कोलकाता: बहुप्रतीक्षित ग्यालरीले जलवायु परिवर्तनको गम्भीर विषयमा जनचेतना बढाउन र यसलाई सम्बोधन गर्न सरकारको प्रतिबद्धतालाई झल्काउँछ। कोलकाताको साइन्स सिटीमा ‘अन द् एज’ नामक जलवायु परिवर्तनसम्बन्धी अत्याधुनिक ग्यालरीको उद्घाटन केन्द्रीय संस्कृति तथा पर्यटन मन्त्री गजेन्द्र सिंह शेखावतद्वारा गरियो। उद्घाटन कार्यक्रममा भारतीय वनस्पति सर्वेक्षणका निर्देशक डा ए ए माओ, संस्कृति मन्त्रालयका संयुक्त सचिव सञ्जय कौल, एनसीएसएमका महानिर्देशक ए डी चौधरी, उपमहानिर्देशक समरेन्द्र कुमार, र साइन्स सिटीका निर्देशक अनुराग कुमारसहित अन्य विशिष्ट अतिथिहरूको उपस्थिति रहेको थियो।

१०,००० वर्ग फिटभन्दा बढी क्षेत्रमा फैलिएको दुई तल्ले यो ग्यालरीले अत्याधुनिक प्रविधिको प्रयोगद्वारा प्रभावशाली कथावाचनमार्फत जलवायु परिवर्तनको विषयमा विस्तृत अनुभव प्रदान गर्दछ। यो प्रदर्शनीलाई तीन खण्डमा विभाजित गरिएको छ:

• जलवायु परिवर्तनको प्रभाव
• जलवायु किन परिवर्तन भइरहेको छ?
• न्यूनिकरण र अनुकूल

जलवायु परिवर्तनको प्रभाव: यस खण्डले जलवायु परिवर्तनका कारण विश्वभरका समुदायमा परिरहेका वास्तविक प्रभावहरूलाई उजागर गर्दछ। यसले आगन्तुकहरूलाई पग्लिरहेका हिमनदीहरू, बढिरहेको समुद्री सतह, र परिवर्तित पारिस्थितिक प्रणालीहरूको अनुभव गराउन एउटा वैश्विक यात्रा गराउँछ। साथसाथै, भारतमा जलवायु परिवर्तनले पारेका प्रभावहरू जस्तै मौसमी प्रणालीमा आएको परिवर्तन र तटीय क्षेत्रहरूलाई परेको जोखिमलाई पनि प्रस्ट रूपमा देखाइएको छ।

जलवायु किन परिवर्तन भइरहेको छ?: यस खण्डले प्राकृतिक जलवायु परिवर्तन र मानव-निर्मित संकटबीचको भिन्नता प्रस्ट्याउँछ। इन्टरएक्टिभ डिस्प्लेले हिम कोर र रूखका घेराहरू जस्ता प्राकृतिक अभिलेखहरूमा सुरक्षित जलवायु महत्त्वलाई उजागर गर्दछ। साथै, यसले चेतावनी दिने कथावाचनमार्फत ती सीमाहरू प्रस्तुत गर्छ, जसले पार गरेमा विनाशकारी र अपरिवर्तनीय परिणाम ल्याउन सक्छ।

न्यूनिकरण र अनुकूलन: यस खण्डले जलवायु परिवर्तनसँग जुझ्नका लागि आवश्यक समाधान प्रस्तुत गर्दछ। इन्टरएक्टिभ वालमार्फत हरितगृह ग्यास उत्सर्जन कम गर्ने प्रविधिहरू देखाइन्छ। होलोग्राफिक डिस्प्ले र गेमिफाइड अनुभवहरूले आगन्तुकहरूलाई आफ्नो दैनन्दिन जीवनमा दिगो अभ्यास अपनाउन प्रेरित गर्दछ।

विशेष आकर्षण: ग्यालरीको मुख्य आकर्षण १२ फिट × २४ फिटको विशाल एलईडी स्क्रिन हो, जुन इन्टरएक्टिभ केन्द्रबिन्दुका रूपमा कार्य गर्छ। यो अत्याधुनिक डिस्प्लेले जलवायु परिवर्तनका प्रभाव, प्रतिरूप, र समाधानलाई सजीव दृश्यहरूमार्फत प्रस्तुत गर्दछ। यस प्रविधिले आगन्तुकहरूलाई जलवायु परिवर्तनका प्रभावहरू प्रत्यक्ष रूपमा अनुभव गर्न सक्षम बनाउँछ, जसले जटिल वैज्ञानिक अवधारणाहरूलाई सबै उमेर समूहका लागि बुझ्न सजिलो र रोचक बनाउँछ। यो ग्यालरीले पर्यावरण संरक्षण र जलवायु परिवर्तनसँग जुझ्नका लागि महत्त्वपूर्ण सन्देश प्रवाह गर्नेछ। राष्ट्रिय विज्ञान संग्रहालय परिषद (एनसीएसएम) का महानिदेशक ए डी चौधरीले भने, “इन्टरएक्टिभ डिस्प्ले, गहिरो अनुभव र प्रमाण-आधारित कथाहरूको माध्यमबाट आगन्तुकहरूले जलवायु परिवर्तनका विनाशकारी प्रभाव, यसका मानव-प्रेरित कारणहरू र न्यूनीकरण तथा अनुकूलनका लागि महत्त्वपूर्ण रणनीतिहरूको गहिरो बुझाइ प्राप्त गर्नेछन्।” उनले अझ भने, “यो ग्यालेरी केवल जानकारीको प्रदर्शनमात्र होइन- यो कार्यको लागि एउटा आह्वान हो। जलवायु परिवर्तनको विज्ञान र प्रभाव बुझेर आगन्तुकहरूले महसुस गर्नेछन् कि हाम्रो ग्रहको सुरक्षामा हामीमध्ये प्रत्येकको भूमिका छ।”

प्रदर्शनीका अन्य मुख्य आकर्षणहरूमा मिथकहरूको निराकरण र जलवायु परिवर्तनसम्बन्धी तथ्यहरूको स्थापना समावेश छ। प्रदर्शनीले आम गलतफहमीहरूलाई सम्बोधन गर्दछ, जस्तै यो विश्वास कि जलवायु परिवर्तन पूर्ण रूपमा प्राकृतिक घटना हो। प्रदर्शनीले स्थितिको तात्कालिकतालाई पनि उजागर गर्दै निष्क्रियताको प्रत्येक बित्दै गरेको दिनले मानवतालाई यस्तो चरम सीमातर्फ लैजाँदैछ, जहाँबाट फिर्ता सम्भव छैन। यसका साथै, यो सामूहिक कार्यका लागि एउटा बलियो अपिलका साथ समाप्त हुन्छ, यो जोड दिँदै कि अब कार्य गर्ने समय आएको छ, किनभने पृथ्वीमा जीवनको अस्तित्व यहीमा निर्भर छ।

इन्टरएक्टिभ प्लेटफर्ममार्फत आगन्तुकहरूलाई हरित भविष्यप्रति आफ्नो प्रतिबद्धता व्यक्त गर्न प्रोत्साहित गरिनेछ। साइन्स सिटी कोलकाताका निर्देशक अनुराग कुमारले भने, “अन द एज?’ प्रदर्शनीभन्दा धेरै बढी हो – यो आत्मबोध र सशक्तिकरणको यात्रा हो। उन्नत प्रविधि र आकर्षक कथाहरूले हरेक व्यक्तिलाई यस विश्वव्यापी संकटको समाधानको हिस्सा बन्न प्रेरित गर्ने उद्देश्य राखेको छ। म कोलकाताका जनतालाई आग्रह गर्दछु कि उनीहरूले ग्यालेरी भ्रमण गरी यो मुद्दाबारे सचेतना बढाउने अभियानमा सामेल होऊन् र आफैँलाई बचाउन सामूहिक कार्यमा भाग लिनुहोस्।”

कार्यक्रमको दौरान ग्यालेरीका लागि तयार गरिएको एक फोल्डर र एक फिल्मको पनि अनावरण गरियो। उद्घाटन समारोहमा कोलकाताका विभिन्न विद्यालयका झन्डै ५०० विद्यार्थी र शिक्षक उपस्थित थिए र प्रदर्शनी हेर्न आएका थिए। “अन द एज” मार्फत आगन्तुकहरूलाई कार्य गर्न र समाधानको हिस्सा बन्न प्रेरित गरिनेछ। प्रदर्शनीका इन्टरएक्टिभ र गहिरो अनुभवहरूले व्यक्तिहरूलाई सही विकल्पहरू रोज्न र आफ्नो दैनिक जीवनमा दिगो अभ्यासहरू अपनाउन सशक्त बनाउनेछ।