पार्कर सोलर प्रोबअघि कुनै पनि अन्तरिक्ष यान सूर्यको यति नजिक पुगेको थिएन। २४ दिसम्बर, २०२४ मा यो सूर्यको सतहबाट मात्र ६ मिलियन किलोमिटरको दुरीसम्म पुग्नेछ। यो दुरी पृथ्वी र सूर्यको औसत दुरीको मात्र ४ प्रतिशत हो। २४ दिसम्बरमा यो अन्तरिक्ष यान अहिलेसम्मकै सबैभन्दा छिटो गतिमा यात्रा गर्नेछ। यसको गति करिब ७,००,००० किलोमिटर प्रति घण्टा (४३०,००० माइल प्रति घण्टा) हुनेछ। यो गतिमा पृथ्वीमा न्यूयोर्कदेखि टोकियो मात्र एक मिनटमा पुग्न सकिन्छ। सूर्यको अत्यधिक तापक्रमबाट प्रोबलाई जोगाउन यसमा ४.५ इन्च बाक्लो कार्बन-कम्पोजिट हीट शिल्ड लगाइएको छ। यो शिल्ड १३७० डिग्री सेल्सियससम्मको तापक्रम सहन सक्छ।

पार्कर सोलर प्रोब आफ्नो मिशनको दौरान पूर्ण रूपमा अटोनोमस नेभिगेशन सिस्टम प्रयोग गरिरहेको छ। यो यान आफ्नो वरिपरिको वातावरणको आधारमा आफ्नो बाटो ‘री-क्यालिब्रेट’ गर्न सक्षम छ। नासाको पार्कर सोलर प्रोब एक ऐतिहासिक अन्तरिक्ष मिशन हो। यसको उद्देश्य सूर्यको सतहको नजिक पुगेर त्यहाँका आन्तरिक गतिविधिहरू र त्यसबाट निस्कने ऊर्जालाई बुझ्नु हो।

सूर्यबाट लगातार आवेशित कणहरूको एउटा धारा निस्किरहन्छ, जसलाई सौर हावा भनिन्छ। यो सौर हावाले पूरै सौरमण्डललाई प्रभावित गर्छ र पृथ्वीको अन्तरिक्ष मौसम प्रणालीमा पनि प्रभाव पार्छ। वैज्ञानिकहरू बुझ्न चाहन्छन् कि यो हावा यति उच्च गतिमा कसरी चल्छ। सूर्यको सतहको तापक्रम लगभग ५,५०० डिग्री सेल्सियस छ, तर त्यसको वरिपरि फैलिएको कोरोना (बाहिरी वातावरण) यसभन्दा धेरै गुणा तातो छ, करिब १० लाख डिग्री सेल्सियस। यो वैज्ञानिकहरूका लागि ठूलो रहस्य हो, जसलाई पार्कर सोलर प्रोबले सुल्झाउने प्रयास गर्दैछ। सूर्यमा हुने विस्फोटक घटनाहरू जस्तै कोरोनल मास इजेक्शन (सीएमई), सौर फ्लेयर, र प्लाज्माको फालिने घटनाले पृथ्वीका प्राविधिक प्रणालीहरूमा बाधा पुर्‍याउन सक्छन्। पार्कर सोलर प्रोब यी घटनाहरूको भविष्यवाणीका लागि आवश्यक डेटा संकलन गर्दैछ। सूर्यको चुम्बकीय क्षेत्र निकै जटिल र गतिशील छ। यो प्रोबले त्यस चुम्बकीय क्षेत्रको संरचना र सम्बन्धित घटनाहरूको विस्तृत जानकारी प्रदान गर्दैछ।

पार्कर सोलर प्रोबमा चार अत्याधुनिक वैज्ञानिक उपकरणहरू छन्:

फिल्ड्स: यो उपकरणले विद्युत र चुम्बकीय क्षेत्रहरू मापन गर्छ र सूर्य वरिपरिका प्लाज्मा वातावरणको संरचना बुझ्छ। यसले सूर्यको चुम्बकीय क्षेत्रको सूक्ष्म संरचना सम्बन्धी जानकारी दिन्छ।

• डब्ल्युआईएसपीआर (वाइड-फिल्ड इमेजर फर पार्कर सोलर प्रोब): यो यानको अगाडिपट्टि जडान भएको क्यामेराको रूपमा काम गर्छ र सूर्यबाट निस्कने सौर हावाको तस्वीर लिन्छ। यसले वैज्ञानिकहरूलाई सौर घटनाका प्रमाणहरू प्रदान गर्छ।
• एसडब्ल्युईएपी (सोलार विन्ड इलेक्ट्रोन अल्फास एण्ड प्रोटोनस्): यो उपकरणले सौर हावामा रहेका आवेशित कणहरूको संख्या, गति, र घनत्व पत्ता लगाउँछ। यसले सौर हावाको गतिशील स्वभाव बुझ्न सहयोग गर्छ।
• आईएसआईएस: यो उपकरणले उच्च-ऊर्जावान कणहरूको प्रकृति र तिनको उत्पत्तिको अध्ययन गर्छ। यसले सूर्य वरिपरिका ऊर्जावान घटनाहरूको बारेमा महत्त्वपूर्ण डेटा प्रदान गर्छ।

२४ दिसम्बरको ऐतिहासिक छलाङअघि नै पार्कर सोलर प्रोबले महत्त्वपूर्ण डेटा संकलन गरिसकेको छ। यसले सौर हावाको स्रोत पत्ता लगायो र थाहा भयो कि यी हावाहरू सूर्यको सतहका चुम्बकीय क्षेत्रहरूबाट निस्कन्छन्। यसले वैज्ञानिकहरूलाई अन्तरिक्ष मौसमको सटीक भविष्यवाणी गर्न सहयोग पुर्‍याउनेछ। यस अन्तरिक्ष यानले साना-साना चुम्बकीय आँधीहरू र सूर्यको सतहमा हुने अप्रत्याशित विस्फोटहरू रेकर्ड गरेको छ, जसको बारेमा पहिले जानकारी थिएन। पार्कर सोलर प्रोबले चुम्बकीय क्षेत्रको उल्टो दिशामा हुने आकस्मिक परिवर्तन (जसलाई ‘स्विचब्याक’ भनिन्छ) पत्ता लगायो। यसले सौर हावाको गति र यसको प्रसार बुझ्न मद्दत पुर्‍याउँछ।

यो मिशन २०२५ सम्म सूर्य वरिपरि परिक्रमा गरिरहनेछ। प्रत्येक पटक यान सूर्यको झन् नजिक पुग्छ, जसले नयाँ तथ्यांक र खोजहरू उपलब्ध गराउँछ। यस मिशनबाट प्राप्त जानकारीले वैज्ञानिकहरूलाई सौर आँधीको उत्कृष्ट भविष्यवाणी गर्न सहयोग गर्नेछ, जसले पृथ्वीका स्याटेलाइट र सञ्चार प्रणालीको सुरक्षा सुनिश्चित गर्नेछ। नासाको पार्कर सोलर प्रोब खगोल विज्ञानको इतिहासमा एक कोशेढुङ्गा हो। यसले ब्रह्माण्डका हाम्रो लागि सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कुरा- सूर्य- बारे हाम्रो ज्ञानलाई नयाँ उचाइमा पुर्‍याइरहेको छ। यस मिशनबाट प्राप्त हुने जानकारीहरूले भविष्यका पुस्ताका लागि धेरै अनसुल्झिएका रहस्यहरू खोल्न सक्छ।