बेइजिङ: चीनको लङ मार्च ५बी रकेटको भग्नावशेष शनिबार साँझ पृथ्वीको वायुमण्डलमा प्रवेश गर्ने तयारी गरिएको छ। चीनले यस भग्नावशेषमा कडा निगरानी गरिरहेको छ। चीनले यसपटक जोखिम अलि बढी भएको बताएको छ। यद्यपि, धेरै फोहोरहरू पहिले नै वायुमण्डलको घर्षणले भस्म भइसकेका छन्। २५ टनको रकेटलाई २४ जुलाईमा चीनको अधूरो टियाङगोङ अन्तरिक्ष स्टेशनमा वेन्टियन प्रयोगशाला केबिन मोड्युल पठाउन प्रक्षेपण गरिएको थियो। यो रकेटको भग्नावशेष ३० जुलाईमा साँझ ७:२४ मा पृथ्वीको वायुमण्डलमा पुन: प्रवेश गर्ने वैज्ञानिकहरूले बताएका छन्। यस भग्नावशेषको केही भाग आइतबार बिहान पनि देखिनेछ।

अमेरिकन रिसर्च सेन्टर द एयरोस्पेस कर्पोरेशनको सेन्टर फर अर्बिटल एन्ड रेन्ट्री डोबरी स्टडीजका वैज्ञानिकहरूले यस रकेटको भग्नावशेष पृथ्वीको वायुमण्डलमा करिब १६ घण्टासम्म देखिने बताएका छन्। चीनको रकेट पृथ्वीमा कहाँ खस्छ भन्ने अहिलेसम्म थाहा छैन। भग्नावशेष खस्ने सम्भावित क्षेत्रहरूमा अमेरिका, भारत, अष्ट्रेलिया, अफ्रिका, ब्राजिल र दक्षिणपूर्वी एसिया पर्छन्। रकेटको पहिलो चरण, यसको बूस्टर, सामान्यतया सबैभन्दा ठूलो र सबैभन्दा शक्तिशाली भाग हो। सामान्यतया रकेट बूस्टरलाई मुख्य रकेटबाट यस्तो समयमा छुट्याइएको हुन्छ कि यसले प्रक्षेपण बनाउँछ र कुनै हानि बिना समुद्रमा खस्छ। तर, चीनको लंग मार्च ५बीको बुस्टर इन्जिन फरक छ।

दुई वर्षमा चिनियाँ रकेट अनियन्त्रित रूपमा पृथ्वीमा खसेको यो तेस्रो पटक हो। पहिलो घटना मई २०२० मा भएको थियो। त्यसपछि अफ्रिकी देश आइभोरी कोस्टका गाउँहरूमा कथित रूपमा धातुको वर्षा भएको थियो, यद्यपि त्यहाँ कुनै हताहत नभएको थियो। दोस्रो घटना मई २०२१ मा भएको थियो, जब चिनियाँ रकेटको भग्नावशेष कसैलाई हानि नगरी हिन्द महासागरमा खसेको थियो। यद्यपि, लङ मार्च ५बी बूस्टर अन्य दुई रकेट भन्दा धेरै ठूलो छ। यसको अनियन्त्रित पुनप्रवेशको समयमा यसको ठूलो आकारको कारण, यो वायुमण्डलको घर्षणबाट पूर्ण रूपमा जल्न सक्षम हुनेछैन। यस्तो अवस्थामा यसको ठूलो टुक्रा पृथ्वीको कुनै पनि भागमा खस्ने सम्भावना बढी हुन्छ।

एरोस्पेस कर्पोरेशनका अन्तरिक्ष भग्नावशेष विशेषज्ञ मार्लोन सोर्जले चीनको लङ मार्च ५बी बूस्टरको २० देखि ४० प्रतिशत जमिनमा पुग्ने बताए। यद्यपि, यसको सही मात्रा पनि वस्तुको बनावटमा निर्भर गर्दछ। सामान्यतया हामी देख्छौं कि रकेटको अन्तिम चरणमा इन्धन ट्याङ्की धेरै सानो छ, तर इन्जिन भाग ठूलो छ। यस्तो अवस्थामा रकेटको इन्जिन र यसको ट्याङ्की एकैसाथ पृथ्वीको कक्षमा प्रवेश गर्नसक्छ। यस्तो अवस्थामा जुन वस्तु जल्दैन, त्यो धेरै तीव्र गतिमा पृथ्वीमा खस्छ। द एरोस्पेस कर्पोरेशनका अनुसार विश्वको ८८% भन्दा बढी जनसंख्या रकेटको कक्षीय पदचिह्न मुनि अवस्थित छ। यस्तो अवस्थामा वायुमण्डलमा आगो लाग्नबाट जोगिएका केही फोहोर जनसङ्ख्या भएका क्षेत्रमा पनि पर्न सक्छन्। यद्यपि, यस भग्नावशेषबाट हानि हुने सम्भावना १,००० मा १ देखि २३० मा १ सम्म हुन्छ। चट्याङ परेको भन्दा ८०,००० गुणा कम हुन्छ। सन् २०१९ मा अमेरिकी सरकारको ओर्बिटल डोबरीज मिटिगेसन स्ट्यान्डर्ड प्राक्टिसेसले जारी गरेको प्रतिवेदनअनुसार रकेटले अनियन्त्रित रूपमा पृथ्वीमा पुन: प्रवेश गर्नका लागि अन्तर्राष्ट्रिय रूपमा स्वीकृत दुर्घटना जोखिम सीमा १०,००० मध्ये १ हो।