नयाँ दिल्ली: वेदमा भनिएको छ ‘धनम् इन्द्रो, धनम् अग्निः, धनम वसु:’। पैसाको नोट मात्र धन होइन। स्वास्थ्य पनि धन हो, ज्ञान पनि धन हो, तिमी भित्रको बहादुरी पनि धन हो, वीरता पनि धन हो र पुण्य पनि धन हो। यी सबै लक्ष्मीका रूप हुन्। जब मानिसहरूले लक्ष्मीको पूजा गर्छन्, नारायण तिनीहरूसँग रहन्छन्। धनलाई लक्ष्मी माने र देवत्वको रुपमा पुज्ने हो भने कोही पनि भ्रष्टाचारमा फस्दैन। पैसाको सम्मान गर्नुपर्छ। पैसालाई अपराधी नबनाउ। मानिसहरु प्रायः आफ्नो इच्छा पुरा गर्न पैसाको लोभी बन्छन् र आफू लक्ष्मीको पूजा गर्ने हो भन्ने सोच्छन्। पैसा कमाउनु महत्त्वपूर्ण छ तर यसलाई बुद्धिमानीपूर्वक गर्नुहोस्। हाम्रा ऋषिहरूले भनेका छन् लक्ष्मीका आठ रूप छन् जसलाई अष्टलक्ष्मी भनिन्छ। पहिलो हो आदिलक्ष्मी; हामी कहाँबाट आएका छौं, हाम्रो जीवनको स्रोत कहाँ छ? धेरै कम मानिसहरु यसको बारेमा सोच्छन्। मान्छेले आफ्नो पुरा जिन्दगी यसरी नै बिताउँछ तर न जीवन थाहा छ न मृत्युको। यदि हामी जीवनको खोजीमा लाग्यौं भने, “जीवन के हो? मेरो उत्पत्ति के हो?” त्यसैले यसबारे सोच्दा जीवनलाई भव्यता प्राप्त हुन्छ। यो पृथ्वीमा हामी पहिलो पटक आएको होइन; थाहा छैन हामी कति पटक यहाँ आएका छौं तर बिर्सेका छौं। जब हामी हाम्रा पूर्वजन्महरूको सम्झना जागृत गर्छौं, तब हामी जीवनको गहिराइ प्राप्त गर्न थाल्छौं। यो पृथ्वी लाखौं वर्षदेखि चलेको छ तर हामी यहाँ केही दिनको लागि मात्र छौं र यस जीवनले हामीलाई हाम्रो उत्पत्तिको लागि जगाउनेछ भनेर सोचिरहेका छौं। पैसा भए मात्र समाजमा काम गर्न सकिन्छ। तर कहिलेकाहीँ पैसा नपाउँदा कतिपयले समस्याको सामना गर्छन्। यो धनलक्ष्मीको अभाव हो। पैसा आयो तर धनलक्ष्मीको अभाव भयो भने अवस्था बिग्रन्छ। उदाहरणको लागि, जब पैसा छ तर अन्न छैन, के फाइदा छ?
यसपछि सन्तनलक्ष्मी छिन्। सन्तान भएन भने दुख्छ। छोराछोरीको अहंकार पनि दुख्छ। यदि कसैको असल सन्तान छैन भने त्यो लक्ष्मीको अभाव हो। त्यसपछि विजयलक्ष्मी छ– सबै कुरा गरेपछि पनि काममा सफलता मिल्दैन भने त्यो विजयलक्ष्मीको अभाव हो। त्यसपछि धैर्य लक्ष्मी छ। सबैथोक छ तर धैर्यता छैन भने जिन्दगी कसरी चल्छ? मानिसहरु डरले जीवन बिताइरहेका छन्। यो धैर्यताको कमीको संकेत हो। भाग्यलक्ष्मी आउनुहुन्छ जब तपाईले चाहेको कुरा पाउनुहुन्न। कहिलेकाहीं हामी ठूला सपना देख्छौं तर भाग्य हाम्रो साथमा हुँदैन। अन्त्यमा राज्यलक्ष्मी छिन्। यदि सबै कुरा पछि अदालतमा मुद्दा वा समस्या छ भने त्यो राज्यलक्ष्मीको अभाव हो। जीवनमा सन्तुष्टि पाउन भक्ति र ज्ञान चाहिन्छ। ध्यान गरेर मात्र ज्ञान र भक्ति दुवै प्राप्त हुन्छ। ध्यानबाट बुद्धि तेज हुन्छ र हाम्रो चेतना शक्तिको विकास हुन्छ। जब हाम्रो हृदय कोमल हुन्छ, तब त्यहाँ देवी भगवतीको वास हुन्छ। त्यसैले सचेत हुनु जरुरी छ। हामी जडताबाट टाढा रहनु पर्छ र ध्यान, सत्संग र सेवामा लाग्नु पर्छ। जीवनलाई धेरै गम्भीरतापूर्वक लिनु आवश्यक छैन। ध्यान गर्नेहरूको अनुहारमा मुस्कान हुनुपर्छ। जब हामी आफ्नो दुःख र पीडा त्याग्छौं, हामी जीवनमा मुक्ति प्राप्त गर्छौं। हाम्रो मनोकामना समय समयमा पूरा हुनेछ भन्ने विश्वास हुनुपर्छ। संस्कृतमा एउटा भनाइ छ, “उद्योगिनाम पुरुषसिंहमुपैति लक्ष्मी।” लक्ष्मी उसैमा आउँछ, जसले मेहनत गर्छ र धैर्य गर्छ। त्यसैले तपाईलाई चाहिएको कुरा पक्कै पाउनु हुनेछ भन्ने आत्मविश्वासका साथ अगाडि बढ्नुहोस्।