आज महावीर जयन्ती देशभर हर्षोल्लासका साथ मनाइँदैछ। आजको दिन जैन धर्मका मानिसहरुका लागि निकै विशेष छ। महावीर जयन्ती हरेक वर्ष चैत्र शुक्ल पक्षको त्रयोदशीका दिन मनाइन्छ। भगवान महावीर जैन धर्मका चौबीसौं तीर्थङ्कर हुन्। जैन धर्मावलम्बीहरूले भगवान महावीरको जन्मजयन्ती हर्षोल्लासका साथ मनाएका छन्। यस दिन जैन मन्दिरहरूमा भगवान महावीरको विशेष पूजा गरिन्छ। भगवान महावीरको पूजा आराधना गरी भव्य शोभायात्रा गरिन्छ।

भगवान महावीर जैन धर्मका २४औं र अन्तिम तीर्थङ्कर हुन्। भगवान महावीरको जन्म ईसापूर्व ५९९ मा भएको मानिन्छ। भगवान महावीरको जन्म बिहारको क्षत्रिय कुण्डमा भएको थियो। उनका पिता राजा सिद्धार्थ र आमा रानी त्रिशला थिए। उनी इक्षविकु वंशमा कुण्डग्रामका राजा थिए। भगवान महावीरको बाल्यकालको नाम वर्धमान थियो। जैन शास्त्र अनुसार भगवान महावीरकी आमा रानी त्रिशला गर्भवती हुँदा उनले १६ वटा सपना देखेकी थिइन्। यी सपनाहरू अत्यन्त शुभ थिए, भगवानको जन्मको पूर्वचित्रण।

जब राजकुमार वर्धमान ३० वर्ष पुगे, उनी संसारबाट अलग भए, आफ्नो शाही महिमा त्यागे र सन्याकसी भए। १२ वर्षको कठोर तपस्या पछि, उनले आफ्नो इन्द्रियहरू नियन्त्रण गरे, र त्यसपछि कैवल्य ज्ञान प्राप्त गरे। यसपछि उनले मानिसहरुलाई सत्य, अहिंसा, अधर्म आदिको सन्देश दिए। भगवान महावीरले पावपुरी पवित्र भूमिबाट मोक्ष प्राप्त गरे। जैन धर्ममा २४ तीर्थङ्करहरू छन्। तीर्थङ्कर भनेको ती दिव्य महापुरुषहरू हुन् जसले आफ्नो तपस्याद्वारा बुद्धत्व प्राप्त गरे र आफ्नो इन्द्रिय र भावनाहरूलाई पूर्ण रूपमा जितेका थिए। भगवान महावीरले ज्ञानको मार्गमा हिड्नका लागि धेरै महत्त्वपूर्ण सन्देश दिएका थिए। उनले दिएको शिक्षाले आज पनि मानवतालाई मार्गदर्शन गरिरहेको छ। भगवान महावीरले ‘बाँच्न दिनुहोस्’ भन्ने सिद्धान्त दिएका थिए। अर्थात् हरेक जीवमा जीवन छ र यसलाई मार्नु हुँदैन। साथै, जैन धर्ममा विचार, वाणी वा कर्मद्वारा कसैलाई पनि चोट नपुग्नु अहिंसा मानिन्छ। सत्य, अहिंसा, अधर्म, अधर्म र ब्रह्मचर्य जस्ता आध्यात्मिक र शाश्वत सुख प्राप्तिका लागि पाँचवटा आधारभूत सिद्धान्तहरू पनि बताउनुभयो। यी सिद्धान्तहरूलाई आफ्नो जीवनमा लागू गरेर महावीरलाई ‘जिन’ भनिन्थ्यो। जसबाट ‘जैन’ उत्पत्ति भएको हो। अर्थात् लोभ, आसक्ति, वासना, तृष्णा र इन्द्रियलाई जित्ने व्यक्ति जैन हो।