केन्द्रीय संस्कृति तथा पर्यटन मन्त्री गजेन्द्र सिंह शेखावतले आइतबार गर्नेछन् महाकुम्भ मेला क्षेत्रमा साँझ ४:१५ बजे कलाग्रामको उद्घाटन
नयाँ दिल्ली: “भारतको आध्यात्मिक र सांस्कृतिक सम्पदालाई उजागर गर्न भारत सरकारको संस्कृति मन्त्रालयद्वारा प्रयागराजमा महाकुम्भ २०२५ को अवसरमा विशेष सांस्कृतिक गाउँ ‘कलाग्राम’ स्थापना गरिएको छ। १२ ज्योतिर्लिङ्गको आकारमा तयार गरिएको यस अद्वितीय कलाग्रामको उद्देश्य भारतीय लोककला, संस्कृति र परम्पराहरूलाई जीवन्त मंच प्रदान गर्नु हो,” यो कुरा संस्कृति मन्त्रालयकी संयुक्त सचिव श्रीमती अमिता प्रसाद साराभाईले प्रयागराजस्थित एनसीजेडसीसीको महात्मा गान्धी कला विधिकामा आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा बताइन्। संयुक्त सचिवका अनुसार. केन्द्रीय संस्कृति तथा पर्यटनमन्त्री गजेन्द्र सिंह शेखावत आइतबार साँझ ४:१५ बजे महाकुम्भ मेलाक्षेत्रमा कलाग्रामको उद्घाटन गर्नेछन्। श्रीमती साराभाईले भनिन्, ‘संस्कृति मन्त्रालयद्वारा स्थापना गरिएको यो सांस्कृतिक स्थल नागवासुकी क्षेत्रको भारद्वाज रोडमा १० एकडभन्दा बढी क्षेत्रमा फैलिएको छ। कलाग्रामको निर्माण शिल्प, परिकार र संस्कृति मार्फत देशको मूर्त र अमूर्त सम्पदालाई संरक्षण, प्रवर्द्धन र प्रदर्शन गर्न गरिएको हो।‘
महाकुम्भको मुख्य आकर्षण बन्दै कलाग्राम
कलाग्राम महाकुम्भको अवधिमा श्रद्धालु र पर्यटकहरूका लागि भारतीय सांस्कृतिक सम्पदाको केन्द्र बन्नेछ। यसमा विभिन्न राज्यका लोककला, हस्तकला, संगीत, नृत्य र प्रदर्शनीहरू प्रस्तुत गरिनेछ।
कलाग्राम: कला र संस्कृतिको विविधता
कलाग्राममा देशभरका विभिन्न भागबाट आएका कलाकार, शिल्पकार र कलाविद्हरूलाई एकै स्थानमा भेला गराएर उनीहरूको असाधारण प्रतिभा र पुरातन परम्पराहरू प्रदर्शन गरिनेछ। यसले प्रदर्शन कलाहरू, दृश्य कलाहरू र साहित्यिक कलाहरूलाई एकै स्थानमा मंच प्रदान गरेको छ। महाकुम्भका ४५ दिनमा कलाग्रामले गंगा अवतरण र समुद्रमन्थनको कथा वर्णन गर्ने अनुभव क्षेत्रहरू, महाकुम्भका विविध पक्ष समेट्ने प्रदर्शनी क्षेत्रहरू, कारीगरहरूको सीप, शास्त्रीय र लोक कलाकारहरूको प्रदर्शन, सात्विक परिकारहरूको सुगन्ध, र खगोल विज्ञानको माध्यमबाट रातको आकाशको अवलोकनजस्ता गहिरा सांस्कृतिक अनुभवहरू प्रदान गर्नेछ।
यहाँ बालबालिका र युवाहरूका लागि सेल्फी प्वाइन्ट पनि निर्माण गरिएको छ। ६३५ फिट चौडा र ५४ फिट अग्लो मुख्य प्रवेशद्वारले आगन्तुकलाई आश्चर्यचकित बनाउनेछ। १२ ज्योतिर्लिङ्गको आकारमा तयार गरिएको यस अद्वितीय कलाग्रामले भारतीय लोककला, संस्कृति र परम्पराहरूलाई जीवन्त मंच प्रदान गर्ने उद्देश्य राखेको छ। कलाग्राम मंचले चारधामलाई पृष्ठभूमिका रूपमा जीवन्त बनाएको छ। यसमा राष्ट्रिय पुरस्कार विजेता कलाकारद्वारा निर्मित दुई विशाल पत्तचित्रमा माँ दुर्गा र गणेश भगवान्को कथा वर्णन गरिएको छ।
कलाग्राममा आकर्षणको केन्द्र आकर्षक विषयवस्तुमा निर्मित आँगन
सातै क्षेत्रमा हस्तकला प्रदर्शनी र बिक्रीको लागि आकर्षक विषयवस्तुहरूमा आँगनहरू बनाइएका छन्, जसमा उत्तर क्षेत्र सांस्कृतिक केन्द्र (एनजेडसीसी) विषयवस्तु: दक्षेश्वर महादेव मन्दिर, हरिद्वार, कला र शिल्प: कुँदिएका काठका मूर्तिहरू, पीतलका शिव लिंगम, हस्तनिर्मित- बुनेका ऊनी सल, रुद्राक्षका माला आदि। पश्चिम क्षेत्र सांस्कृतिक केन्द्र (डब्ल्युजेडसीसी) विषयवस्तु: ब्रह्मा मन्दिर, पुष्कर कला र शिल्प: माटाका भाँडाकुँडा, परम्परागत राजस्थानी कठपुतली, टाई-डाइ कपडा, लघु चित्रहरू आदि।
पूर्वी क्षेत्र सांस्कृतिक केन्द्र (ईजेडसीसी) विषय: दक्षिणेश्वर काली मन्दिर, कोलकाता
कला र शिल्प: टेराकोटा मूर्तिहरू, बंगालको कान्था-सारीहरू, जुट हस्तकला, पट्टाचित्र चित्रहरू आदि। दक्षिण क्षेत्र सांस्कृतिक केन्द्र (एसजेडसीसी) विषयवस्तु: आदि कुम्बेश्वर मन्दिर, कुम्भकोणम • कला र शिल्प: पीतलका बत्तीहरू, परम्परागत तन्जोर चित्रहरू, रेशम कपडाहरू, हस्तनिर्मित मन्दिरका गहनाहरू आदि। उत्तर मध्य क्षेत्र सांस्कृतिक केन्द्र (एनसीजेडसीसी) विषयवस्तु: कालभैरव मन्दिर, उज्जैन • कला र शिल्प: मध्य प्रदेशको हस्तनिर्मित आदिवासी कला, ढुङ्गाको नक्काशी, मोतीका गहना, हस्तनिर्मित चन्देरी साडी आदि। उत्तर पूर्व क्षेत्र सांस्कृतिक केन्द्र (एनईजेडसीसी) विषयवस्तु: कामाख्या मन्दिर, गुवाहाटी कला र शिल्प: बाँस र उखुका शिल्प, आसामी रेशमी साडी, हस्तनिर्मित मास्क, आदिवासी गहना आदि।
दक्षिण मध्य क्षेत्र सांस्कृतिक केन्द्र (Sसीजेडसीसी) श्री गंगा गोदावरी मन्दिर, नासिक • कला र शिल्प: पैठणी साडी, वारली चित्रकला, हस्तनिर्मित काठ कला, माटोका भाँडाकुँडा आदि। यसबाहेक, सबै क्षेत्रीय सांस्कृतिक केन्द्रहरू र प्रयागराजका स्थानीय परिकारहरूका प्रामाणिक परिकारहरू आकर्षणको केन्द्र हुनेछन्।
सांस्कृतिक महाकुम्भमा विविधतामा एकताको रंग देखिनेछ-
आस्थाको भूमिमा जनवरी १२ देखि सांस्कृतिक महाकुम्भ शुरु हुनेछ। कलाग्राममा सम्पूर्ण भारतको कला र संस्कृतिको झलक देखिनेछ, यसका लागि संगीत नाटक अकादमी, क्षेत्रीय सांस्कृतिक केन्द्रहरू र सीसीआरटीद्वारा कलाग्राम, गंगा पण्डाल, झुसीमा विभिन्न मञ्चहरूमा आयोजित प्रस्तुतिहरूमा १४,६३२ कलाकारहरू देखिनेछन्। ४५ दिनको लागि नागावासुकी र अरेले। प्रत्येक दिन पद्म र एसएनए पुरस्कार विजेता दिग्गजहरूदेखि उदीयमान युवा प्रतिभाहरू, लोक नर्तकहरूको रंगीन समूह, भावपूर्ण शास्त्रीय शैलीहरू र मनोरञ्जनात्मक सेलिब्रेटी प्रस्तुतिहरू, राष्ट्रिय विद्यालयद्वारा प्रस्तुत नाट्य प्रस्तुतिहरूसहितको प्रस्तुतिले दर्शकहरूलाई मोहित पार्नेछ। कलाग्राममा कार्यक्रम बिहान ११:०० बजेदेखि साँझ ७:३० बजेसम्म र अन्य पण्डालहरूमा साँझ ४:०० बजेदेखि ८:०० बजेसम्म आयोजना हुनेछ।
त्यहाँ शिल्पकार र व्यंजनकार शेफहरूको संगम हुनेछ-
सांस्कृतिक महाकुम्भ अन्तर्गत, विभिन्न क्षेत्रीय सांस्कृतिक केन्द्रहरूका ८४ शिल्पकार र १४ व्यंजनकारहरूले स्थानीय उत्पादनहरूको प्रवर्द्धन गर्न आफ्ना स्टलहरू स्थापना गर्नेछन्। त्यस्तै, प्रयागराजको एनसीजेडसीसीका १४ जना कारीगर र ७ जना शेहरूले आफ्नो स्टलहरू राख्नेछन्।
गंगा पण्डालमा स्टार कलाकारहरूको उपस्थिति – त्रिवेणी मार्गमा निर्मित गंगा पण्डालमा ३१ स्टार कलाकारहरू भेला हुनेछन् जसले आफ्नो प्रस्तुतिबाट दर्शकहरूलाई मनोरञ्जन दिनेछन्। मुम्बई, मणिपुर, दिल्ली, भुवनेश्वर, कर्नाटक, महाराष्ट्र, उत्तर प्रदेश, तमिलनाडु, आन्ध्र प्रदेश, पश्चिम बङ्गाल, हैदराबाद, कोलकाता आदि जस्ता विभिन्न राज्यका कलाकारहरूले आफ्नो प्रस्तुति दिनेछन्। -पीआईबी
About Author
