पहलवान बजरंग पुनियाले आफ्नो पद्मश्री पुरस्कार सरकारलाई फिर्ता गर्ने घोषणा गरेका छन्। उनले ट्विट गरेका छन्– ‘म मेरो पद्मश्री पुरस्कार प्रधानमन्त्रीलाई फिर्ता गर्दैछु…’ बजरंगले प्रधानमन्त्रीलाई लेखेको पत्रमा यस्तो घोषणा गरेका हुन्। यसअघि साक्षी मलिकले कुस्तीबाट सन्यास लिने घोषणा गरेकी थिइन्। सञ्जय सिंहलाई भारतीय कुस्ती महासंघको नयाँ अध्यक्ष बनाएपछि उनी रिसाएकी थिइन्।

उनले लेखेका छन्, ‘माननीय प्रधानमन्त्रीज्यू, आशा छ तपाई स्वस्थ हुनुहुन्छ। देश सेवामा लाग्नेछौ। तपाईको व्यस्त तालिकाको बीचमा, म तपाईको ध्यान हाम्रो कुस्तीमा खिच्न चाहन्छु। तपाईलाई अवगत नै होला कि यस वर्षको जनवरी महिनामा कुस्ती संघका इन्चार्ज बृजभूषण शरण सिंहमाथि देशका महिला पहलवानहरूले यौन उत्पीडनको गम्भीर आरोप लगाएका थिए, जब ती महिला पहलवानहरूले आन्दोलन सुरु गरेपछि म पनि यसमा सामेल भए।

बृजभूषणविरुद्ध कारबाही हुँदैनः बजरंग
सरकारले ठोस कारबाही गर्ने बताएपछि आन्दोलनरत पहलवानहरू जनवरीमा घर फर्किएको उनले लेखेका छन्। तर तीन महिना बितिसक्दा पनि बृजभूषण विरुद्ध एफआईआर दर्ता भएको छैन। त्यसपछि अप्रिल महिनामा, हामी पहलवानहरू फेरि सडकमा उत्रियौं र आन्दोलन गर्‍यौं ताकि दिल्ली पुलिसले कम्तिमा बृजभूषण सिंह विरुद्ध एफआईआर दर्ता गरोस्, तर पनि कुराले काम गरेन, त्यसैले हामीले अदालत गएर एफआईआर लिनुपर्‍यो। राखिएको।

बृजभूषणले १२ पहलवानलाई हटाए
जनवरीमा गुनासो गर्ने महिला पहलवानको संख्या १९ थियो, जुन अप्रिलसम्ममा ७ पुगेको छ। अर्थात् यी तीन महिनामा आफ्नो बलका आधारमा बृजभूषण सिंहले न्यायको लडाइँमा १२ महिला पहलवानलाई पराजित गरेका थिए। आन्दोलन ४० दिनसम्म चल्यो। यी ४० दिनमा थप एक महिला रेस्लर पछि हटिन्। हामी सबैलाई धेरै दबाब थियो।

पदक गंगामा बहानाको विचार: बजरंग
उनले लेखेका छन् कि हाम्रो विरोध स्थल तोडफोड गरियो र हामीलाई दिल्लीबाट बाहिर निकालियो र हाम्रो विरोध प्रतिबन्ध लगाइयो। जब यो भयो हामीलाई के गर्ने थाहा थिएन। त्यसैले हामीले आफ्नो पदक गंगामा बगाउने सोच्यौं।

साक्षी रुँदै पत्रकार सम्मेलन छाडिन्
पहलवान साक्षी मलिकले भनिन्, ‘हामी ४० दिनसम्म सडकमा सुतेका थियौं र देशका विभिन्न भागबाट धेरै मानिसहरू हामीलाई समर्थन गर्न आएका थिए। यदि बृजभूषण सिंहको व्यापारिक साझेदार र निकट सहयोगी यो महासंघमा रहन्छ भने म मेरो कुस्ती छोड्छु…हाम्रो लडाइ जारी रहनेछ।” यस क्रममा साक्षी मलिक भावुक भइन् र रुँदै पत्रकार सम्मेलन छाडिन्। सरकार र भारतीय कुस्ती संघको चुनावप्रति आक्रोश।

‘मन्त्रीले भने–हामीलाई न्याय हुन्छ’
उनले लेखेका छन्, ‘त्यतिबेला तपाईका एकजना जिम्मेवार मन्त्रीको फोन आयो र हामीलाई फिर्ता आउन भनियो, हामीलाई न्याय दिइन्छ। यसैबीच हामीले हाम्रा गृहमन्त्रीलाई पनि भेट्यौं, जसमा उनले महिला पहलवानलाई न्याय दिलाउन आफूले साथ दिने र कुस्ती महासंघले बृजभूषण, उनको परिवार र उनका साथीहरूलाई निष्कासन गर्ने आश्वासन दिनुभयो। उहाँको सल्लाहलाई मानेर हामीले सडकमा आन्दोलन अन्त्य गर्‍यौं, सरकारले कुस्ती सङ्घको टुङ्गो लगाउने र न्यायको लडाइ अदालतमा लड्ने भएकाले हामीलाई यी दुई कुरा तर्कसंगत लागे।

‘मानसिक दबाबका कारण साक्षीले सन्यास लिइन्’
२१ डिसेम्बरमा भएको कुस्ती संघको चुनावमा बृजभूषणले फेरि एकपटक जित हासिल गरेका छन्। उनले वर्चस्व छ र वर्चस्व कायमै रहने भनाइ दिएका छन्। महिला पहलवानलाई यौन शोषण गरेको आरोप लागेका व्यक्तिले फेरि कुस्ती व्यवस्थापन गर्ने निकायमा आफ्नो प्रभुत्व रहेको खुलासा गर्दै आएका छन्। यही मानसिक दबाबमा ओलम्पिक पदक जित्ने एकमात्र महिला रेस्लर साक्षी मलिकले कुस्तीबाट सन्यास लिइन्।

‘इज्जतको बोझले निसास्सिन थाल्यो’
उनले लेखेका छन्, ‘त्यसपछि हामी सबैले रोएर रात बितायौँ। कहाँ जाने, के गर्ने र कसरी बाँच्ने भन्ने बुझ्न सकिएन। सरकार र जनताले धेरै सम्मान गरेका छन्। के म यो सम्मानको बोझमा निसास्सिएर बस्नु पर्छ? सन् २०१९ मा मलाई पद्मश्री अवार्ड दिइएको थियो। खेल रत्न र अर्जुन अवार्डबाट पनि सम्मानित भएका छन्। यो सम्मान पाएपछि म निकै खुसी भएँ। जीवन सफल भएको महसुस गरेँ तर आज म त्यो भन्दा धेरै दुखी छु र यी सम्मानले मलाई सताएको छ। एउटै कारण छ, कुस्तीमा यो सम्मान पाउनुको कारण हाम्रो महिला पहलवानहरूले आफ्नो सुरक्षाको लागि कुस्ती छोड्नुपरेको हो।

‘खेलले महिला खेलाडीको जीवनमा परिवर्तन ल्यायो’
खेलकुदले हाम्रा महिला खेलाडीको जीवनमा ठूलो परिवर्तन ल्याएको उनले लेखेका छन्। पहिले गाउँमा गाउँमा केटा र केटी सँगै खेलेको देख्न सकिँदैनथ्यो। तर यो पहिलो पुस्ताको महिला खेलाडीको साहसका कारण हुन सक्छ। हरेक गाउँमा केटीहरू खेलिरहेको देख्नुहुनेछ र खेल्न देश विदेश पनि जान्छन्। तर जो हावी भएका छन् वा हुनेछन्, उनीहरुको छायाले समेत महिला खेलाडीहरूलाई डराएको छ र अहिले उनीहरुले पूर्ण रुपमा कब्जा जमाएका छन्। घाँटीमा फूलको माला बोकेको उनको तस्बिर तपाइंसम्म पुगिसक्यो होला।

छोरीहरू पछि हट्नु पऱ्यो : बजरंग
बेटी बचाओ बेटी पढाओको ब्राण्ड एम्बेसेडर बन्न लागेका छोरीहरुलाई आफ्नो खेलबाट पछि हट्नु पर्ने अवस्था आयो। हामीले पहलवानलाई ‘सम्मान’ दिएर केही गर्न सकेनौँ। महिला पहलवानको अपमान गरेर ‘सम्मानजनक’ जीवन बिताउन सक्दिन। यस्तो जीवनले मलाई जीवनभर सताउनेछ, त्यसैले म तिमीलाई यो ‘सम्मान’ फिर्ता गर्दैछु।