| | नयाँ दिल्ली: भारतीय अन्तरिक्ष अनुसन्धान संगठन (इसरो) ले एकपल्ट फेरि इतिहास रचेको छ। इसरोले आफ्नो पहिलो स्मल सेटेलाइट लाञ्च व्हीकल डेवलपमेन्टल फ्लाइट-१ (एसएसएलवी-डी१) को सफल प्रक्षेपण गरेको छ। एसएसएलवी रकेटको लाञ्चिङ आइतबार बिहान ९:१८ बजे आन्ध्र प्रदेशको श्रीहरिकोटास्थित सतीश धवन स्पेस सेन्टरबाट गरियो। यो प्रक्षेपण भारतको स्वतन्त्रताको ७५औं वार्षिकीमा ‘आजादीको अमृत महोत्सव’ लाई चिह्नित गर्नको लागि गरिएको हो। यस स्मल सेटेलाइट लाञ्च व्हीकलको साथ दुई उपग्रह ‘पृथ्वी अवलोकन उपग्रह-०२’ (ईओएस-०२) र आजादीसैट उपग्रह गईरहेका छन्। ईओएस-०२ को ओजन १४२ किलोग्राम छ। यो १० महिनाको निम्ति अन्तरिक्षमा काम गर्नेछ। त्यही, आजादीसैट आठ किलोको क्यूबसैट हो। इसरोले अन्तरिक्षमा सस्तो सवारीको पेशकश गर्ने र बढ्दो सानो उपग्रह प्रक्षेपण बजारमा हिस्सेदारी हासिल गर्ने उद्देश्यले भारतको पहिलो लघु उपग्रह प्रक्षेपण यान (एसएसएलवी) लाञ्च गरेको छ। यसअघि इसरोले अन्तरिक्षमा उपग्रहहरूलाई लाञ्च गर्नका लागि पीएसएलवी (पोलर सेटेलाइट लाञ्च व्हीकल) र जीएसएलवी (जियो सिन्क्रोनस लाञ्च व्हीकल) को प्रयोग गर्ने गर्थ्यो। एसएसएलवीको लम्बाई ३४ मीटर छ। यो वारहोर्स पीएसएलवीभन्दा १० मीटर सानो छ र ५०० किलोसम्मको पेलोडलाई ५०० किमी प्लानर अर्बिटमा हाल्नसक्छ। एसएसएलवी १२० टनको उपग्रह प्रक्षेपणको निम्ति हो जबकि पीएसएलवीमा ३२० टन छ। एसएसएलवीले आफ्नो चौथो चरणमा लिक्विड-प्रोपेल्ड वेलोसिटी ट्रिमिङ मोड्यूल (वीटीएम) को उपयोग गर्दछ र फेरि उपग्रहलाई कक्षामा स्थापित गर्दछ। सेगमेन्ट असेम्ब्लीलाई कम गर्ने र इन्टीग्रेशन टाइम लाञ्च गर्नका लागि एक ओपन जोइन्ट स्ट्रक्चरको बूस्टर मोटर सेगमेन्ट एसएसएलवीको प्राथमिक लाभहरूमध्ये एक हो। यस बाहेक यसमा व्यवसायिक रूपमा उपलब्ध, औद्योगिक रूपमा उत्पादित घटकहरूका साथै त्वरित असेम्ब्ली र लाञ्चको निम्ति एक समान इन्टरस्टेज संयुक्त संरचनाको साथ एक लघु, कम लागतको एवियोनिक्स प्रणाली हो। एसएसएलवीमा पूर्ण रूपमा घरेलू इलेक्ट्रो-मेकेनिकल एक्ट्यूएटर्स, एक मल्टी-सेटेलाइट एडेप्टर डेक र मल्टी-सेटेलोइट आवासका साथै एक डिजिटल कन्ट्रोल सिस्टम पनि सामेल छ। भारतको स्वतन्त्रताको ७५औं वार्षिकीमा ‘आजादीको अमृत महोत्सव’ चिह्नित गर्नका लागि देशभरिका सरकारी स्कूलहरूका छात्रहरूले आजादीसैट उपग्रहलाई डिजाइन गरेका छन्। आजादीसैटमा ७५ अलग-अलग पेलोड छ, जसमध्ये प्रत्येकको ओजन लगभग ५० ग्राम छ। देशभरिका ग्रामीण क्षेत्रहरूका छात्रहरूलाई यी पेलोडको निर्माणको निम्ति इसरोका वैज्ञानिकहरूले मार्गदर्शन गरेका थिए, जसलाई ‘स्पेस किड्स इण्डिया’ को छात्र टीमले एकीकृत गरेको थियो। भारतीय राष्ट्रिय अन्तरिक्ष संवर्धन र प्राधिकरण केन्द्र अनुसार, आजादीसैटमा आफ्नै सौर प्यानलहरू र लोरा (लाङ रेञ्ज कम्युनिकेशन) ट्रान्सपोन्डरको फोटोहरू क्लिक गर्नका लागि एउटा सेल्फी क्यामरा छ। इओएस-०२ को उपयोग भू-पर्यावरण अध्ययन, वानिकी, जल विज्ञान, कृषि, माटो र तटीय अध्ययनको क्षेत्रमा सहायक अनुप्रयोगहरूको निम्ति थर्मल विसंगतिहरूमा इनपुट प्रदान गर्नका लागि गरिनेछ। यसले १० महिनाको निम्ति अन्तरिक्षमा काम गर्नेछ। |
