नयाँ दिल्ली: केन्द्रीय सूचना र प्रसारण मन्त्री अनुराग ठाकुरले आज एशिया-प्यासिफिक प्रसारण विकास संस्थान (एआईबीडी) को ४७औं वार्षिक बैठक उद्घाटन गरे। यस अवसरमा केन्द्रीय सूचना तथा प्रसारण राज्यमन्त्री डा. एल. मुरुगन, सूचना तथा प्रसारण सचिव अपूर्व चन्द्र र एआईबीडी निर्देशक सुश्री फिलोमेना ज्ञानप्रगासम पनि उपस्थित थिए। सो अवसरमा आफ्नो विचार व्यक्त गर्दै मन्त्री अनुराग ठाकुरले मूलधारका सञ्चारमाध्यमका लागि सबैभन्दा ठूलो खतरा नयाँ युगका डिजिटल प्लेटफर्महरूबाट नभई मूलधारका मिडिया च्यानलहरूबाट भएको बताए। उनले सबै पक्षलाई तथ्य प्रस्तुत गर्दै सत्य देखाउने मञ्च उपलब्ध गराउने नै वास्तविक पत्रकारिता भएको बताए।

मन्त्री अनुराग ठाकुरले विषयलाई ध्रुवीकरण गर्दै झूटा समाचार फैलाउने र चर्को स्वरमा चिच्याउने पाहुनालाई बोलाएर तथ्य प्रमाणित गर्नाले च्यानलको विश्वसनीयतामा आँच पुर्याउने  बताए। उनले देखाइने दृश्यका बारेमा पाहुना, उनीहरुको धारणा र तपाइँको निर्णयले दर्शकको नजरमा तपाइँको विश्वसनीयता निर्धारण गर्ने बताए। उनले भने, ‘दर्शकहरू तपाईंको कार्यक्रम हेर्न एक मिनेटको लागि रोकिन सक्छन्, तर उनीहरूले समाचारको भरपर्दो र पारदर्शी स्रोतको रूपमा तपाईंको एन्कर, तपाईंको च्यानल वा ब्रान्डलाई कहिल्यै विश्वास गर्दैनन्l’ उनले कार्यक्रममा उपस्थित प्रसारकहरूलाई साउन्डबाइट मार्फत आफ्नो सामग्री प्रस्तुत गर्न मात्र नभई यसलाई आफैं परिभाषित गर्न र अतिथि र च्यानलका लागि मानक शर्तहरू सेट गर्न आह्वान गरे। दर्शकलाई उक्साउने सवालमा मन्त्रीले प्रश्न गरे, ‘चर्को स्वरमा मात्र टिभी समाचारमा दर्शक आकर्षित भएकाले युवा श्रोतालाई हेर्ने कि प्रसारणमा विश्वास गर्ने? समाचारमा निष्पक्षता र बहसमा पनि सकारात्मक बहस ल्याउने?’

मन्त्री अनुराग ठाकुरले एआईबीडी नेतृत्वलाई कोभिड महामारीको समयमा सदस्य राष्ट्रहरूलाई अनलाइन राख्ने र मिडियाले कसरी महामारीको प्रभावलाई कम गर्न सकिन्छ भन्ने बारे निरन्तर संवाद कायम राख्ने श्रेय दिए। उनले चिकित्सा क्षेत्रको पछिल्लो घटनाक्रम, कोभिड योद्धाका सकारात्मक कथाहरू र सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कुरा महामारीको समयमा भ्रामक र झुटा समाचारलाई निरुत्साहित गर्ने बारे सही जानकारी आदानप्रदान गर्नबाट सदस्य राष्ट्रहरूलाई ठूलो फाइदा भएको बताए। उनले एआईबीडीका निर्देशक सुश्री फिलोमिना, एआईबीडी जनरल कन्फरेन्सका अध्यक्ष मयांक अग्रवाल र एसिया प्रशान्त क्षेत्रमा कोभिड महामारीविरुद्ध बलियो मिडिया प्रतिक्रिया कायम राख्न सँगै काम गर्ने सदस्य राष्ट्रहरूलाई बधाई दिए।

‘महामारीपछिको युगमा प्रसारणका लागि बलियो भविष्यको निर्माण’ भन्ने कार्यक्रमको बिषयमा मन्त्रीले आफ्नो विचार व्यक्त गर्दै सञ्चारमाध्यम सधैं पत्रकारिताको मूलधारमा रहे पनि कोभिड–१९ को युगले यसलाई झनै बढाएको बताए। ‘तपाईंको मार्ग रणनीतिक रूपमा छनौट गर्न एक विशेष आकार दिइएको छ। कोभिड महामारीले हामीलाई कसरी सही र समयमै सूचनाले लाखौंको जीवन बचाउन सक्छ भनेर सिकाएको छ। यो कठिन समयमा विश्वलाई एक प्लेटफर्ममा ल्याएर विश्वव्यापी परिवारको भावनालाई बलियो बनाएको मिडिया हो’, उनले भने। महामारीको समयमा भारतीय मिडियाको भूमिकालाई सफलताको कथाको रूपमा प्रस्तुत गर्दै अनुराग ठाकुरले कोभिड-१९ सचेतना सन्देश, महत्वपूर्ण सरकारी दिशानिर्देशहरू र डाक्टरहरूसँगको नि:शुल्क अनलाइन परामर्श प्रत्येक कुना-कुनासम्म पुग्ने सञ्चारमाध्यमले नै सुनिश्चित गरेको बताए।

उनले सञ्चार क्षेत्रलाई थप जीवन्त र नाफामुखी बनाउन सबै पत्रकार र प्रसारकलाई सक्षम वातावरण बनाउनु आवश्यक रहेको बताए। कार्यक्रममा आफ्नो विचार व्यक्त गर्दै प्रसार भारतीका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत तथा एआईबीडीका अध्यक्ष मयांक अग्रवालले लकडाउनको समयमा पनि एआईबीडीले तालिम र क्षमता अभिवृद्धि कार्यक्रमलाई निरन्तरता दिएको बताए। गत वर्ष मात्रै ३४ वटा तालिम कार्यक्रम सञ्चालन गरिएको र जलवायु परिवर्तन, हरित प्रविधि, दिगो विकास, द्रुत प्रतिवेदन, बालबालिकाका लागि कार्यक्रमलगायतका उदीयमान विषयमा केन्द्रित रहेको उनले बताए। अग्रवालले प्रसारणमा इन्टरनेटको प्रयोग बढेसँगै पत्रकारितामा साइबर सेक्युरिटीजस्ता विषय पनि पत्रकारलाई तालिम दिन अनिवार्य भएको बताए। उनले एआईबीडी आफ्नो प्रशिक्षण कार्यक्रममा यो विषय समावेश गर्ने पहिलो समूह भएको बताए।

सुश्री फिलोमिना ज्ञानप्रगासमले सामग्रीले मिडियाको भविष्य निर्धारण गर्ने र यस सामग्रीलाई कसरी साझा र मुद्रीकरण गरिन्छ त्यसले प्रसारणको भविष्य निर्धारण गर्ने बताइन्। कार्यक्रममा केन्द्रीय मन्त्री अनुराग ठाकुरले २०२१ र २०२२ को लागि पुरस्कार प्रस्तुति कार्यक्रमको पनि अध्यक्षता गरे। रेडियो टेलिभिजन ब्रुनाईलाई २०२१ को लागि प्रशंसा पुरस्कार प्रदान गरियो। २०२२ को लागि प्रशंसा पुरस्कार फिजीको अर्थव्यवस्था, नागरिक सेवा, सञ्चार, आवास र सामुदायिक विकास मन्त्रालय र फिजी प्रसारण निगमलाई संयुक्त रूपमा प्रदान गरिएको थियो।

२०२१ को लागि लाइफटाइम एचिभमेन्ट अवार्ड कम्बोडियाका सूचना तथा सञ्चार मन्त्री खउ खानहारितलाई प्रदान गरिएको थियो। २०२२ को लागि लाइफटाइम एचिभमेन्ट अवार्ड प्रसार भारतीका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत तथा एआईबीडीका अध्यक्ष मयंक अग्रवाललाई प्रदान गरिएको थियो। कार्यक्रममा भारतस्थित विभिन्न विदेशी नियोगका प्रमुख, एआईबीडी सदस्य राष्ट्रका प्रतिनिधि, प्रसार भारती तथा भारत सरकारको सूचना तथा प्रसारण मन्त्रालयका विभिन्न कार्यालयका अधिकारीहरुको उपस्थिति रहेको थियो।

एआईबीडीको बारेमा

एसिया-प्यासिफिक ब्रोडकास्टिङ डेभलपमेन्ट इन्स्टिच्युट (एआईबीडी) सन् १९७७ मा युनेस्कोको सहयोगमा स्थापना भएको थियो। यो इलेक्ट्रोनिक मिडिया विकासको क्षेत्रमा संयुक्त राष्ट्र संघको आर्थिक र सामाजिक आयोग फर एसिया र प्यासिफिक (युएन-ईएससीएपी) को देशहरूमा सेवा गर्ने एक विशेष क्षेत्रीय अन्तरसरकारी संस्था हो। यो मलेसिया सरकारद्वारा होस्ट गरिएको छ र सचिवालय क्वालालम्पुरमा स्थित छ। एआईबीडीका हाल २६ पूर्ण सदस्य(हरू), ४३ संस्थाहरूद्वारा प्रतिनिधित्व र ५० सम्बद्ध सदस्यहरू छन्, ९३ को कुल सदस्यताको साथ ४६ देश र क्षेत्रहरू र यसका एशिया, प्यासिफिक, युरोप, अफ्रिका, अरब देशहरू र उत्तर अमेरिकामा ५० भन्दा बढी साझेदारहरू छन्।

एआईबीडी सामान्य सम्मेलन (जीसी) र यसका सम्बद्ध बैठकहरू संस्थानको वार्षिक आधिकारिक भेला हुन्। साधारण सम्मेलन सदस्य राष्ट्रहरू, साझेदारहरू, साझेदारहरू, पर्यवेक्षकहरू र प्रमुख प्रसारकहरूलाई निमन्त्रणाको माध्यमबाट बोलाइन्छ। सदस्य राष्ट्रहरू, सम्बद्ध र साझेदारहरूसँग एआईबीडीले गत वर्षमा कार्यान्वयन गरेका गतिविधि र परियोजनाहरूको संख्या समीक्षा गर्ने र भविष्यका परियोजनाहरू पनि विचार गर्ने अवसर छ। सम्मेलनमा सदस्य राष्ट्रको विकास आवश्यकताका बारेमा पनि छलफल भएको थियो।

सूचना तथा प्रसारण मन्त्रालयमा एआईबीडीको पूर्ण सदस्यता छ। प्रसार भारती, भारतको सार्वजनिक सेवा प्रसारक भएकोले एआईबीडीको विभिन्न सेवाहरू प्रयोग गर्दछ। भारतले १९७८, १९८५, २००३ मा गभर्निङ काउन्सिल बैठकहरू (जीसी) को आयोजना गरेको छ र ४७औं वार्षिक बैठक/२०औं एआईबीडी सामान्य सम्मेलन र एसोसिएटेड बैठकहरू २०२२ भारतमा १९-२१ सेप्टेम्बर २०२२ सम्म नयाँ दिल्लीमा पुन: आयोजना गर्ने अवसर प्राप्त भएको छ। –पीआईबी