टोकियो: पृथ्वीको कडा बाहिरी खोल एक भन्दा बढी रेकर्ड गरिएको टेक्टोनिक प्लेट मिलेर बनेको छ। यी टेक्टोनिक प्लेटहरूको हलचलका कारण पृथ्वीमा भूकम्प आउँछ। अब टोरन्टो विश्वविद्यालयका अनुसन्धानकर्ताहरूले जापानदेखि न्यूजिल्याण्डसम्म फैलिएको प्यासिफिक टेक्टोनिक प्लेट चिरिरहेको भाँचिरहेको रिपोर्ट गरेका छन्। टेनले प्रशान्त प्लेट महासागर भित्र ठूलो मात्रामा क्षतिग्रस्त भएको पत्ता लगाएको छ। यो अनुसन्धान जर्नल जियोफिजिकल रिसर्च लेटर्समा प्रकाशित भएको छ, र यसले प्लेटहरू तानेका ठूला शक्तिहरूको वर्णन गर्दछ। अनुसन्धानले देखाएको छ, समुद्रमुनि यी गल्तीहरू सयौं किलोमिटर लामो र हजारौं मिटर गहिरो छन्।

‘हामीलाई थाहा थियो, भूगर्भीय विकृतिहरू जस्तै महाद्वीपीय प्लेटको भित्री भागमा टेक्टोनिक प्लेट सीमाहरूबाट टाढा हुन्छन्’, एर्कन गन, विश्वविद्यालयको कला र विज्ञान संकायको अर्थ विज्ञान विभागका पोस्ट-डक्टोरल अनुसन्धानकर्ताले भने, ‘तर हामीलाई थाहा थिएन सामुद्रिक प्लेटहरूमा पनि त्यस्तै भइरहेको थियोl हामीले प्लेट टेक्टोनिक्सलाई परिष्कृत गर्दैछौंl’ ‘यसले देखाउँछ, ती प्लेटहरू वास्तवमा हामीले पहिले सोचे जस्तो पुरानो छैनन्’, पृथ्वी विज्ञान विभागका प्राध्यापक रसल पिस्क्लेविकले भने। प्यासिफिक प्लेट संसारको सबैभन्दा ठूलो टेक्टोनिक प्लेट हो। यसले प्रशान्त महासागरको अधिकांश भूभाग बनाउँछ, उत्तरी अमेरिकाको पश्चिमी तटमा अलास्कासम्म फैलिएको छ। पश्चिमी छेउमा, यो जापानदेखि न्यूजील्याण्ड र अष्ट्रेलियामा अवस्थित छ। यो प्लेटले प्यासिफिक रिङ अफ फायरको ठूलो भाग बनाउँछ। पछिल्लो अनुसन्धानले नयाँ बिन्दुहरू पहिचान गरेको छ, जहाँ प्यासिफिक प्लेट तल तानिएको छ। ‘यो सोचिएको थियो, उप-सामुद्रिक पठारहरू बाक्लो छन्, त्यसैले तिनीहरू बलियो हुनुपर्छ। तर हाम्रो मोडेल र भूकम्प डेटाले यो वास्तवमा उल्टो छ भनेर देखाउँछ। यी प्लेटहरू उल्लेखनीय रूपमा कमजोर छन्’, गनले भने।

अनुसन्धान टोलीले पश्चिमी प्रशान्त महासागरमा चार पठारहरू ओन्टोङ जाभा, शात्स्की, हेस र मनिहिकीमा अध्ययन गर्‍यो। यो लगभग हवाई, जापान, न्यूजील्याण्ड र अष्ट्रेलिया सम्मिलित एक विशाल क्षेत्र हो। त्यसपछि डाटालाई सुपर कम्प्युटरमा फिड गरिएको थियो, जसले यसलाई १९७० र ८० को दशकमा गरिएका अध्ययनहरूमा संकलन गरिएको जानकारीसँग तुलना गर्‍यो। ‘यस्तै नयाँ खोजले सक्रिय पृथ्वीको बारेमा हामीले बुझेका र सिकेका धेरै कुराहरूलाई उल्ट्याइदिन्छ’, पिस्कीविजले भने, ‘र यसले हाम्रो विकसित ग्रहको बारेमा अझै धेरै रहस्यहरू छन् भनेर देखाउँछ। प्रमुख परिवर्तनहरूले भूकम्प र ज्वालामुखी विस्फोटको घटनाहरू बढाउन सक्छ, जसले पृथ्वीमा विनाश निम्त्याउन सक्छl’