नयाँ दिल्ली: राष्ट्रपति द्रौपदी मुर्मुले आज (२२ अक्टोबर) नयाँ दिल्लीमा पाँचौं राष्ट्रिय जल पुरस्कार प्रदान गरिन्। सो अवसरमा बोल्दै राष्ट्रपतिले पानी प्रत्येक व्यक्तिको आधारभूत आवश्यकता र मौलिक मानवअधिकार भएको बताउँदै सबैलाई स्वच्छ खानेपानीको सुनिश्चितता नगरी स्वच्छ र समृद्ध समाज निर्माण हुन नसक्ने बताइन्। खानेपानी र सरसफाइको अभावले विपन्न जनताको स्वास्थ्य, खाद्य सुरक्षा र जीविकोपार्जनमा बढी असर पर्ने उनको भनाइ छ।

राष्ट्रपतिले पृथ्वीमा जलस्रोतको सीमित उपलब्धताको सर्वविदितै भए पनि पानीको संरक्षण र व्यवस्थापनमा ध्यान नदिएको बताइन्। ‘मानवीय बेवास्ताका कारण यी स्रोतहरू प्रदूषित र क्षीण हुँदै गएका छन्’, राष्ट्रपतिले भनिन्, ‘केन्द्र सरकारले जल संरक्षण र जल संचयनलाई प्रवर्द्धन गर्न धेरै कदम चालेकोमा आफूलाई खुशी लागेको छ।‘ राष्ट्रपतिले पानी संरक्षण हाम्रो परम्परा रहेको बताइन्। उनले भनिन्, ‘हाम्रा पुर्खाले गाउँ नजिकै पोखरी बनाइदिन्थे। तिनीहरूले मन्दिर वा नजिकै जलाशयहरू निर्माण गर्थे ताकि भण्डारण गरिएको पानी पानीको अभावमा प्रयोग गर्न सकियोस्। दुर्भाग्यवश, हामीले हाम्रा पुर्खाहरूको बुद्धिमानी बुझाइलाई बिर्सिरहेका छौं। कतिपयले व्यक्तिगत स्वार्थका लागि जलक्षेत्र अतिक्रमण गरेका छन्। यसले खडेरीको अवस्थामा पानीको उपलब्धतालाई असर गर्छ र अत्यधिक वर्षाको अवस्थामा बाढी निम्त्याउँछ।‘

राष्ट्रपतिले जलस्रोतको संरक्षण र प्रवद्र्धन सबैको सामूहिक दायित्व भएको र हाम्रो सक्रिय सहभागिताविना देशलाई जलस्रोत बनाउन सम्भव नहुने बताइन्। हामीले सानो प्रयासले पनि यसमा महत्वपूर्ण योगदान दिन सक्ने उनले बताइन्। उदाहरणका लागि, हामीले हाम्रा घरका धाराहरू खुला राख्नु हुँदैन, पानीलाई ओभरहेड खानेपानी ट्यांकीमा भरेर खेर जान नदिने ख्याल गर्नुपर्छ, घरघरमा पानी संकलन गर्ने व्यवस्था मिलाउनुपर्छ र परम्परागत जलाशयहरू सामूहिक रूपमा पुनर्निर्माण गर्नुपर्छ।राष्ट्रपतिले जलस्रोत र यसको संरक्षणमा सान्दर्भिक दृष्टिकोण प्रवर्द्धन गर्ने दिशामा राष्ट्रिय जल पुरस्कार प्रदान गर्नु सराहनीय कदम भएको बताइन्। उनले यस कार्यक्रमले सम्मानित हुने मानिसहरूमा चेतना फैलाउने र पानी संरक्षणका लागि “उत्तम अभ्यास” उपायहरू फैलाउने विश्वास व्यक्त गरिन्।

राष्ट्रिय पानी पुरस्कारको उद्देश्य पानीको महत्व बारे मानिसहरूमा चेतना जगाउनु र स्वच्छ पानी प्रयोगमा उत्कृष्ट अभ्यासहरू अपनाउन प्रेरित गर्नु हो। पाँचौं राष्ट्रिय जल पुरस्कार सर्वश्रेष्ठ राज्य, सर्वश्रेष्ठ जिला, सर्वश्रेष्ठ ग्राम पंचायत, सर्वश्रेष्ठ शहरी स्थानीय निकाय, सर्वश्रेष्ठ स्कूल या कलेज, सर्वश्रेष्ठ उद्योग, सर्वश्रेष्ठ जल उपयोगकर्ता संघ, सर्वश्रेष्ठ संस्थान (स्कूल या कलेज बाहेक) र सर्वश्रेष्ठ नागरिक समाजसहित नौ श्रेणीहरूमा प्रदान गरियो। -पीआईबी