काठमाडौं: नेपालको सर्वोच्च अदालतले समलिङ्गी विवाहलाई वैधानिक घोषणा गरेको पाँच महिनापछि बुधबार पहिलो पटक समलिङ्गी विवाह औपचारिक रूपमा दर्ता भएको छ। नेपाल समलिङ्गी विवाहलाई वैधानिकता दिने पहिलो दक्षिण एसियाली देश बनेको छ। नेपालमा यौन अल्पसंख्यकको अधिकार र कल्याणका लागि काम गर्ने संस्था ‘ब्लु डायमण्ड सोसाइटी’का अध्यक्ष सञ्जीव गुरुङ (पिङ्की)का अनुसार ३५ वर्षीया ट्रान्सवुमन माया गुरुङ र २७ वर्षीय समलिङ्गी सुरेन्द्र पाण्डे… कानुनी रुपमा विवाह गरेकी उनीहरुको विवाह पश्चिम नेपालको लमजुङ जिल्लाको दोर्दी गाउँपालिकामा दर्ता भएको छ। नेपालको सर्वोच्च अदालतले सन् २००७ मा नै समलिङ्गी विवाहलाई अनुमति दिएको थियो। सन् २०१५ मा पारित नेपालको संविधानले पनि लैङ्गिक झुकावका आधारमा भेदभाव गर्न नहुने स्पष्ट उल्लेख गरेको छ।
कानुन नहुँदा समस्या उत्पन्न भएको छ
गुरुङलगायत कैयौँ व्यक्तिले दायर गरेको रिट निवेदनमा सर्वोच्च अदालतले २७ जुन २०२३ मा समलिङ्गी विवाहलाई वैधानिकता दिने अन्तरिम आदेश जारी गरेको थियो। तर समलिङ्गी विवाहलाई अस्थायी रूपमा दर्ता गर्ने ऐतिहासिक आदेश भए पनि आवश्यक कानुन नभएको भन्दै काठमाडौं जिल्ला अदालतले चार महिनाअघि उक्त फैसला खारेज गरिदिएपछि सुरेन्द्र पाण्डे र मायाको विवाहको निवेदन खारेज भएको थियो। समाचार एजेन्सीसँग कुरा गर्दै पिंकीले भनिन्, “यसबारे थाहा पाउँदा धेरै खुसी छु, यो नेपालको तेस्रो लिङ्गी समुदायका लागि ठूलो उपलब्धि हो। यो नेपालमा मात्र नभई सम्पूर्ण दक्षिण एसियामा पहिलो घटना हो र हामी धेरै खुसी छौं। यो निर्णयकाे स्वागत छ।”
६ वर्ष सँगै बस्दै
माया लमजुङ र सुरेन्द्र नवलपरासी जिल्लाका हुन्। यी दुवै विगत ६ वर्षदेखि एकअर्कासँग बस्दै आएका थिए। उनले परिवारको सहमतिमा परम्परागत रुपमा विवाह गरेका हुन्। पिंकीले भनिन्, “त्यहाँ धेरै तेस्रो लिङ्गी जोडीहरू छन् जो आफ्नो पहिचान र अधिकार बिना बाँचिरहेका छन् र यसले उनीहरूलाई धेरै मद्दत गर्नेछ।” अब अन्य समुदायका लागि आफ्नो विवाहलाई कानुनी मान्यता दिने ढोका खुलेको उनले बताए। पिंकीले भनिन्, ‘अहिले उनीहरूको विवाह अस्थायी रुपमा दर्ता भएको छ र यस सम्बन्धमा कानुन बनेपछि स्वतः स्थायी मान्यता प्राप्त हुनेछ।