खरसाङ: जमिन जीविका परिवेश बचाऊ अभियानको कोअर्डिनेटिङ टीमको आयोजनमा खरसाङको बरबुङ बस्तीमा नागरिक कन्भेन्सन सम्पन्न भयो। राज्य सरकारले टी टूरिज्म अनि अन्य व्यवसायका निम्ति ३० प्रतिशत जमिन मालिकवर्गलाई दिने घोषणाको विरोध जनाउँदै गत ३० मार्च २०२५ को दिन सिलगढीमा वृहत रुपमा गण-कन्भेन्सन सम्पन्न भएको थियो, सोही कन्भेन्सनले ग्रामीण स्तरदेखि महकुमा र जिल्ला स्तरमा कन्भेन्सन वा बैठकहरू गर्ने निर्णय लिएको थियो, जुन अभियान खरसाङबाट शुरू भएको बताइएको छ। खरसाङमा सम्पन्न भएको सम्मेलनमा खरसाङ, लङभ्यू, रिङटङ, मार्गरेटस् होप, बालासन आदि क्षेत्रका श्रमिक प्रतिनिधिहरू उपस्थित रहेका थिए। कन्भेन्सनमा को-अर्डिनेटिङ टीमको संयोजक छेवाङ योञ्जनले कन्भेन्सनको प्रस्ताव पेश गरेका थिए। यो कन्भेन्सनले माग गरेका छन् कि तुरुन्तै नयाँ र सही तरिकाले यस क्षेत्रको भूमि सर्वेक्षण गरेर चिया बगान लगायत सबै क्षेत्रको मौजा नक्सा बनाउनु पर्छ। उक्त मौजा नक्साको आधारमा वन अधिकार कानुनको उचित कार्यान्वयन गर्नुपर्छ र “as is, where is” को आधारमा चिया र सिन्कोना श्रमिकहरूलाई जमिनको पट्टा दिनुपर्छ। टी टुरिजम एण्ड एलाइड बिजनेस पोलिसी खारेज गर्नुपर्छ, चिया बगानको जमिनमा अन्य कुनै व्यवसाय गर्न अनुमति दिनु पाउँदैन भन्ने रहेको छ।‌ त्यसरी नै ग्राम सभाको अनुमतिबिना वन बस्तीमा कुनै व्यवसाय वा निर्माण कार्य गर्न दिनु पाउँदैन। वन अधिकार ऐन अनुसार सामुदायिक वन सम्पदा अधिकार स्वीकार गर्नुपर्छ।सर्वसाधारणलाई कुनै पनि अवस्थामा वन बस्तीबाट उच्छेद गर्न पाउँदैन। टी ऐक्ट १९५३ को स्थगित गरिएका धाराहरूलाई पुनर्बहाली गरिनुपर्छ। श्रमिकहित विरोधी श्रम संहिता खारेज गर्नुपर्छ र श्रमिक हितमा प्रचलित श्रम कानुनहरूलाई आवश्यक सुधार गरेर उचित रूपमा कार्यान्वयन गर्नुपर्छ भन्ने मांग पनि रहेका छन्।‌ त्यस्तै प्रकारले बन्द, परित्याग गरिएका र निष्क्रिय चिया बगानहरू सञ्चालन गर्न र सिन्कोना बगानको पुनरुत्थानका लागि उचित कदम चाल्नु पर्छ। चिया श्रमिकहरूको न्यूनतम ज्याला लगायत श्रमजीवी मानिसहरूको सबै कानुनी हक सुनिश्चित गर्नुपर्छ। खेतीयोग्य जमिनको रक्षाका लागि उपयुक्त कदम चाल्नुपर्छ अनि पहाड-तराई-डुवर्सको प्रकृति-पर्यावरण नष्ट गर्ने सबै परियोजनाहरू र गतिविधिहरू तुरुन्तै बन्द गर्नुपर्छ आदि मांगहरु रहेका छन्। यो कन्भेन्सनले विभिन्न क्षेत्रका श्रमजीवी मानिसहरू र शुभ चिन्तकहरूलाई उपरोक्त मागहरू लिएर दह्रो साथै सक्रिय आन्दोलन खडा गर्ने आह्वान गरेको छ। यस सम्मेलनमा एडवाइजरी टीमबाट अभिजीत राय र शमीक चक्रवर्ती उपस्थित रहेका थिए। सम्मेलनमा लङभ्यू चिया बगानबाट तनुजा लामा, कमली थापा, मार्गरेटस् होपबाट उषा राई, रिङटङ बगानबाट रूबिना राई आदिले सम्बोधन गरेका थिए। वक्ताहरूले ३० प्रतिशत जमिन मालिकवर्गलाई दिइने सरकारी घोषणाको कडा रुपमा विरोध गरेका थिए। आफ्नो अधीनमा भएका जम्मै जमिनको मालिकाना हक पाउनु पर्ने कुरामा जोड दिएका थिए।

सम्मेलनलाई कोडिनेटर टीमबाट शंकर पाल, सल्लाहकार अभिजीत रोय, ट्रेड यूनियन प्रतिनिधि सुमेन्द्र तामाङ आदिले पनि सम्बोधन गरेका थिए। आफ्नो सम्बोधनमा सुमेन्द्र तामाङले भने – ‘सन् २०१३ मा बंगाल सरकारले ५ एकर चिया बगानको जमीन टि टुरिजमको निम्ति प्रयोग गर्न सकिने अधिसूचना निकालेको थियो। त्यस पछि २०१५ मा त्यसलाई ५%को दरले बढाइयो। २०१९ मा १५% अनि अहिले आएर ३०% बनाइएको छ। यस बाट के बुझ्न सकिन्छ भने चिया कमानको जमीन बिस्तारै निजी सम्पतिको रुपमा मालिकहरूलाई बिक्री गरिंदैछ। गुल्मा, सिभिटार, जंगपाना, मजुवा, चिम्नी, बगोडा, सिटङ, लाटपञ्चरको पूरा अञ्चल अनि दार्जीलिङ मोड भित्र पसे पछि सुक्ना, दागापुर, गाडिधुरा, लङभ्यू अनि जम्मै मिरिक क्षेत्रलाई टि टूरिज्म योजनामा हाल्ने प्रयास गरेको छ। यी ठाउँहरूका चिया बगानको जमीनलाई अब टी टुरिजमको नाममा मालिकहरूले कब्जा गर्ने षडयन्त्र गरिरहेका छन्।’
आगामी केही कन्भेन्सनहरु विभिन्न समयमा विभिन्न स्थानहरुमा हुने पनि बताइएको छ।