भारतको राष्ट्रपति: भारतमा राष्ट्रपति देशको सर्वोच्च पद हो र राष्ट्रपति देशको पहिलो नागरिक हो। उनलाई सर्वोच्च अदालतका प्रधानन्यायाधीशले शपथ ग्रहण गराएका हुन्छन्। राष्ट्रपति तीन सेनाका सर्वोच्च कमाण्डर हुन् र उनको स्वीकृतिबिना कुनै पनि कानून पारित हुन सक्दैन। आज देशले १५औं राष्ट्रपति पाउन लागेको बेला भारतका राष्ट्रपतिले कति तलब र के सुविधा पाउँछन् भन्ने जान्नु आवश्यक छ।

भारतका राष्ट्रपति दिल्लीस्थित राष्ट्रपति भवनमा बस्छन्। यो संसारको कुनै पनि सरकार प्रमुखको सबैभन्दा ठूलो निवास हो। राष्ट्रपतिले मासिक ५ लाख पारिश्रमिक पाउँछन्। राष्ट्रपतिको तलब सन् १९५१ को राष्ट्रपति उपलब्धि र निवृत्तिभरण ऐनद्वारा निर्धारण गरिन्छ। राष्ट्रपतिले मासिक तलबबाहेक धेरै भत्ता पनि पाउँछन्। ३२० ऐकरमा फैलिएको राष्ट्रपति भवनको निर्माण सन् १९२९ मा सम्पन्न भएको थियो। यसको मुख्य भवनमा ३४० वटा कोठा छन्। यसमा राष्ट्रपतिको सरकारी निवास, स्वागत कक्ष, अतिथि कक्ष र कार्यालयहरू समावेश छन्।

राष्ट्रपति भवनमा बगैंचा, खुला ठाउँ, अंगरक्षक र कर्मचारीहरूको लागि आवास, अस्तबल, अन्य कार्यालयहरू आदि पनि समावेश छन्। साधारण मानिसहरूले राष्ट्रपति भवनका केही भागहरू जस्तै संग्रहालय, मुगल गार्डेन इत्यादिमा चयन गरिएका दिनहरूमा दर्ता गरेर भ्रमण गर्न सक्छन्। भारतका राष्ट्रपतिका लागि दुईवटा अवकाश रिट्रीटहरू छन्, उत्तरमा माशोबरा, शिमलाको रिट्रीट भवन छ। मशोबरा पहाडको चुचुरोमा रहेको यो रमणीय स्थल राष्ट्रपतिले वर्षमा कम्तीमा एकपटक भ्रमण गर्ने गरेका छन्। उही समयमा हैदरावादको बोलारममा राष्ट्रपति निलयम। सन् १८६० मा बनेको यस भवनको कुल क्षेत्रफल ९० ऐकर छ। एउटै तले भवनमा ११ वटा कोठा छन्। राष्ट्रपतिले वर्षमा कम्तिमा एक पटक राष्ट्रपति निलयमको भ्रमण गर्छन्। सेवानिवृत्त भएपछि भारतका राष्ट्रपतिले धेरै सुविधा पाउँछन्। यसमा १.५ लाख प्रति महिना पेन्सन, सुसज्जित बङ्ला, नि:शुल्क रेल वा हवाई यात्राजस्ता सुविधाहरू समावेश छन्।