आजको व्यस्त र तीब्र गतिको जीवनशैलीमा तनाव नभएको व्यक्ति कोही छैन। आजको युगमा साना केटाकेटीले पनि तनाव महसुस गर्न थालेका छन्। तनाव एक समस्या हो जसले मानिसलाई भित्रबाट खोक्रो बनाउँछ। यो अत्याधिक भयो भने यसले गम्भीर रोगको रुप लिन्छ।

हरेक मानिस तनावबाट ग्रसित हुन्छ। कोही अनावश्यक तनावबाट ग्रसित हुन्छन् भने कोही अनावश्यक चिन्ताले आफ्नो वर्तमान र भविष्य नष्ट गर्छन्। यससँगै तनावले धेरै रोग र समस्याहरूलाई जन्म दिन्छ, जसमा मुख्य भनेको भोक नलाग्ने, काममा रुचि नहुनु, चिडचिडापन, क्रोध, कब्जियत आदि हुन्।

तनावले धेरै क्षति पुर्याउँछ:

• तनावका कारण मानिसलाई भोक लाग्न थाल्छ जसका कारण मानिसको स्वास्थ्य बिग्रन थाल्छ।
• तनावले रक्तचाप बढाउँछ जसले हृदय रोग निम्त्याउँछ।
• तनावले टाउको दुख्ने समस्या निम्त्याउँछ। अत्यधिक तनावले आयु घटाउँछ।
• तनावका कारण शरीर असंतुलित हुन्छ जसका कारण अपच र पेट दुख्ने समस्या हुन्छ। निद्राको कमीले स्वास्थ्य बिग्रन्छ।
• मानसिक तनावका कारण अनुहारको मांसपेशीमा अनावश्यक दबाब पर्छ जसका कारण छालामा चाउरी पर्ने समस्या हुन्छ।

तनाव कम गर्ने उपाय:

• धार्मिक कार्यमा रुचि बढाउनु पर्छ। यसले आत्म सन्तुष्टि प्राप्त हुनेछ।
• परिवारका सदस्यहरूसँग सँगै बस्नुहोस्, सँगै खाना खानुहोस् र आफ्ना समस्याहरूको बारेमा सोच्नुहोस्।
• आफ्नो रुचिको काम गर्नुहोस्। बागवानी, चित्रकला, संगीत, सिलाई, चित्रकलाबाट तपाईको तनाव कम गर्न सकिन्छ, यदि तपाई विद्वान हुनुहुन्छ भने रचना वा लेख लेखेर तनाव कम गर्न सक्नुहुन्छ।
• तनाव कम गर्न योगले महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ।
• आफूभित्र लुकेको रुचिलाई विकास गर्ने प्रयास गर्नुहोस्।
• कुनै पनि विषयमा धेरै गम्भीर नहुनुहोस्।
• अनिद्रा वा कम निद्रा पनि तनावको एक महत्वपूर्ण कारण हो, त्यसैले पर्याप्त निद्रा लिनुहोस्। यदि सुत्न सक्नुहुन्न भने, सुत्नु अघि राम्रा किताबहरू पढ्नुहोस्।
• नियमित हिड्ने र व्यायाम गर्नुहोस्। बिहान सबेरै उठेर ताजा हावामा सास लिनुहोस्। एक्लै हुनुको विपरीत समूहमा सँगै बस्नुहोस्। मनोरञ्जनको लागि टीभी हेर्नुहोस्।
• हाँस्ने र मुस्कुराउने बानी बसाल्नुहोस्, यी दुवै बानी तनाव कम गर्न प्रभावकारी छन्।
• बानीमा परिवर्तन ल्याउनुहोस्। कहिलेकाहीँ गलत बानी र व्यवहारले पनि तनावमा राख्छ।
• आपसी विवादबाट टाढा रहनुहोस् र कुनै पनि कुरामा झगडा वा क्रोध नगर्नुहोस्।

यी उपायमा ध्यान दिनुभयो भने कहिल्यै तनावमा रहनुहुन्न। सधै खुशी रहनुहुनेछ। स्वास्थ्य राम्रो रहनेछ। मधुमेह, उच्च रक्तचाप, हृदय रोगबाट जोगिनुहुनेछ, सक्रिय, व्यस्त र काममा खुशी रहनुका साथै स्वास्थ्यमा पनि सुधार आउनेछ।