वाशिंगटन: डायनासोर कसरी समाप्त भयो भन्नेबारेमा सबैले सुन्दै आएका छन्, पढ्दै आएका छन्। ६ करोड ६० लाख वर्ष पहिले पृथ्वीमा ठूलो उल्का पिण्ड ठोकिएपछि डाइनोसर समाप्त भएको थियो। यो उल्का पिण्ड यति ठूलो थियो कि यो पृथ्वीको कक्षमा आउँदा आगोको पहाड जस्तो देखिन्थ्यो। यस ठोक्किएपछि पृथ्वीको सतहबाट धेरै चीजहरू अन्तरिक्ष र पृथ्वीको वायुमण्डलमा गए, जसले सूर्यबाट आउने प्रकाशको बाटो अवरुद्ध गर्यो। जसका कारण लामो हिमयुग देखियो। तर एक नयाँ अनुसन्धानले २० करोड वर्षअघि पृथ्वीमा भएको प्रकोपपछि डायनासोरको शासन भएको बताएको छ।

डायनासोरहरू २३० मिलियन वर्ष पहिले ट्रयासिक कालमा अस्तित्वमा आएको मानिन्छ। यो समय थियो जब पृथ्वीका सबै महादेशहरू एकसाथ जोडिएका थिए। डायनासोरको उत्पत्ति दक्षिण ध्रुवको क्षेत्रमा भएको हो। तर उनीहरूलाई चिसो मन पर्यो, जसका कारण उनीहरू उत्तरी ध्रुवतिर लागे। त्यतिबेला पृथ्वी ताप र भापले भरिएको थियो। त्यतिबेला कार्बन डाइअक्साइडको सांद्रता आजको तुलनामा छ गुणा बढी थियो। जसका कारण ध्रुवीय क्षेत्रको बरफ पग्लन थालेको थियो र त्यहाँ रुख र बिरुवाहरु उम्रिन थालेका थिए। जब ट्रयासिक अवधि समाप्त भयो, एक मिलियन वर्षको अवधिमा पृथ्वीको तीन-चौथाई भू-बास र समुद्री जीवनको मृत्यु भयो। कछुवाहरू र खम्बामा बस्ने केही स्तनपायीहरू बाँचे। तर त्यसबेला विनाश कसरी भयो कसैलाई थाहा छैन। वैज्ञानिकहरूले यो ज्वालामुखी विष्फोटका कारण भएको सिद्धान्त गरेका छन्। यो विस्फोट यस्तो थियो कि सयौं वर्षसम्म चल्यो। यो समय थियो जब महाद्वीपहरू टुक्रन थाले। एक अध्ययनमा भनिएको छ कि यो प्रकोप पछि डायनासोरले पृथ्वी कब्जा गर्यो।

यो अध्ययन उत्तरपश्चिम चीनको जङ्गगर बेसिनको दुर्गम मरुभूमिमा हालै गरिएको उत्खननमा आधारित छ। वैज्ञानिकहरूले डायनासोरको खुट्टाको छाप फेला पारेका छन्। यो अध्ययन जर्नल साइन्स एडभान्समा प्रकाशित भएको थियो। एडिनबर्ग विश्वविद्यालयका जीवाश्म विज्ञान र विकासका प्राध्यापक स्टेफन ब्रुसेटेले भने कि डायनासोरहरू सधैं उष्णकटिबंधीय जङ्गलहरूमा बस्छन् भन्ने विश्वास गरिन्छ। तर नयाँ अनुसन्धानले सुझाव दिन्छ कि तिनीहरू उच्च अक्षांशहरूमा चिसो ठाउँहरूमा पनि बस्छन्।

यस अध्ययनका लेखकहरू भन्छन् कि यस प्रकोपको समयमा, ज्वालामुखीको धुवाँ वायुमण्डलमा फैलियो, जसका कारण सम्पूर्ण पृथ्वी चिसो भयो। ध्रुवहरूमा चिसो तल्लो अक्षांशहरूमा पनि फैलिएको छ। जसका कारण चिसो रगत भएका सरीसृपहरू मारिएका छन्। कोलम्बिया विश्वविद्यालयको ल्यामोन्ट-डोहर्टी अर्थ अब्जर्भेटरीका भूवैज्ञानिक र अनुसन्धानका प्रमुख लेखक पॉल ओल्सन भन्छन् कि डायनासोरहरू ट्रयासिक अवधिमा पनि उपस्थित थिए। तिनीहरूले पृथ्वीमा शासन गर्नुको कारण धेरै सरल छ। किनभने तिनीहरू शुरुमा चिसोमा अनुकूल थिए। जताततै चिसो पर्दा तिनीहरू यसको लागि तयार भए, तर बाँकी प्राणीहरू तयार भएनन्।