कोलकाता: विश्व मुटु दिवस हरेक वर्ष २९ सेप्टेम्बरमा मनाइन्छ। यस दिनको इतिहास, महत्व र यस वर्षको नाराबारे जानकारी गरौं। अहिले दूषित खानेकुरा, व्यायामको कमी र खराब जीवनशैलीका कारण मानिसमा मुटुसम्बन्धी रोगहरू तीव्र गतिमा बढ्न थालेका छन्। जसका अधिकांश शिकार आजका युवाहरु हुन्। आजकल हृदयघात, स्ट्रोक र हृदयघातका कारण लाखौं मानिसको मृत्यु भइरहेको छ। विश्व मुटु दिवस हरेक वर्ष २९ सेप्टेम्बरमा भारत र विदेशमा मनाइन्छ। मुटु सम्बन्धी मानिसहरुलाई सचेत गराई मुटु सम्बन्धी रोगहरुबाट बच्न यो मनाउनुको उद्देश्य रहेको छ। विश्व मुटु दिवसको इतिहास, महत्व र विषयवस्तु बारे जानौं। विश्व मुटु दिवस २०२४ को नारा ‘युज हार्ट फर एक्सन’ हो। यस विषयवस्तुले हामीलाई हाम्रो हृदयलाई सही रूपमा प्रयोग गर्नुपर्छ भनेर सिकाउँछ। साथै, हामीले हृदयको पनि ख्याल राख्नुपर्छ, ताकि हामी कार्य गर्न सक्षम रहन सकौं। यस विषयले मुटुको स्वास्थ्यलाई गम्भीरतापूर्वक लिने कुरा गरिरहेको छ।

यस विश्व मुटु दिवसको उपलक्ष्यमा नारायणा अस्पताल आरएन ट्यागोर अस्पतालका सिनियर कन्सल्टेन्ट कार्डियक सर्जन डा. मृणालेन्दु दासले ‘हृदयलाई कार्यका लागि प्रयोग गर्नुहोस्’ भन्ने नाराका साथ मुटुको स्वास्थ्यको अत्यावश्यक महत्वमा जोड दिए। उनले भने, ‘हृदय रोग विश्वव्यापी रूपमा मृत्युको प्रमुख कारण बनेको छ, तर धेरै जोखिम कारकहरूलाई प्रभावकारी रूपमा व्यवस्थापन गर्न सकिन्छ। हामी सबैलाई हृदय-स्वस्थ जीवन शैली तर्फ सक्रिय कदम चाल्न प्रोत्साहन गर्छौं। यसमा फलफूल, सागसब्जी, सम्पूर्ण अन्न र दुबला प्रोटिनयुक्त सन्तुलित आहार, प्रशोधित खानेकुरा, चिनी र अस्वास्थ्यकर बोसो कम गर्ने समावेश छ। नियमित शारीरिक गतिविधि महत्त्वपूर्ण छ- प्रत्येक हप्ता कम्तिमा १५० मिनेट मध्यम व्यायामको लागि लक्ष्य राख्नुहोस्। थप रूपमा, सुर्तीजन्य पदार्थबाट बच्नुहोस् र रक्सीको खपत सीमित गर्नुहोस्। तपाईंको रक्तचाप र कोलेस्ट्रोल स्तर निगरानी गर्न यो आवश्यक छ। नियमित स्क्रिनिङले समयमै पत्ता लगाउन र हस्तक्षेप गर्न अनुमति दिन्छ, जसले जीवन बचाउन सक्छ। यदि तपाइँ छाती दुखाइ वा सास फेर्न समस्या जस्ता लक्षणहरू अनुभव गर्नुहुन्छ भने, तुरुन्तै चिकित्सकको सल्लाह लिनुहोस्। सकारात्मक जीवनशैली छनौट गर्न एक अर्कालाई सहयोग गर्दै हृदय स्वास्थ्यको लागि कार्य गर्न एकजुट होऔं। यो विश्व मुटु दिवस, याद गर्नुहोस् कि हरेक प्रयास स्वस्थ भविष्यको लागि महत्त्वपूर्ण छ।‘

जीवनशैली परिवर्तनको अतिरिक्त, चिकित्सा प्रविधिको विकासले मुटुको स्वास्थ्यमा महत्त्वपूर्ण प्रभाव पारिरहेको छ। आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स (एआई) अब हृदयघातको हस्तक्षेपमा एकीकृत भइरहेको छ, निदानको शुद्धतामा सुधार गर्दै र जीवन बचाउने प्रक्रियाहरू मार्गदर्शन गर्दछ। मेडिकल इमेजिङको विश्लेषणदेखि शल्यक्रियाको क्रममा वास्तविक समयमा निर्णय लिने सहयोगसम्म, एआईले जटिलताहरू कम गर्न र बिरामीको नतिजा सुधार्न मद्दत गरिरहेको छ। नारायणा अस्पताल हावडाका कन्सल्टेन्ट कार्डियोलोजिस्ट डा रजत कारले भने, ‘एआईले निदान सटीकता, उपचार योजना र बिरामीको नतिजा बढाएर अन्तर्क्रियात्मक कार्डियोलोजीमा क्रान्तिकारी परिवर्तन गरिरहेको छ। डायग्नोस्टिक्समा, एआई एल्गोरिदमहरूले एंजियोग्राम र इकोकार्डियोग्राम जस्ता मेडिकल इमेजिङको विश्लेषण गर्न सक्छन्, मानव आँखाले छुटेका सूक्ष्म असामान्यताहरू पत्ता लगाउन। यसले कोरोनरी धमनी रोग र भल्भ विकारहरूको पहिले र अधिक सटीक निदान गर्न नेतृत्व गर्दछ। प्रक्रियाहरूको समयमा एआईले वास्तविक-समय जानकारी र भविष्यवाणी विश्लेषणहरू प्रदान गरेर छवि-निर्देशित हस्तक्षेपहरूमा सहयोग गर्दछ। उदाहरणका लागि एआई प्रणालीहरूले अन्तर्क्रियात्मक हृदय रोग विशेषज्ञहरूलाई राम्रोसँग स्टेन्ट राख्न वा जटिल कोरोनरी हस्तक्षेपहरूको समयमा क्याथेटरहरू मार्गदर्शन गर्न मद्दत गर्न सक्छ। एआईले प्रक्रियात्मक दक्षतालाई पनि अनुकूलन गर्नसक्छ, प्रक्रियाको समय घटाउन सक्छ, र जटिलताहरू अनुमान गरेर र वैकल्पिक दृष्टिकोणहरू सुझाव दिएर सुरक्षा सुधार गर्न सक्छ। थप रूपमा एआईले हृदय यन्त्रहरू जस्तै पेसमेकरहरू र प्रत्यारोपणयोग्य कार्डियोभर्टर डिफिब्रिलेटरहरू (आईसीडीहरू)बाट एरिथमिया र अन्य जटिलताहरूको भविष्यवाणी गर्न ठूला डाटासेटहरू विश्लेषण गरेर पोस्ट-प्रक्रिया हेरचाह गर्न मद्दत गर्दछ। मशिन लर्निङ एल्गोरिदमहरूले व्यक्तिगत बिरामी डेटामा आधारित उपचार रणनीतिहरूलाई निजीकृत गर्नसक्छ, जसले गर्दा हृदय रोगको दीर्घकालीन व्यवस्थापनमा सुधार हुन्छ। समग्रमा, अन्तर्क्रियात्मक कार्डियोलोजीमा एआईले सटीकता, दक्षता र परिणामहरू सुधार गर्दछ, जबकि हृदय रोग विशेषज्ञहरूलाई दोहोरिने कार्यहरू स्वचालित गरेर र उन्नत निर्णय समर्थन प्रदान गरेर बिरामीको हेरचाहमा थप ध्यान केन्द्रित गर्न अनुमति दिन्छ। विश्व मुटु दिवसले रोकथाम, बढ्दो सचेतना र नवीन उपचारहरू मार्फत हामी सीभीडीमा विश्वव्यापी वृद्धिसँग लड्न र मुटुको स्वास्थ्यको भविष्यको रक्षा गर्न सक्छौं भन्ने एक शक्तिशाली रिमाइन्डरको रूपमा कार्य गर्दछ।