पृथ्वीमा एक दिन २४ घण्टाको हुन्छ, यो जसले पनि सजिलै बताउन सक्छl तर के यो सधैँ दिनको समयसीमा थियो र भविष्यमा पनि यस्तै रहनेछ? विगत हजारौं वर्षदेखि दिनको लम्बाइ बढ्दै गएकाले भविष्यमा दिनको लम्बाइ २४ घण्टाभन्दा बढी हुनसक्ने वैज्ञानिकहरूले दावी गरेका छन्। कुनै समय पृथ्वीको दिन २४ घण्टाभन्दा कम थियो, र यो समयसँगै बढ्दै जाने अनुमान गरिएको छ। यस्तो समय भविष्यमा पनि आउन सक्छ जब दिनको समय २४ को सट्टा २५ घण्टा हुनेछ। लाइभ साइन्स रिपोर्टका अनुसार पृथ्वीले हरेक २४ घण्टामा एक पटक आफ्नो अक्षमा एउटा क्रान्ति पूरा गर्छ, जुन एक दिनको प्रतिनिधित्व गर्दछ। मानिसले आफ्नो अक्षमा पृथ्वीको परिक्रमाको अवधि अर्थात् एक दिन अनुसार आफ्नो काम गर्ने र सुत्ने समय निर्धारण गर्दछ। अर्थात्, एक हिसाबले पृथ्वीको परिक्रमाको यो समयले मानिसलाई सन्तुलित जीवन दिन्छ, तर दिन सधैं २४ घण्टाको लागि यस्तो थिएन। एमआईटीकी भौतिकशास्त्रका सहायक प्राध्यापक सारा मिलहोल्यान्ड भन्छिन्, ‘धेरै पहिले पृथ्वीको दिन निकै छोटो थियो।‘
मिलहोल्यान्डले लाइभ साइन्सलाई भने, ‘पृथ्वीले अहिलेको भन्दा छोटो दिनहरू अनुभव गरेको छ। करिब एक अर्ब वर्ष पहिले दिनको लम्बाइ करिब १९ घण्टा मात्र थियो। पृथ्वीको निर्माणको समयमा, पृथ्वी १० घण्टा भन्दा कममा आफ्नो अक्षमा घुमेको थियो। यसको मतलब एक दिन मात्र १० घण्टा लामो थियो।‘ क्यालटेकमा ग्रह विज्ञानका प्रोफेसर कोन्स्टान्टिन ब्याटिगिन भन्छन्, ‘पृथ्वीको तीव्र परिक्रमा मंगल ग्रहको आकारको प्रोटोप्लानेटको साथ विशाल, चन्द्रमा बन्ने प्रभावको परिणाम हो। यसले पृथ्वीको कोणीय गतिलाई तीव्र बनायो, चन्द्रमा बनाउनको लागि ग्रहको सतहको पर्याप्त भाग तोड्यो।‘
मिलहोल्यान्डले पृथ्वीको दिन २४ घण्टाभन्दा लामो हुने बताएका छन्। ग्रहको पग्लिएको कोर, महासागर वा वायुमण्डलमा भएका सूक्ष्म परिवर्तनहरूले केही मिलिसेकेन्डको वृद्धिको परिणाम दिन्छ। मिलहोल्यान्डले भने, ‘पृथ्वीको परिक्रमा वास्तवमा यसको ग्रहको उत्पत्ति कथाको प्रमाण हो। सूर्यको परिक्रमा गर्ने प्रोटोप्लानेटरी डिस्कमा धूलो, चट्टान र ग्यास अन्तरिक्षमा सँगै आएपछि ग्रह कति छिटो घुम्छ भनेर निर्धारण गरिन्छ।‘ पृथ्वीको दिनको लम्बाइ एकरूप र समान लाग्न सक्छ, तर यो होइन। ब्याटगिन र मिलहोल्यान्डले भने, ‘यो वास्तवमा अझै पनि परिवर्तन भइरहेको छ। दिनहरू लामो हुँदै गइरहेका छन्, तर परिवर्तनहरू धेरै बिस्तारै आउँदैछन्। एक शताब्दीमा दिनको समय १.७ मिलिसेकेन्डले बढिरहेको छ।‘ ‘पृथ्वीको धुम्ने दरमा परिवर्तनहरू बिस्तारै भइरहेका छन् ताकि विकासवादी प्रक्रियाहरू समयसँगै परिवर्तनहरूसँग अनुकूल हुन सक्छन्’, ब्याटिगिनले भने। समयसँगै चन्द्रमा पृथ्वीबाट बिस्तारै टाढा हुँदै गइरहेको छ। वास्तवमा, यो प्रक्रिया अत्यन्तै ढिलो छ र पृथ्वीमा दिनको २५ घण्टा पुग्न २०० मिलियन वर्ष लाग्न सक्छ।
About Author
