एक यस्तो व्यक्ति जो आफ्नो समयमा संसारको सबैभन्दा धनी व्यक्ति मानिन्थ्यो। तर उनको कृपाका कथाहरू कम रोचक थिएनन्। हिरा-सुन र नीलमणि-पुखराज जस्ता बहुमूल्य रत्नहरूको खानी भएको शासक। जसको आफ्नै मुद्रा थियो, आफ्नै टकसाल थियो। तर उनले कपासको पजामा, साधारण चप्पल लगाउने गर्थे। एक-एक पाई जोगाउन उनी कंजूस जुगाड खोजिरहे। संसारमा एकजना धनी व्यक्ति सबैले देखेका छन् र धनीहरूका कथा सुनेका छन्, तर के तपाईंले संसारमा सबैभन्दा धनी व्यक्तिको कथा पढ्नुभएको छ, जसको दरबारमा संसारको सबैभन्दा धनी व्यक्तिले मौका पाउँछ। भित्र पस्ने हो? तिमी आफुलाई भाग्यमानी ठान्छौ तर ऊ कंजूषीमा पनि नम्बर एक छ। आज हामी तपाईलाई यस्तै एक शासकको बारेमा बताउन गइरहेका छौं जसले स्वतन्त्र भारतमा आफ्नो कृपालु बानीले सबैलाई चकित बनाएका थिए। यी व्यक्ति हैदराबादको शासक निजाम थिए।

सन् १९४७ मा देश स्वतन्त्र हुँदा निजामलाई संसारकै सबैभन्दा धनी व्यक्ति मानिन्थ्यो। त्यतिबेला यो पृथ्वीमा अरु कुनै शासकको बराबर धन-सुन-चाँदी-हीरा-रत्नहरू थिएनन्, तर उनको जीवन कंजूषताले भरिएको देखेर मानिसहरू छक्क परेका थिए। आज पनि निजाम परिवारको करोडौं र अर्बौं रुपैयाँ विदेशी बैंकमा जम्मा छ जसका लागि उनका सन्तान अदालतमा लडाई लडिरहेका छन्, तर त्यसबेला कंजूषमा नम्बर एक भएका यी शासकले एक एक पैसा बचाउन नयाँ नयाँ चाल अपनाएका थिए। उस्मान अली खान सन् १९११ मा हैदराबादको निजाम बने। जब देश स्वतन्त्र भयो र हैदरावाद भारतमा गाभियो, त्यहाँ उस्मान अली खानको शासन थियो। निजामको कुल कुल सम्पत्ति १७.४७ लाख करोड अर्थात् २३० बिलियन डलर अनुमान गरिएको थियो। निजामको कुल सम्पत्ति त्यतिबेला अमेरिकाको कुल जीडीपीको २ प्रतिशत बराबर थियो। निजामको आफ्नै मुद्रा थियो, टकसालदेखि टकसाल सिक्का, १० करोड पाउण्ड सुन, ४० करोड पाउण्ड रत्नहरू थियो। निजामको आम्दानीको सबैभन्दा ठूलो स्रोत गोलकोन्डा खानी थियो, जुन त्यस समयमा विश्वमा हीरा आपूर्तिको एकमात्र स्रोत थियो। निजामसँग ज्याकब डायमण्ड थियो, जुन त्यतिबेला विश्वको सात महँगो हीरामा गनिन्थ्यो। जसलाई निजामले पेपरवेटको रूपमा प्रयोग गर्थे। यसको मूल्य ५० मिलियन पाउन्ड बराबर हुन्थ्यो।

प्रसिद्ध लेखक डोमिनिक ल्यापिएरे र ल्यारी कोलिन्सले आफ्नो पुस्तक ‘फ्रीडम एट मिडनाइट’ मा लेखेका छन्- ‘निजाम उस्मान अली खान केवल पाँच फिट तीन इन्चको पातलो व्यक्तित्वको व्यक्ति थिए। निजाम एक शिक्षित, साहित्यिक र धार्मिक व्यक्ति थिए। उनको राज्यमा प्रजा थिए– दुई करोड हिन्दू र तीस लाख मुसलमान। निजाम निजाम साहिबलाई तत्कालीन भारतीय राजा र नवाबहरूमध्ये सबैभन्दा शक्तिशाली भन्न सकिन्छ। निजाम एक मात्र स्वदेशी शासक थिए जसलाई कृतज्ञ इंग्ल्याण्डकाहरूले ‘उच्च उच्चता’ को धेरै उच्च उपाधि दिएका थिए, किनभने प्रथम विश्वयुद्धको समयमा निजामले इङ्गल्याण्डलाई २५ मिलियन पाउन्ड आर्थिक सहायता दिएको थियो। सन् १९४७मा निजाम यस पृथ्वीको सबैभन्दा धनी व्यक्ति मानिन्थ्यो। जब रानी एलिजाबेथ-२ को मुकुट लगाइँदै थियो र विवाह हुँदै थियो, निजामको शाही हार उपहारको रूपमा धेरै चर्चा भयो। यो शाही हारमा ३ सय हीरा जडिएको बताइएको छ।