कोलकाता: गार्डेनरीच शिप बिल्डर्स एण्ड इन्जिनियरिङ लिमिटेड (जीआरएससी) द्वारा कोलकाताको प्रोजेक्ट १७ए फ्रिगेट अन्तर्गत निर्माण गरिएको विंध्यागिरी युद्धपोतलाई राष्ट्रपति द्रौपदी मुर्मुले बिहीबार कमिसन गरेका थिए। कोलकाताबाट गार्डेन रीचमा आयोजित कार्यक्रममा राष्ट्रपतिसँगै मुख्यमन्त्री ममता ब्यानर्जी पनि थिइन्। यहाँ सम्बोधन गर्दै राष्ट्रपतिले भनिन्, ‘विंध्यागिरीको प्रक्षेपणमा यहाँ आउन पाउँदा म धेरै खुशी छु। यो घटनाले भारतको सामुद्रिक क्षमता अभिवृद्धि गर्ने दिशामा एक कदम अगाडि बढेको छ। विन्ध्यगिरीले स्वदेशी जहाज निर्माणको माध्यमबाट आत्मनिर्भर भारतको लक्ष्य हासिल गर्ने दिशामा एक कदम पनि होl’

उनले भने, ‘म भारतीय नौसेना र यो जहाजको डिजाइन र निर्माणमा संलग्न सबैलाई बधाई दिन्छु। मलाई भनिएको छ कि ‘गार्डेन रीच शिप-बिल्डर्स एण्ड इन्जिनियर्स’ ले विंध्यागिरी जस्ता फ्रिगेटहरू सहित सय भन्दा बढी युद्धपोतहरू निर्माण र वितरण गरेको छ। तपाईंको सीप र अथक प्रयासले हामीलाई यो बिन्दुमा ल्याएको छ, जसको लागि म जीआरएससीमा सम्पूर्ण टोलीलाई उनीहरूको उपलब्धिहरूको लागि प्रशंसा गर्दछुl’ राष्ट्रपतिले थपे, ‘विंध्यागिरी एउटा हिस्सा हो, जसमध्ये परियोजना १७ एले आत्मनिर्भरता र प्राविधिक विकासप्रतिको हाम्रो प्रतिबद्धता झल्काउँछ। यो परियोजनाले अत्याधुनिक प्रविधिको विकास गर्न स्वदेशी आविष्कारलाई देखाउँछ। मलाई भनिएको छ कि बहु-मिसन फ्रिगेटहरू हाम्रा सामुद्रिक हितहरूमा हुने सबै प्रकारका खतराहरूको सामना गर्न सक्षम हुनेछन्l’

पश्चिम बंगालको समृद्ध सांस्कृतिक सम्पदाको प्रशंसा गर्दै राष्ट्रपतिले भनिन्, ‘भारतको राष्ट्रपतिका रूपमा पश्चिम बंगालको यो मेरो दोस्रो भ्रमण हो। कोलकाताको जीवन्त शहर, आफ्नो समृद्ध इतिहास र संस्कृतिका साथ हाम्रो देशको हृदयमा एक विशेष स्थान राख्दछ। यसको बौद्धिक जीवन्तता, कलात्मक उत्साह र विश्वव्यापी भावनाले भारतको उत्कृष्टलाई बाहिर ल्याउँछl कोलकाताको रणनीतिक स्थानले हाम्रो नौसैनिक तयारी, हाम्रो सामुद्रिक हितको रक्षा गर्न र क्षेत्रीय स्थायित्व कायम राख्न यसलाई महत्त्वपूर्ण बनाउँछl’

युद्धपोतको नामाकरणको पनि प्रशंसा गर्दै राष्ट्रपतिले भनिन्, ‘अटलताको प्रतीकका रुपमा रहेको ‘विन्ध्य’ हिमालको नाममा जहाजको नाम उचित रूपमा राखिएको छ, यो युद्धपोत सञ्चालनमा आएपछि यो जहाजको नामकरण हुनेमा म विश्वस्त छु। विन्ध्यको शक्तिको प्रतीकl आज भारत विश्वको पाँचौं ठूलो अर्थतन्त्र हो र हामी निकट भविष्यमा तेस्रो ठूलो अर्थतन्त्र बन्ने प्रयासमा छौं। बढ्दो अर्थतन्त्र भनेको व्यापारको धेरै मात्रा हो। यसबाट पारवहनले हाम्रो लागि महासागरको महत्त्वलाई उजागर गर्दछl’ उनले अझ भनिन्, ‘हिन्द महासागर क्षेत्र र ठूलो इन्डो-प्यासिफिक क्षेत्रमा सुरक्षाका धेरै पक्षहरू छन्। यसमा पाइरेसी, सशस्त्र डकैती, लागूऔषध ओसारपसार, अवैध मानव बसाइँसराइ, प्राकृतिक प्रकोप र अन्य धेरै जस्ता मुद्दाहरू समावेश छन्। यस पृष्ठभूमिमा, भारतीय नौसेनालाई भारतको सामुद्रिक हितको रक्षा, संरक्षण र प्रवर्द्धन गर्न जिम्मेवार छ। सुरक्षा खतराहरू सामना गर्न नौसेना सधैं सक्रिय हुनुपर्छl’

युद्धपोतको विशेषता

कर्नाटकको हिमालको नामबाट नामाकरण गरिएको विंध्यागिरी परियोजना १७ए फ्रिगेट्सको छैटौं जहाज हो। परियोजना १७ए कार्यक्रम अन्तर्गत, चारवटा जहाजहरू मुम्बईको मजागन डक शिपबिल्डर्स लिमिटेड (एमडीएल) र तीनवटा गार्डेन रीच शिपबिल्डर्स एण्ड इन्जिनियर्स लिमिटेड (जीआरएसई) द्वारा निर्माणाधीन छन्। परियोजनाका पहिलो पाँच जहाजहरू एमडीएल र जीआरएसईले २०१९-२०२२ बीचमा लन्च गरेको थियो। यी युद्धपोतहरू सुधारिएका स्टिल्थ सुविधाहरू, उन्नत हतियार र सेन्सरहरू, प्लेटफर्म व्यवस्थापन प्रणालीहरू सहितको प्रोजेक्ट १७ क्लास फ्रिगेट्स (शिवालिक क्लास) को फलो-अन हुन्। आईएनएस विंध्यागिरी- नीलगिरी वर्गको छैटौं र अन्तिम युद्धपोतले ८ जुलाई १९८१ देखि ११ जुन २०१२ सम्म आफ्नो करिब ३१ वर्षको सेवामा धेरै बहुराष्ट्रिय अभ्यासहरू देखेको थियो र समुद्री निगरानी, तटीय गस्ती र पाइरेसी विरोधी कार्यहरू गरेको थियो। यो २०११ मा एक व्यापारी जहाजसँग दुर्घटनामा क्षतिग्रस्त भएपछि खारेज गरिएको थियो। परियोजना १७ए जहाजहरू भारतीय नौसेनाको युद्धपोत डिजाइन ब्यूरोद्वारा भित्र-भित्रै डिजाइन गरिएको हो। नौसेनाका अनुसार प्रोजेक्ट १७ए जहाजहरूको लागि उपकरण र प्रणालीहरूको लागि ७५ प्रतिशत आदेशहरू एमएसएमई लगायत स्वदेशी फर्महरूबाट छन्।