नयाँ दिल्ली: आज विश्वभर भारतको चर्चा छ। चन्द्रयान–३ को विक्रम ल्यान्डर चन्द्रमामा अवतरण भइसकेको छ र रोभर प्रज्ञान त्यहाँ हिँडिरहेको छ। सन् २००८ मा चन्द्रमामा पानी भेटिएपछि भारतले पहिलो पटक चन्द्रयान–१ पठाएको थियो। २०१९ मा दोस्रो प्रयास असफल भयो तर तेस्रो प्रयासमा भारतले गर्यो। चन्द्रयान–३ को सफ्ट ल्यान्डिङमा इसरोका धेरै वैज्ञानिकको योगदान भएपनि शीर्ष ६ मा एक महिला वैज्ञानिकको नाम पनि परेको छ। उनको नाम कल्पना कलाहस्ती हो र आज उनी रोल मोडल बनेकी छिन्। भारतीय मूलकी दिवंगत वैज्ञानिक कल्पना चावलापछि देशले अर्को कल्पना पाएको छ। चन्द्रयान-३ को उप-परियोजना निर्देशक कल्पना सन् २००० मा इसरोसँग जोडिएको थियो। उनी चन्द्रयान–२ मा पनि संलग्न थिइन्। उनी आन्ध्र प्रदेशको चित्तूर जिल्लाकी हुन्। सन् २००५ मा उनलाई स्याटेलाइट सेन्टरमा पठाइएको थियो। कल्पनाले भनिन्, ‘यो हाम्रो टोलीका लागि अविस्मरणीय क्षण हो। विक्रम ल्यान्डरले चन्द्रमाको सतहमा पाइला राख्नेबित्तिकै देशभर खुशीको लहर चल्योl’ डेपुटी प्रोजेक्ट डाइरेक्टर कल्पनाले भनिन्, ‘यो मेरो र मेरो टोलीका लागि सबैभन्दा अविस्मरणीय क्षण हो। हामीले विगत केही वर्षदेखि यो प्रयास गर्दै आएका छौं। हामीले हाम्रो लक्ष्य हासिल गरेका छौंl’

चन्द्रयान-३ मिशनमा कल्पना दोस्रो थियो। उनले हरेक पल परियोजनाको विवरणमा ध्यान दिएकी थिइन्।  उनका सँगी वैज्ञानिकहरू बताउँछन् कि कल्पनाले कोरोना महामारीको समयमा पनि मिसनको काम प्रभावित नहुने कुरा सुनिश्चित गरिन्। उनी यसअघि दोस्रो चन्द्रयान र मंगलयान मिसनमा पनि संलग्न थिइन्। चन्द्रमामा अवतरण गरेपछि, उनी इसरोको कमाण्ड सेन्टरबाट पनि जनतामा सामेल भइन्। यो हामी सबैका लागि अविस्मरणीय क्षण रहने कल्पनाले बताइन्। कल्पनाले बताएकी छिन् कि चन्द्रयान-२ को अनुभव पछि वैज्ञानिकहरूको टोलीले आफ्नो अन्तरिक्ष यानलाई पुन: इन्जिनियरिङ गर्न थालेको दिनदेखि टोलीको एउटै लक्ष्य थियो। एक कुशल टोली नेता जस्तै कल्पनाले चन्द्रयान-२ को मिसन व्यवस्थापन गरिन्। यससँगै कल्पनाले इतिहासमा आफ्नो नाम सुनौलो अक्षरमा लेखाएकी छिन्। उनको योगदानले महिलाहरूलाई एसटीईएम (विज्ञान, प्रविधि, इन्जिनियरिङ र गणित) को क्षेत्रमा प्रवेश गर्न प्रोत्साहित गर्नेछ। कल्पना चावलापछि अर्को कल्पना पाएकोमा सामाजिक सञ्जालमा विशेषगरी महिलाहरु खुशी छन्। उनले आफूमा महिलाको शक्ति देखेकी छिन्।