नयाँ दिल्ली: उपराष्ट्रपति जगदीप धनखडले आज मध्य प्रदेशको ग्वालियरमा रहेको विक्टोरिया मार्केट भवनमा भारतीय भूवैज्ञानिक सर्वेक्षण (जीएसआई) को एक अत्याधुनिक भूविज्ञान संग्रहालय उद्घाटन रिबिन काटि स्मृति-पट्टिकाको अनावरण गरेर गरे। यो एक उल्लेखनीय समारोह थियो, जसमा परम्पराको भव्यता र आधुनिक नवाचारको सुन्दरतालाई अत्यन्त राम्रोसँग मिश्रण गरिएको थियो। यस कार्यक्रममा मध्य प्रदेशका राज्यपाल मंगुभाई पटेल, केन्द्रीय सञ्चार तथा उत्तर-पूर्व क्षेत्र विकास मन्त्री ज्योतिरादित्य एम सिंधिया, कोइला तथा खानी राज्यमन्त्री सतीश चन्द्र दुबे, मध्य प्रदेशका मुख्यमन्त्री डा मोहन यादव, मध्य प्रदेश विधानसभा अध्यक्ष नरेन्द्र सिंह तोमर, ग्वालियरका सांसद भरत सिंह कुशवाहा र जीएसआईका महानिर्देशक असित साहा पनि उपस्थित थिए। ग्वालियर भूविज्ञान संग्रहालय पृथ्वीको कथाका चमत्कारहरूको प्रवेशद्वारको रूपमा रहेको छ- यो ज्ञान हासिल गर्ने एउटा महत्त्वपूर्ण स्थान हो, जहाँ विज्ञान र कलाले जिज्ञासा उत्पन्न गर्न हातेमालो गर्छन्। यो संग्रहालयमा दुई विशेष ग्यालरीहरू रहेका छन्, जसले हाम्रो ग्रहका रहस्यहरू र समयको माध्यमबाट जीवनको यात्रा प्रस्तुत गर्छ।

ग्यालरी १: जसको शीर्षक “पृथ्वी: विविधतामा यसको विशेषता” छ, यो ग्यालरी पृथ्वीका सात खण्डहरूमा रहेका चमत्कारहरूलाई प्रदर्शित गर्छ। यसमा ज्वालामुखी, उल्का पिण्ड र चुम्बकीय क्षेत्रजस्ता घटनाहरूलाई उजागर गरिएको छ। अत्याधुनिक मल्टिमिडिया डिस्प्ले, इन्टरेक्टिभ मोडेल, डिजिटल स्टोरीबोर्ड र दुर्लभ भूवैज्ञानिक नमूनाहरूले यो ग्यालरीलाई विज्ञानको जीवन्त संसारमा परिवर्तन गरेको छ। यसमा अन्टार्कटिक चट्टानहरू, दुर्लभ रत्नहरू, जापानका ज्वालामुखीय चट्टानहरू, हिमालयका जीवाश्महरू, डेक्कन ट्र्याप जिओलाइट्स, डायनासोरका अण्डाहरू र अन्य खजाना समेटिएका छन्, जसले यसलाई बुद्धि र कल्पनाका लागि एक अद्वितीय अनुभव प्रदान गर्छ।

ग्यालरी २: जसको शीर्षक “पृथ्वीमा जीवनको विकास” छ, यो ग्यालरी जीवनको महाकाव्य कथा प्रस्तुत गर्छ, यसको उत्पत्तिदेखि लिएर होमो सेपियन्सको उदयसम्मको यात्रा पत्ता लगाउँछ। यसमा सावधानीपूर्वक डिजाइन गरिएका सात खण्डहरू रहेका छन्, जसले आगन्तुकहरूलाई प्राचीन इकोसिस्टम, विकासको प्रक्रिया र ठूलो विलुप्तिका घटनाहरूको अन्वेषण गर्न मद्दत पुर्‍याउँछ। जीवाश्म र संग्रहालयमा प्रदर्शन गरिएका वस्तुहरूले वैज्ञानिक जिज्ञासालाई प्रोत्साहन गर्छन् र हाम्रा अतीतको गहिरो बुझाइ प्रदान गर्दै भविष्यको दृष्टि दिन्छन्।उपराष्ट्रपतिले अन्य गण्यमान्य व्यक्तिहरूसँग मिलेर यी दुवै ग्यालरीहरूको भ्रमण गरे र जीएसआईका विविध प्रदर्शनीहरूको प्रशंसा गरे। उनले भारतीय भूवैज्ञानिक सर्वेक्षणको प्रयासहरूको प्रशंसा गरे, जसले भारतको भूवैज्ञानिक सम्पत्तिको अन्वेषण र अध्ययनमा महत्त्वपूर्ण योगदान पुर्‍याउँदै वैज्ञानिक ज्ञान प्रदान गरेको छ।

कोइला तथा खानी राज्यमन्त्री सतीश चन्द्र दुबेले यस अवसरमा संग्रहालयको पहिलो टिकट जारी गर्दै भारतको भूवैज्ञानिक धरोहरको उत्सवमा नयाँ अध्याय शुरु भएको बताए। मन्त्री चन्द्र दुबेले बडोदास्थित एम एस विश्वविद्यालयका सेवानिवृत्त प्राध्यापक आर भी कारंथलाई रत्न ग्यालरीमा आफ्नो अमूल्य योगदानका लागि र जीएसआईसँग रत्नहरूको व्यक्तिगत सङ्ग्रह उदारतापूर्वक साझेदारी गरेकोमा सम्मान गरे। जीएसआईका महानिर्देशक असित साहाले उपस्थित व्यक्तिहरूसँग कुरा गर्दै भने, ‘जीएसआई भूविज्ञान संग्रहालय अनुसन्धानकर्ता, शिक्षक र भूविज्ञानप्रेमीहरूको लागि एक महत्त्वपूर्ण स्रोत बन्नेछ। यसले पृथ्वीका प्रक्रियाहरू र दिगो विकाससँगको तिनको सम्बन्धबारे गहिरो ज्ञान प्रदान गर्ने लक्ष्य राखेको छ।‘ -पीआईबी