नयाँ दिल्ली: कोइला मन्त्रालयअन्तर्गत रहेको कोल इण्डिया लिमिटेड (सीआईएल)ले हिजो कोलकातामा स्थित सीआईएल मुख्यालयमा आफ्नो ५०औं स्थापना दिवस मनायो। यस समारोहमा केन्द्रीय कोइला तथा खनिजमन्त्री जी किशन रेड्डी मुख्य अतिथि तथा कोइला सचिव विक्रम देव दत्त विशेष अतिथि थिए। यस महत्वपूर्ण कार्यक्रममा देशको ऊर्जा क्षेत्रमा सीआईएलको पाँच दशक लामो योगदानको मात्र उत्सव मनाइएको थिएन, तर भविष्यका पहल र रणनीतिक दिशाको लागि आधारशीला पनि राखियो। केन्द्रीय मन्त्री जी किशन रेड्डीले यस अवसरमा स्वर्ण जयन्ती ‘लोगो’ सार्वजनिक गरे र शुभंकर ‘अंगारा’ को अनावरण गरे। यो ‘लोगो’ सीआईएलको भारतको ऊर्जा क्षेत्रमा महत्वपूर्ण भूमिका र नवीनता, प्रगति तथा निरन्तरताको प्रतिबद्धताको प्रतीक हो। शुभंकर कोइला खनिकहरूको शक्ति र जीवटताको प्रतीक हो, जसले उनीहरूको साहस र समर्पणलाई दर्शाउँछ। शुभंकरलाई रोयल बंगाल टाइगरबाट प्रेरित गरिएको छ।

मन्त्री जी किशन रेड्डीले समारोहलाई सम्बोधन गर्दै कोल इण्डिया लिमिटेड (सीआईएल) को ५० वर्ष पूरा  भएकोमा अधिकारीहरू, कर्मचारीहरू र श्रमिकहरूलाई बधाई दिए र कोइला उत्पादन बढाउन र आयात घटाउन आपूर्ति विस्तारको महत्वलाई प्राथमिकता दिनुपर्छ भन्नेमा जोड दिए। उनले खनिकहरूको कल्याण र खानी बन्द भएपछि प्रभावित समुदायहरूको पुनर्वासको महत्वलाई पनि उल्लेख गरे। उनले भने, ‘कोल इण्डिया उत्पादनमा संविदा कर्मचारीहरूले महत्वपूर्ण भूमिका खेल्छन् र म उनीहरूका लागि प्रदर्शनसँग सम्बन्धित प्रोत्साहन (पीएलआई) योजना लागू गर्ने निर्णयको प्रशंसा गर्दछु, जुन आर्थिक वर्ष २०२३-२४ देखि लागू हुनेछ।‘

केन्द्रीय मन्त्री रेड्डीले भने, ‘प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीको दूरदर्शी नेतृत्वमा, कोइला खानीहरूको पारदर्शी वितरणका लागि सन् २०१५ मा कोइला खानी विशेष प्रावधान (सीएमएसपी) ऐन लागू गरिएको थियो। यस पहलले इस्पात, सिमेन्ट र बिजुली जस्ता क्षेत्रहरूको लागि कोइला उपलब्धता सुनिश्चित गर्नमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेको छ।‘ उनले भने, ‘सन् २०२० मा वाणिज्यिक कोइला खानीको शुरुवातसँगै पारदर्शिता, व्यापार सजिलो, र लगानी अवसरहरू थपिएका छन्, जसले कोइला क्षेत्रको विकासमा सहयोग पुर्याएको छ। सीआईएलप्रति विश्वास राख्दै उनले भने कि कम्पनीसँग खुला बजार प्रतिस्पर्धामा टिक्नका लागि क्षमता र प्रतिबद्धता छ।‘

मन्त्री रेड्डीले भने, ‘आगामी दशकहरूमा कोइला भारतको ऊर्जा क्षेत्रमा एक प्रमुख तत्व रहिरहनेछ, तर देशले नवीकरणीय ऊर्जा क्षेत्रमा पनि ठूलो लगानी गरिरहेको छ र जलवायु परिवर्तनलाई सम्बोधन गरिरहेको छ।‘ उनले थर्मल पावर प्लान्ट स्थापना र महत्त्वपूर्ण खनिज अधिग्रहणजस्ता सीआईएलका विविधीकरण प्रयासको प्रशंसा गरे। विकसित भारत पहलमा कोल इण्डियाको महत्वपूर्ण भूमिका छ र यसले यो जिम्मेवारी उठाउनुपर्नेछ। कोइला सचिव विक्रम देव दत्तले भारतीय उपभोक्ताहरूलाई आयातित कोइलाको तुलनामा प्रतिस्पर्धी दरमा कोइला उपलब्ध गराउन सीआईएलको भूमिकाको चर्चा गरे। उनले भने, ‘२८ अक्टोबर २०२४ सम्ममा बिजुली प्लान्टहरूमा कोइलाको स्टक ३१.६ मेट्रिक टन पुगेको थियो, जुन गत वर्षको यही अवधिमा १८.८ मेट्रिक टन थियो। यो ६८% वृद्धि हो, जसको श्रेय मुख्यतः सीआईएललाई जान्छ। कोइला सचिवले भने कि कोल इण्डियाले बदलिँदो व्यापारिक गतिशीलता अनुसार आफ्ना प्रक्रियाहरू, सञ्चालन र लागत दक्षता सुधार गर्नुपर्छ।‘

मन्त्री किशन रेड्डीले कोइला र लिग्नाइट अन्वेषणमा रणनीति प्रतिवेदन जारी गरे। उनले माइन क्लोजर पोर्टलको उद्घाटन गरे र नर्दर्न कोलफील्ड्स लिमिटेडको निगाही परियोजनामा ५० मेगावाटको सौर ऊर्जा प्लान्टको विकासको घोषणा गरे, जसमा २५० करोड रुपियाँ लगानी हुनेछ। यस सौर पहलबाट ४९ मिलियन युनिट बिजुली उत्पादन हुने अपेक्षा गरिएको छ। केन्द्रीय मन्त्रीले संस्थागत र व्यक्तिगत दुवै श्रेणीमा उत्कृष्ट प्रदर्शन गर्नेहरूलाई पुरस्कार प्रदान गरेर समारोहको समापन गरे, जसमा सीआईएलको सफलतामा उनीहरूको योगदानलाई मान्यता दिइएको थियो। कोल इण्डिया लिमिटेडले यस महत्वपूर्ण उपलब्धिको उत्सव मनाइरहेको छ। सीआईएलले राष्ट्रको लागि निरन्तर विकास र ऊर्जा सुरक्षालाई अगाडि बढाउन प्रतिबद्धता पुष्टि गरेको छ। सीआईएलले भारतको ऊर्जा क्षेत्रको आधारशीला बनेर नयाँ चुनौतीहरू र अवसरहरूलाई अपनाउने तयारी गरिरहेको छ। -पीआईबी