झापा: चालु आर्थिक वर्षको १० महिना अर्थात साउनदेखि वैशाखसम्म चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जले पर्यटनमार्फत २६ करोड ७१ लाख ५३ हजार ५० रुपैयाँ राजस्व आम्दानी गरेको छ। चितवन निकुञ्ज दुर्लभ वन्यजन्तु ठूलो एकसिंगे गैंडा, पाटो बाघ, घडियाल गोहीलगायतका जीवजन्तुको नेपालमा मुख्य बासस्थल हो। नेपालको पहिलो निकुञ्ज चितवन निकुञ्ज वन्यजन्तु पर्यटनको मुख्य गन्तव्यसमेत रहेको छ।

चितवन निकुञ्जका सूचना अधिकारी संरक्षण अधिकृत गणेशप्रसाद तिवारीका अनुसार चालु आर्थिक वर्षको १० महिनामा एक लाख ६१ हजार ८२७ स्वदेशी, सार्क राष्ट्रका २६ हजार ४६१ र ८४ हजार ६५४ विदेशी गरी कुल दुई लाख ७२ हजार ९४२ जनाले चितवन राष्ट्रिय निकुञ्ज भ्रमण गरेका छन्। पर्यटक प्रवेश शुल्कबाट मात्रै २२ करोड ४३ हजार ५० रुपैयाँ राजस्व आम्दानी भएको संरक्षण अधिकृत तिवारीले जानकारी दिए।

निकुञ्ज आउने पर्यटकले अनुभवी पथप्रर्दशक (नेचर गाइड)को सहयोगमा पैदलै जंगल घुम्ने, मध्यवर्ती क्षेत्रका सामुदायिक वनमा हात्ती सफारी गर्ने, निकुञ्ज या मध्यवर्ती वनमा जिप सफारी गर्ने, निकुञ्ज हुँदै बग्ने खोला र नदीहरूमा डुंगा सफारी गर्दछन्। ‘यी सबैखाले गतिविधि खास गरेर जिप सफारीबाट पनि राजस्व आम्दानी हुन्छ। चालु आर्थिक वर्षमा निकुञ्जले पर्या–पर्यटनबाट गरेको आम्दानी २६ करोड नाघिसकेको छ,’ तिवारीले भने।

निकुञ्जले विभिन्न पाँच शीर्षकमा राजस्व संकलन गर्दछ। चालु आर्थिक वर्षको १० महिनामा ३१ करोड ५७ लाख १३ हजार १७१ रुपैयाँ राजस्व आम्दानी भइसकेको सूचना अधिकारी तिवारीले बताएका छन। जसमध्ये पर्या–पर्यटनबाट हुने राजस्व आम्दानीको हिस्सा अरु शीर्षकको भन्दा धेरै नै बढी रहेको छ। कोरोनाका कारण शिथिल हुँदै गएको पर्यटन व्यवसायमा सुधार हुँदै गएको तथ्याङ्कले देखाएको छ।

तर पछिल्ला वर्षहरुमा विदेशी पर्यटकभन्दा स्वदेशीको संख्यामा उल्लेख्य सुधार भएको देखिन्छ। कोरोनाअघि चितवन निकुञ्ज घुम्न आउने विदेशी पर्यटकको वार्षिक संख्या सवा लाखभन्दा बढी हुन्थ्यो। त्यसैले विदेशी पर्यटकको संख्यामा अझै पनि उल्लेख्य सुधार नदेखिएको पर्यटन व्यवसायी बताउँछन्। विदेशी पर्यटकमा अहिले चिनियाँको संख्या धेरै छ भन्छन पर्यटन व्यवसायी दीपक भट्टराई। ‘विदेशी पर्यटकको संख्या त भूकम्पपछि नै प्रभावित हुँदै आएको हो। यसमा अहिलेसम्म राम्रो सुधार हुन सकेको छैन। त्यहीबीचमा कोरोना पनि आयो। अहिले विदेशबाट आउने पर्यटकमा चिनियाँको संख्या धेरै छ। अन्य देशका पर्यटक त्यति बढेनन्,’ क्षेत्रीय होटल संघ चितवन सौराहाका पूर्वअध्यक्षसमेत रहेका भट्टराईले भने। नारायणगढ–बुटबल सडक विस्तारमा विलम्ब हुँदा भारतीय पनि उल्लेख्य बढ्न नसकेको उनले बताए।

‘सुनौली नाका हुँदै छिरेका भारतीय लुम्बिनी घुमेर चितवनसम्म आउने गर्दथे। अहिले नारायणगढ–बुटबल सडकको खराब अवस्थाले पर्यटक यता आउनै चाहदैनन्,’ भट्टराईले भने। नेपाली गन्तव्यका बिषयमा विदेशमा पर्याप्त प्रचार पनि हुन छाडेको उनले बताए। सरकार र व्यवसायी योजनाबद्ध तरिकाले लागे पर्यटकको संख्यामा उल्लेख्य सुधार हुने उनको भनाइ छ। चितवन, पूर्वी नवलपरासी, मकवानपरु र पर्सा चार जिल्लासँग सिमाना जोडिएको चितवन निकुञ्जका १० प्रवेशद्वार छन्।