गान्तोक: राज्य सरकारको विज्ञान तथा प्रविधि विभागले खानी तथा भूगर्भ विभागसँगको सहकार्यमा सिक्किममा उच्च जोखिममा रहेका हिमनदी तालहरूको जारी व्यापक जोखिम मूल्याङ्कनको एक भागको रूपमा एक प्रमुख वैज्ञानिक अभियान सम्पन्न गरेको छ। आठजना विशेषज्ञ (हिमनदीविद्, भूगोलवेत्ता, भूगर्भविद् र सिभिल इन्जिनियर) सम्मिलित अभियान गत १९ जूनदेखि १ जुलाईसम्म सञ्चालन गरिएको थियो जुन पश्चिम सिक्किमको दुर्गम र पारिस्थितिक रूपमा संवेदनशील गेजिङ जिल्लामा अवस्थित तीन उच्च जोखिममा रहेका हिमनदी तालहरू टिकिप ताल, भाले पोखरी र दूध पोखरीमा केन्द्रित थियो। विशेषज्ञको टोली गेजिङ जिल्लाको मोटर गाढ़ी पुग्ने अन्तिम गाउँ योक्समबाट निरन्तर ४-५ दिनको पदयात्रा पछि सबै तालहरू पुगेका थिए।
यस बहुआयामिक अभियानको एक भागको रूपमा टोलीले तीनै ताल स्थलहरूमा विद्युतीय प्रतिरोधात्मकता टोमोग्राफी सर्वेक्षण गरेको छ। यस अभियानमा अत्याधुनिक वैज्ञानिक प्रविधिमार्फत अनुसन्धानहरूले यी तालहरूलाई घेर्ने बाँधहरूको आन्तरिक संरचना र स्थिरताको मूल्याङ्कन गर्ने लक्ष्य राखेको छ। यस अभियानले हिमनदी ताल विस्फोटबाट हुने बाढीको जोखिमलाई महत्त्वपूर्ण रूपमा प्रभाव पार्ने बताइएको छ।

ईआरटी सर्वेक्षण अतिरिक्त टोलीले भाले पोखरी मुनि पूर्वी राथोङ हिमनदीको वरपर हाइड्रोमेटियोलोजिकल सेन्सरहरू पनि मर्मत गरेको छ जसलाई स्वचालित मौसम स्टेशन (एडब्ल्यूएस) पूर्वाधारसँग एकीकृत गरिएको थियो। यी सेन्सरहरूले तापक्रम, वर्षा, आर्द्रता र हावाको गतिशीलता जस्ता प्रमुख वायुमण्डलीय प्यारामिटरहरूको निरन्तर निगरानी प्रदान गर्ने गर्छ। यसबाहेक भाले पोखरीको लागि तालको डिस्चार्ज पनि मापन गरिएको थियो।
यस अभियानको सफल समापनले उन्नत वैज्ञानिक विधिहरू र अन्तर-विभागीय सहकार्य मार्फत सिक्किममा हिमनदी ताल जोखिम व्यवस्थापनलाई सुदृढ पार्ने दिशामा महत्त्वपूर्ण योगदान दिने बताइएको छ।