लन्डन: पाषाण कालमा लेख्नका लागि ढुङ्गाहरू प्रयोग गरिन्थ्यो, जसको लिपि आज पनि अनुसन्धानकर्ताहरूका लागि रहस्य बनेको छ। त्यसै गरी लगभग २३०० ईसा पूर्व। १८०० ईसा पूर्व सम्म एडीको बीचमा आजको दक्षिणी इरानमा लिनियर इलामाइट भनिने एक रहस्यमय लिपि प्रयोग गरिएको थियो। यस लिपिको रहस्य हल भएको विश्वास गरिन्छ, यद्यपि केही विशेषज्ञहरू यी निष्कर्षहरूसँग असहमत छन्। त्यहाँ हाल लिनियर इलामाइटका ४० ज्ञात उदाहरणहरू छन्, जसले लिपिलाई बुझ्न गाह्रो बनायो। तर अन्वेषकहरू भन्छन् कि उनीहरूले यसलाई ठूलो मात्रामा हल गरिसकेका छन्।

यो शोधपत्र जुलाईमा जर्मन जर्नलमा प्रकाशित भएको थियो। अनुसन्धान टोलीले पेपरमा लेखेको छ कि ३०० भन्दा बढी रैखिक इलामाइट प्रतीकहरूले विभिन्न आवाजहरू प्रतिनिधित्व गर्दछ, जस्तै ध्वनिको लागि अर्धचन्द्राकार आकारको प्रतीक ‘पा’l लाइभ साइन्स रिपोर्टको रूपमा टोलीले आफ्नो अनुसन्धानलाई ‘पुजुर-सुसिनक, अवानको राजा, इन्सुसिनकले उसलाई माया गर्छ’ भनेर अनुवाद गर्‍यो, जसको अर्थ- ‘पुजुर-सुइनाक, अवानका राजा, इन्सुइनाकले उसलाई माया गर्छन्l’ पुजुर–सुसिनकको विरुद्धमा विद्रोह गर्ने जोसुकैलाई ‘मार्नु’ भनि ढुङ्गामा लेखिएको अनुसन्धानकर्ताहरुले बताएका छन्। ढुङ्गाहरूमा लिपिको थप अनुवादहरू भविष्यमा प्रकाशित हुनेछन्। अन्वेषकहरूले पत्ता लगाए कि अन्य प्रतीकहरूको अर्थ के हो। तर, लिपिको ३.७ प्रतिशत प्रतीकहरू पढ्न योग्य छैनन्। केही विज्ञहरू यी निष्कर्षहरूसँग असहमत छन्। अक्सफोर्ड युनिभर्सिटीका एसिरियोलोजीका प्रोफेसर जेकब डाहलले लाइभ साइन्सलाई भने कि टोलीले सफल खोज गर्यो भन्ने स्पष्ट छैन। दाहाल ‘प्रोटो–इलामिट’ नामक स्क्रिप्टमा काम गरिरहेका छन्। प्रोटो-इलामाइट र रैखिक इलामाइट लगभग समान छन् भन्ने नयाँ अनुसन्धानकर्ताहरूको भनाइसँग उहाँ असहमत हुनुहुन्छ। अनुसन्धानमा प्रयोग गरिएका कलाकृतिहरू कानुनी रूपमा अधिग्रहण गरिएको थियो वा थिएन भन्ने अझै स्पष्ट छैन। केही अनुसन्धान टोलीहरूले विगतमा रेखीय इलामिट अध्ययन गर्न सक्षम भएका छन्।