बेइजिङ: चीनमा मानव जस्तै जीवाश्मको खोजले दशकौंदेखि वैज्ञानिकहरूलाई चकितमा पारेको छ। यी जीवाश्महरू कुनै पनि ज्ञात प्रजातिमा मिल्दैनन्। चीनका विभिन्न स्थानहरूमा खोपडीका टुक्राहरू, दाँत, बङ्गारा र अन्य अवशेषहरू फेला परेका थिए। यी अवशेषहरू ३,००,००० देखि १,००,००० वर्ष पहिले बाँचेका प्राचीन मानिसहरूका हुन्। तिनीहरू कुन प्रजातिका हुन् र मानव विकासमा तिनीहरूको स्थान कहाँ छ भन्ने कुरा स्पष्ट छैन। हवाई विश्वविद्यालयका प्राध्यापक क्रिस्टोफर बे र बेइजिङस्थित कशेरुका जीवाश्म विज्ञान तथा जीवाश्म मानवशास्त्र संस्थानका प्राध्यापक वू सिउजीले यी जीवाश्महरूको नयाँ अध्ययन गरिरहेका छन्। अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चारमाध्यम सीएनएनको रिपोर्टअनुसार, प्रोफेसर बेई र सिउझी विश्वास गर्छन् कि पत्ता लागेका हड्डीहरू नयाँ मानव प्रजातिको हुन सक्छन्, जसलाई उनीहरूले होमो जुलुएन्सिस नाम दिने प्रस्ताव गरेका छन्। यस प्रजातिको सबैभन्दा उल्लेखनीय विशेषता भनेको यसको ठूलो मस्तिष्क हो, जुन होमो सेपियन्सको भन्दा पनि ठूलो छ। यो खोजले मानव विकासको एक प्रमुख रहस्य, डेनिसोभान्सको बारेमा पनि जानकारी प्रदान गर्न सक्छ। चीनमा भेटिएका यी जीवाश्महरू रहस्यमय प्राचीन मानव समूह डेनिसोभान्ससँग सम्बन्धित हुन सक्छन्। यो प्रस्ताव वैज्ञानिकहरूमाझ बहसको विषय बनेको छ। केही वैज्ञानिकहरू यो नयाँ प्रजाति हो भन्ने कुरामा असहमत छन्। होमो जुलुएन्सिस नाम जुलुबाट आएको हो, जसको अर्थ चिनियाँ भाषामा विशाल टाउको हो। प्रोफेसर बेले भनेका छन् कि यो खप्पर साँच्चै धेरै ठूलो छ, खप्परको अनुमानित क्षमता १,७००, १,८०० घन सेन्टिमिटर छ। हाम्रो न्यूनतम क्षमता लगभग १,३५० सीसी छ। यो धेरै ठूलो भिन्नता होइन तर यो धेरै बलियो छ।
डेनिसोभान्सको बारेमा कुरा गर्दा, तिनीहरू २०१० मा पत्ता लागेका थिए। साइबेरियाको डेनिसोभा गुफामा कान्छी औंलाको हड्डी फेला परेको थियो। यस हड्डीको डीएनए विश्लेषणले यो एक विशिष्ट प्राचीन मानव जनसंख्याको हो भन्ने कुरा पत्ता लगायो। आज पनि, धेरै मानिसहरूमा डेनिसोभन डीएनएको निशान पाइन्छ, तर डेनिसोभनहरूको धेरै कम जीवाश्महरू फेला परेका छन्। त्यसैले वैज्ञानिकहरूलाई तिनीहरूको बारेमा सबै कुरा थाहा छैन। चीनमा भेटिएका जीवाश्महरूमा १९७० को दशकमा शान्सी र हेबेई प्रान्तको शुजियाओ (हौजियाओ) साइटबाट पत्ता लागेका २१ जीवाश्महरू समावेश छन्। यी जीवाश्महरू २००,००० देखि १६०,००० वर्ष पहिले बाँचेका १६ व्यक्तिहरूका हुन्। अन्य महत्त्वपूर्ण स्थलहरूमा हेनान प्रान्तको लिंगजिङ र हेइलोङजियाङ प्रान्तको हार्बिन समावेश छन्। ९० वर्षअघि हार्बिनको एउटा इनारमा भेटिएको खप्पर हालै पुन: पत्ता लागेको छ। १९७० र १९८० को दशकमा, जब यी जीवाश्महरू पहिलो पटक पत्ता लागेका थिए, मानव उत्पत्तिको बारेमा वैज्ञानिकहरूको बुझाइ आजको भन्दा धेरै फरक थियो। त्यतिबेला, धेरै जीवाश्मविज्ञानीहरूले विश्वास गर्थे कि वर्तमान मानव जनसंख्या क्षेत्रीय रूपमा प्राचीन होमिनिनहरू जस्तै होमो इरेक्टसबाट विकसित भएको थियो, जुन लगभग २० लाख वर्ष पहिले अफ्रिकाबाट बसाइँ सरेका थिए। यो वैज्ञानिक मोडेललाई बहुक्षेत्रवाद भनिन्छ, जुन अहिले अस्वीकार गरिएको छ। यस मोडेल अनुसार, केवल एउटा होमिनिन प्रजाति थियो जुन समयसँगै विकसित भएर होमो सेपियन्स बन्यो। वैज्ञानिकहरूसँग अब सबै होमो सेपियनहरूको अफ्रिकी उत्पत्तिलाई समर्थन गर्ने आनुवंशिक प्रमाणहरू छन्। अफ्रिका बाहिरको सिद्धान्त अनुसार, अफ्रिका बाहिर बस्ने वर्तमान मानवका टाढाका पुर्खाहरू ५०,००० देखि ६०,००० वर्ष पहिले अफ्रिकाबाट प्रस्थान गरेर संसारभर फैलिएका थिए। यद्यपि, केही होमो सेपियन्स समूहहरू लगभग २००,००० वर्ष पहिले अफ्रिका छोडेका हुन सक्छन्। बेइजिङस्थित मेरुदण्ड जीवाश्म विज्ञान र जीवाश्म मानवशास्त्र संस्थानका प्राध्यापक सिजुन नीले भने कि पुराना जीवाश्महरूको पुन: अवलोकन गर्नु सामान्य वैज्ञानिक अभ्यासको एक भाग हो। यो सम्भव छ कि बेई र वूको अनुसन्धानबाट प्राप्त अवशेषहरू पहिले नै मान्यता प्राप्त प्राचीन मानव प्रकारसँग मेल खान्छ। प्रतिनिधित्व गर्नसक्छ।