गान्तोक: सूचना तथा प्रसारण मन्त्रालयले सिकिङ मोडर्न एप्लिकेशन फर रियल ट्रान्सफर्मेशन (स्मार्ट) सँगको साझेदारीमा आयोजना गरेको दुई दिवसीय सामुदायिक रेडियो जागरूकता कार्यशाला आज गान्तोकमा समापन भएको छ। कार्यशालाको समापन दिवसलाई सम्बोधन गर्दै डा इबोम्चा शर्मा अरिबमले डिजिटल प्लेटफर्मको उदय भए पनि आकाशवाणी (एआईआर) र दुरदर्शन जस्ता परम्परागत मिडियाले भारतभरका मानिसहरूलाई जोड्न महत्त्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरिरहेको बताए। उनले रेडियोको चीरस्थायी शक्तिमाथि पनि प्रकाश पारे, कल्पनालाई जोड्ने र विश्वसनीय, प्रामाणिक समाचार प्रदान गर्ने यसको अद्वितीय क्षमतामा जोड दिए। डा अरिबमले रेडियोको पहुँच र प्रभावलाई विस्तार गर्ने लक्ष्य राख्दै आकाशवाणी र सामुदायिक रेडियो स्टेशनहरूबीच अधिक सहकार्यको प्रस्ताव राखे। रेडियोको सार्वभौमिक पहुँचले यसलाई विभिन्न श्रोताहरूलाई जोड्ने माध्यम बनाउँछ, जो विविध दर्शकहरू- चालक, गृहिणी, शिल्पकार र दृष्टिविहीनहरूलाई पनि जोड्ने काम गर्दछ। यसले प्रत्येक समुदायलाई आवाज दिएर प्रजातन्त्रको उत्सव मनाउँछ र राष्ट्र निर्माणको लागि एक महत्त्वपूर्ण उपकरणको रूपमा सेवा जारी राख्दछ। डा इबोम्चा शर्मा अरिबमले सिक्किममा अधिक सामुदायिक रेडियो स्टेशनहरूको विकासको लागि आशा व्यक्त गरे, जसले स्थानीय समुदायहरूलाई अझ सशक्त बनाउन सक्छ र भारतको साथ साथै राज्यको विकासमा योगदान पुर्‍याउन सक्छ।

सामुदायिक रेडियो स्टेशनहरूको स्थापना गर्न आवश्यक तत्त्वहरूहरूमाथि विचार व्यक्त गर्दै स्मार्टकी संस्थापक निर्देशक श्रीमती अर्चना कपूरले सामुदायिक रेडियोको अद्वितीय दुई-ट्र्याक सञ्चार दृष्टिकोणमाथि जोड दिइन्, जहाँ समुदाय सामग्रीको निर्माता र उपभोक्ता दुवै हो। यो जुनूनले प्रेरित पहलले नाफामा सकारात्मक प्रभाव पार्ने, सीमान्तकृत आबादी, विशेष गरी महिलाहरूलाई सशक्तिकरण र समावेशिता तथा सामाजिक परिवर्तनलाई बढावा दिन प्राथमिकता दिन्छ। श्रीमती कपूरले सामुदायिक रेडियो स्टेशनहरूले संगठनात्मक हितमा भन्दा सामुदायिक आवश्यकताहरूलाई प्राथमिकता दिनुपर्छ, आवश्यकतामा आधारित सामग्री उपलब्ध गराउनुपर्छ भन्ने कुरामा जोड दिइन्।

सामुदायिक, प्रशासनिक, विषयवस्तु र वित्तीय पक्षहरूको महत्त्वमाथि प्रकाश पार्दै दिनको चर्चामा स्थिरतामाथि गहन चर्चा गरियो। श्रीमती कपूरले सामाजिक सञ्जालको तुलनामा रेडियोमा अधिक प्रतिधारण क्षमता रहेको उल्लेख गरिन् र सहभागीहरूलाई सरकारी अनुदान वा बाह्य कोषको सट्टा आन्तरिक क्षमता र स्थिरतामा भर पर्न प्रोत्साहित गरिन्। यसलाई स्पष्ट गर्नका लागि उनले सामुदायिक रेडियो स्टेशन स्थापना गर्न अनुमानित लागतको विवरण प्रदान गरिन्। पावर वाक गतिविधिले सहभागीहरूलाई सीमान्तकृत समूहहरूको पहिचान गर्न, सामाजिक स्थितिमा सामाजिक पृष्ठभूमिको प्रभावलाई बुझ्न र सशक्तिकरणको आवश्यकता पहिचान गर्न मद्दत गर्‍यो।

जसो जसो कार्यशाला समापन हुन लागेको थियो, श्रीमती कपूरले सहभागीहरूलाई उनीहरूको समुदाय परिभाषित गर्न, श्रोता समूहहरूको मानचित्रण गर्न र हितधारक तथा सम्भावित वित्तपोषकहरूको पहिचान गर्न मार्गदर्शन गरिन्। उनले समुदाय को हो, उनीहरूले के मूल्य ल्याउँछन् र उनीहरूको अनन्त जानकारीमा कसरी ट्याप गर्ने भन्ने बुझ्नुको महत्त्वलाई जोड दिइन्। अमित द्विवेदी, परियोजना निर्देशक, पीएमयु, सूचना तथा प्रसारण मन्त्रालयले कार्यशालाको समापनलाई सहभागीहरूका लागि नयाँ यात्राको शुरुआतको रूपमा वर्णन गर्दै कार्यशालाको समापन गरे। नयाँ उत्साह र ज्ञानको साथ सहभागीहरूलाई प्रभावकारी सामुदायिक रेडियो स्टेशनहरूको स्थापना गर्न र संचालन गर्न, सामाजिक परिवर्तन र उनीहरूको समुदायमा सशक्तिकरण चलाउन सुसज्जित थियो। यो कार्यशाला सूचना तथा प्रसारण मन्त्रालयले देशभरि आयोजना गर्दै आएको यस्तै कार्यक्रमहरूको शृङ्खलाको एक हिस्सा हो, जसको लक्ष्य चेतना जगाउने र समुदायहरूलाई स्थानीय समस्या र विकासको आवाजको रूपमा काम गर्न आफ्नै रेडियो स्टेशनहरू स्थापना गर्न मद्दत गर्नु हो। -पीआईबी