधन गर्दै राजनाथ सिंहले कम्पनीहरुलाई कुनै पनि प्रश्न र गुनासोको लागि संघमा सम्पर्क गर्न आग्रह गर्दै रक्षा मन्त्रालयबाट सबै सम्भव सहयोग गर्ने आश्वासन दिए। तर, उद्योगको ब्यालेन्स सिटप्रति जिम्मेवारी रहे पनि राष्ट्रप्रतिको दायित्व पनि रहेको उनले जोड दिए। उनले एमएसएमई र तिनीहरूको आपूर्ति श्रृंखलाका बिक्रेताहरूलाई समयमै भुक्तानीसहित सबै सरोकारवालाहरूको हितको पूर्ण ख्याल गर्न, स्वच्छ प्रविधिहरूको प्रयोगलाई प्रवर्द्धन गर्न र कर्पोरेट सामाजिक जिम्मेवारीहरू निर्वाह गर्न उनीहरूलाई आग्रह गरे। रक्षामन्त्रीले एसआईडीएमको प्रगतिको प्रशंसा गर्दै यसको स्थापना भएको पाँच वर्षमा करिब ५०० सदस्य जोडिएको बताएl जुन भारतीय रक्षा उद्योगको प्रगतिको सूचक हो। उनले दिल्ली बाहिर एसआईडीएमको विस्तारलाई उद्योगको विश्वासको प्रतिबिम्बका साथै स्थानीय कम्पनीहरूको हित संरक्षण गर्ने संघको संकल्पको रूपमा वर्णन गरे, मुख्य रूपमा राष्ट्रिय सुरक्षालाई सुदृढ गर्ने उद्देश्य हो।

एसआईडीएमको पाँचौं वार्षिक सत्र ‘इण्डिया@७५: शेपिंग फर इण्डिया @१००’ थीमका साथ आयोजना गरिएको थियो, जसको उद्देश्य रक्षा निर्माणको क्षेत्रमा भारतलाई शीर्ष देशहरूमा राख्ने उद्देश्यले गरिएको थियो। बैठकमा रक्षा मन्त्रालयका उच्च नेतृत्व, भारतीय सशस्त्र बल, उद्योग तथा भारतस्थित विदेशी रक्षा सहचारी, वायुसेनाका प्रमुख एयर चिफ मार्शल वीआर चौधरी, नौसेनाका उपप्रमुख भाइस एडमिरल एसएन घोरमाडे, उपप्रमुखको सहभागिता थियो। सेनाका लेफ्टिनेन्ट जनरल बीएस राजु, एसआईडीएम अध्यक्ष एसपी शुक्ला उपस्थित थिए। यस अवसरमा रक्षामन्त्री राजनाथ सिंहले एसआईडीएम च्याम्पियन्स अवार्डको दोस्रो संस्करणका विजेताहरूलाई सम्मान गरे। विजेताहरूमा भारत इलेक्ट्रोनिक्स लिमिटेड, भारत फोर्ज लिमिटेड र लार्सन एण्ड टुब्रो लिमिटेड समावेश थिए, जसले क्षमता अन्तरलाई सम्बोधन गर्न आयात प्रतिस्थापन र पूर्वाधारको लागि प्राविधिक आविष्कार, डिजाइन/विकास र परीक्षण जस्ता विभिन्न विधामा पुरस्कृत भएका थिए। -पीआईबी