स्व-मौखिक परीक्षणद्वारा क्यान्सरबाट बच्न सकिन्छ: डा. मनिष एस तिवारी हेड एण्ड नेक क्यान्सर कन्सल्टेन्ट, कार्सिनोस हेल्थकेयर, कोलकाता।

कोलकाता: तपाईंको दैनिक दिनचर्यामा साधारण बानीहरू समावेश गर्नाले तपाईंको स्वास्थ्यमा गहिरो प्रभाव पार्न सक्छ। कार्किनोस हेल्थकेयर, कोलकाताका हेड एण्ड नेक क्यान्सर कन्सल्टेन्ट डा. मनिष एस. तिवारीका अनुसार मुखको २ मिनेट मात्रै जाँच गर्नु मुखको क्यान्सर जस्ता घातक रोगबाट बच्न महत्वपूर्ण कदम हुनसक्छ।

यो किन यति महत्त्वपूर्ण छ? मुखको क्यान्सर भारतमा एक महत्त्वपूर्ण स्वास्थ्य चिन्ता हो, यो भारतीय पुरुषहरूमा सबैभन्दा सामान्य क्यान्सर हो। सुर्तीजन्य पदार्थ, सुपारी, पानमसला वा मदिरा सेवन गर्नेमा यसको प्रकोप बढी छ। प्रारम्भिक पहिचानले उपचारको सफलता दरमा ठूलो फरक पार्न सक्छ। कसरी गहिरो परीक्षा सञ्चालन गर्ने? आफ्नो दाँत माझिसकेपछि ऐनाको अगाडि उभिनुहोस् र विस्तृत आत्म-परीक्षणको लागि यी चरणहरू पालना गर्नुहोस्:

• दुवै भित्री गालाहरू: आफ्नो गालाहरू बिस्तारै अलग गर्न आफ्नो सफा हातहरू प्रयोग गर्नुहोस्। रंग वा बनावटमा कुनै पनि असामान्य परिवर्तनहरू अवलोकन गर्नुहोस्।
• ओठको भित्री भाग: कुनै पनि असामान्यताहरूको लागि तपाईंको माथिल्लो र तल्लो ओठको भित्री भाग जाँच गर्नुहोस्।
• जिब्रोको निरीक्षण: तपाईंको जिब्रोको माथि, तल र छेउमा ध्यानपूर्वक निरीक्षण गर्नुहोस्।
• तालु जाँच: अन्तमा, आफ्नो मुखको तडकुल हेर्नुहोस्।
• के हेर्ने? सामान्यतया, मौखिक म्यूकोसा गुलाबी रंगको हुनुपर्छ र छुँदा नरम महसुस गर्नुपर्छ। यद्यपि, निम्न खतराहरूबाट सावधान रहनुहोस्:
• सेतो वा रातो दाग: कुनै पनि असामान्य सेतो वा रातो दाग समस्याको प्रारम्भिक चिन्ह हुनसक्छ।
• निको नहुने अल्सर: यदि तपाईंलाई निको नगरी दुई हप्ताभन्दा बढी समयसम्म अल्सर छ भने, यो चिन्ताको कारण हुनसक्छ।

को उच्च जोखिममा छ? यो बुझ्न महत्त्वपूर्ण छ कि केहि व्यवहारहरूले तपाईंको मौखिक क्यान्सरको जोखिम बढाउन सक्छ, जस्तै:

• तम्बकु उत्पादनहरू: धुम्रपान वा धुवाँरहित सुर्तीको प्रयोग।
• सुपारी: सुपारी चपाउने, प्रायः सुर्तीसँग मिसाइन्छ।
• पान मसाला: सुपारी युक्त उत्पादनहरू उपभोग गर्ने।
• मदिरा सेवन: अत्याधिक मदिरा सेवन गर्ने।

माथि उल्लेखित धारिलो दाँत बाहेक, जिब्रो वा मुखको अन्य कुनै भागमा जलन हुने दाँतलाई पनि बेवास्ता गर्नु हुँदैन किनकि यसले क्यान्सरजन्य परिवर्तनहरू निम्त्याउन सक्छ। कसरी रोकथाम र प्रारम्भिक पत्ता लगाउने? नियमित मौखिक जाँच मुखको क्यान्सर विरुद्ध रक्षाको पहिलो लाइन हुन सक्छ। आत्म-परीक्षण बाहेक, यदि तपाइँ कुनै खतरा संकेतहरू देख्नुहुन्छ वा उच्च-जोखिम श्रेणीमा पर्नु हुन्छ भने विशेषज्ञको सल्लाह लिनुहोस्। नियमित दन्त जाँचहरूले राम्रो मौखिक स्वास्थ्य कायम राख्न व्यावसायिक मूल्याङ्कन र मार्गदर्शन प्रदान गर्न सक्छ।

जागरूकता फैलाउनुहोस्: यो जानकारी आफ्नो साथी र परिवारसँग साझा गर्नुहोस्। साथै तिनीहरूलाई नियमित रूपमा मुख निरीक्षण गर्न प्रोत्साहित गर्नुहोस्। प्रारम्भिक पहिचानको महत्त्वको बारेमा जति धेरै मानिसहरू सचेत हुन्छन्, हामी सामूहिक रूपमा मौखिक क्यान्सरको खतरालाई रोक्न सक्छौं। यो सरल जाँच गर्न हरेक दिन केही मिनेट लिँदा तपाईंको दीर्घकालीन स्वास्थ्यमा महत्त्वपूर्ण परिवर्तन ल्याउन सक्छ। याद गर्नुहोस्, जब यो मौखिक क्यान्सरको कुरा आउँछ, रोकथाम र प्रारम्भिक पहिचान तपाईंको सबैभन्दा बलियो सहयोगीहरू हुन्।